MIEJSCE I ROLA POLSKIEGO ZWIĄZKU KATOLICKO-SPOŁECZNEGO W RZECZYWISTOŚCI SPOŁECZNO-POLITYCZNEJ LAT OSIEMDZIESIĄTYCH W POLSCE – PROBLEM OPOZYCYJNOŚCI KONCESJONOWANEJ

• Authors: Tasak Agata

Title variants

EN

THE PLACE AND ROLE OF THE POLISH CATHOLIC-SOCIAL UNION IN THE SOCIO-POLITICAL REALITY IN THE EIGHTIES IN POLAND – THE PROBLEM OF LICENSED OPPOSITION

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The main subject of the analysis was the activity and political concepts of lay Cath-olics who operated on the Polish political scene in the 1980s. This group of Catholic activists had been active in the public sphere for many years; in the 1980s, they orga-nized themselves in a Polish Catholic-Social Union. This community was not among the most important political parties of the then political system; it was not a major factor stabilizing the system or a major source of change. Nevertheless, it did have a prominent feature – it had a parliamentary representation and participated in political practice; it also had a limited impact on political decisions. The main motive of their actions was to promote Catholic values in the public sphere, but also an attempt to create a Catholic party, in the right circumstances. Still, there is a disagreement, both among researchers and actors of the political scene of the time, about the clear-cut assessment of their politi-cal commitment. Nonetheless, it probably can be said that their attitudes are within the concept of semi-opposition and paralegal opposition, and, to some extent, in what we understand by the term of opposition of value systems.

Keywords

EN

Catholics; opposition; resistance; dissent

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Polityka i Społeczeństwo
• Year: 2016
• Issue: 1(14)
• Pages: 123-141 (19)

Contributors

author

Tasak Agata

• Instytut Politologii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie im. Komisji Edukacji Narodowej, ul. Podchorążych 2/234, 30-084 Kraków, e-mail: [e-mail]

References

• Bäcker R. 2001, Opozycja a totalitaryzm. Problemy klasyfikacyjne [w:] Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków.
• Cenckiewicz S. 2007, „Endekoesbecja”. Dezintegracja Polskiego Związku Katolicko-Społecznego w latach 1982–1986 [w:] Aparat represji w Polsce Ludowej 1944–1989, Rzeszów 1/5.
• Cenckiewicz S., Żaryn J. 2005, Obok i w centrum PZKS-u, czyli jak „mrowisko” miało zastąpić „elitę”, „Znaki Nowych Czasów”, nr 15.
• Dudek A., Gryz R. 2003, Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków.
• Fijałkowska B., Godlewski T. 1996, Polskie dylematy polityczne 1939–1995, Olsztyn.
• Friszke A. 1991, Opozycja i opór społeczny w Polsce (1945–1980) [w:] Materiały kon-wersatorium, A. Friszke, A. Paczkowski, Warszawa.
• Friszke A. 1994, Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn.
• Friszke A. 1997, Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989, Warszawa.
• Friszke A. 2007, Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, Warszawa.
• Jarosz D. 2003, Stalinizm polski 1948–1956 [w:] Polacy wobec PRL. Strategie przysto-sowawcze, red. G. Miernik, Kielce.
• Kamiński Ł. 2000, Polacy wobec nowej rzeczywistości 1944–1948, Toruń.
• Komunikat prasowy Biura Episkopatu Polski 1984, „Tygodnik Powszechny”, nr 27.
• Kozłowski T., Olaszek J. (red.) 2011, Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku, t. 1, Warszawa.
• Kubat M. 2010, Teoria opozycji politycznej, Kraków.
• Kuta C. 2009, „Działacze” i „Pismaki”. Aparat bezpieczeństwa wobec katolików świec-kich w Krakowie w latach 1957–1989, Kraków.
• Linz J.J. 1973, Opposition In and Under an Authoritarian Regime: the Case of Spain [w:] Regimes and Opposition, red. R.A. Dahl, London.
• Linz J.J. 1975, Opposition in and under an Authoritarian Regime: the Case of Spein [w:] Regimes and Oppositions, ed. R.A. Dahl, Houston.
• Linz J.J. 1995, Totalitaryzm i autorytaryzm [w:] Władza i społeczeństwo, red. J. Szczu-paczynski, Warszawa, s. 315.
• Linz J.J. 1998, Kryzys, załamanie i powrót do równowagi, „Władza i Społeczeństwo” 2, red. J. Szczupaczyński, Warszawa.
• Lisicka H. 1988, Koalicyjność władzy w programach ugrupowań chrześcijańskich (PAX, ChSS, PZKS) w latach osiemdziesiątych [w:] Wybrane problemy funkcjonowania systemu politycznego PRL w latach osiemdziesiątych, red. A. Antoszewski, Warszawa–Wrocław.
• Łabędź K. 2001, Sprzeciw, opozycja, opór w PRL: ankieta, „Arcana” nr 38(2).
• Łabędź K., Mikołajczyk M. (red.) 2001, Opozycja w systemach demokratycznych i nie-demokratycznych, Kraków.
• Łabędź K., Świder M. (red.) 2014, Opozycja antykomunistyczna w krajach bloku wschodniego w latach 1945–1989, Kraków.
• Łętowski M., Krytyczny moment reformy. „Ład” 1987 nr 25.
• Łętowski M. 1998, Ruch i Koło Poselskie Znak 1957–1976, Katowice.
• Łętowski M. 2001, Sprzeciw, opozycja, opór w PRL-ankieta historyczna, „Arcana” nr 38 (2).
• Majka J. 1986, Kościół jako opozycja moralna, „Znaki Czasu”, nr 3.
• Micewski A. 1993, Katolicy w potrzasku, Warszawa.
• Musiał F., Szarek J. 2008, Partia z narodem, naród z Kościołem, Kraków.
• Pałecki K. 2001, Opozycja polityczna-próba typologii [w:] Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków.
• Ptaszyński R., Sikorski T. 2014, Sensus catholicus. Katolicy świeccy w Polsce Ludowej. Postawy – aktywność – myśl, Toruń.
• Rychard A. 1987, Konflikt i przystosowanie: dwie koncepcje ładu społecznego w Polsce [w:] Rzeczywistość polska i sposoby radzenia sobie z nią, red. M. Marody, A. Su-łek, Warszawa.
• Sharp G. 2013, Od dyktatury do demokracji. Drogi do wolności, Warszawa.
• Sielezin J.R. 2012, Koncepcje i spory programowe opozycji politycznej w Polsce w la-tach 1976–1982, Wrocław.
• Sielski J. 2001, Racjonalność a opozycja polityczna [w:] Opozycja w systemach demo-kratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków.
• Strzembosz T. 2000, Polacy w PRL: sprzeciw, opozycja, opór (Zachowania opozycyjne w systemie totalitarynym), „Arcana” 35(5).
• Więcej niż partner, artykuł redakcyjny 1981, „Ład”, nr 28.
• Zabłocki J. 1969, W dwudziestopięciolecie, „Więź”, nr 6.
• Zabłocki J. 1984, Władza musi odwołać się do całego narodu. Przemówienie sejmowe z 12.07.1984. „Chrześcijanin w Świecie” nr 130.
• Zabłocki J. 1988, Szansa, „Ład”, nr 38.
• Zabłocki J. 1992, Pięć tez o roli Kościoła w PRL, „Ład”, nr 49.
• Zabłocki J. 1999, W sprawie „Znaku”, mps w zbiorach autorki.
• Zabłocki J. 2001, Formy sprzeciwu w PRL, „Arcana” nr 42 (6/).
• Zabłocki J. 2001, Odwagę łączyć z rozwagą. Polski Związek Katolicko-Społeczny w latach 1980–1983, Lublin.
• Zabłocki J. 2007, „Teczka” na chadecję. Uwagi do dokumentów MSW z lat 1983–1986 (SOR „Mrowisko”), „Znaki Nowych Czasów”, nr 18.
• Zabłocki J. 2011, Dzienniki, t. 2: 1966–1975, Warszawa.
• Zieliński Z. 2009, Kościół w Polsce 1944–2007, Poznań.
• Żaryn J. 2004, Kościół w PRL, Warszawa

Identifiers

DOI

10.15584/polispol.2016.1.12