Państwo jako dobro wspólne a wspólnota samorządowa – tożsamość czy kolizja wartości?

• Authors: Dudek Dariusz

Title variants

EN

State as Common Good and Local Government Community – Identity or Collision of Values

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Konstytucja normuje szereg różnych dóbr i wartości związanych z życiem indywidualnym i zbiorowym. Dla konstytucyjnego ustroju republiki najważniejsze są dwa rodzaje wspólnot obywatelskich: państwo jako dobro wspólne oraz jednostki samorządu terytorialnego. Artykuł analizuje te wartości w świetle Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., ustaleń historycznych i fi-lozoficznych, a zwłaszcza nauki prawa i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem autora, wspólnota samorządowa stanowi integralny element aksjologii konstytucyjnej, czyli idei dobra wspólnego, należącego do istoty państwowości polskiej. Zasada decentralizacji wła-dzy publicznej stanowi doniosłą konsekwencję techniczno-prawną koncepcji państwa republi-kańskiego i zasady pomocniczości, a nie samoistne uzasadnienie aksjologiczne relacji państwa i samorządu terytorialnego. Relacje te oraz ich społeczna akceptacja zależy nie tylko od regu-lacji prawnych, ale też od postaw i odpowiedzialności polityków oraz zwykłych obywateli.

EN

The constitution regulates many different goods and values that relate to individual and collective life. In the constitution of the republic, two types of civic communities are most important: the state as a common good and local government units. Author of the article analyzes these two values in the light of the Polish Constitution of April 2, 1997, historical and philosophical foundations, and especially the science of law and case law of the Pol-ish Constitutional Tribunal. According to the author, the self-government community is an integral element of constitutional axiology, i.e. the idea of the common good that be-longs to the essence of polish state. The principle of decentralization of public authority is an important technical and legal consequence of the concept of the republican state and the principle of subsidiarity, and not an independent axiological justification of the rela-tionship between the state and local government. These relationships and their social ac-ceptance depends not only on legal regulations, but also on the attitudes and responsibil-ities of politicians and ordinary citizens. The actual relationship between the republican state and the local government community and their social acceptance depends, however, on legal regulations, but also on the attitudes and responsibilities of politicians and citizens.

Keywords

PL

konstytucja, dobro, dobro wspólne, wspólnota, państwo republikań-skie, samorząd terytorialny, zasada decentralizacji, zasada pomocniczości

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2020
• Issue: 1 (53)
• Pages: 15-43

Dates

published

2020-02-29

Contributors

author

Dudek Dariusz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Arystoteles, Polityka, ks. I, rozdz. I. 1, 9 i 12; Warszawa 2002.
• Banaszak B., Jabłoński M., Obowiązki podstawowe człowieka i obywatela, [w:] Wolności
• i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce, red. L. Wiśniewski, Warszawa 2006.
• Boć J., Prawo administracyjne, Wrocław 1997.
• Chmaj M., Geneza samorządu terytorialnego, [w:] Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce,
• red. M. Chmaj, Warszawa 2007.
• Dobro wspólne, władza, korupcja. Konflikt interesów w życiu publicznym, red. E. Popławska,
• Warszawa 1997.
• Dudek D., Referendum – instrument czy iluzja władzy polskiego suwerena?, „Ruch Prawniczy,
• Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018, nr 1 (80).
• Dudek D., Zasada republikańskiej formy państwa, [w:] Zasady ustroju III Rzeczypospolitej
• Polskiej, red. D. Dudek, Warszawa 2009.
• Esmein A., Prawo konstytucyjne, II wyd. polskie, Warszawa 1921.
• Etyka a prawo i praworządność. Materiały IX Jagiellońskiego Sympozjum Etycznego, Kraków
• 2–3 czerwca 1997, red. J. Pawlica, Kraków 1998.
• Fundowicz S., Administracja publiczna jako działanie kulturowe, [w:] Aksjologia prawa
• administracyjnego, red. J. Zimmerman, Warszawa 2017.
• Fundowicz S., Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, Lublin 2005.
• Garlicki L., Komentarz do rozdz. I Konstytucji, uwaga 8, [w:] Komentarz do Konstytucji
• Rzeczypospolitej Polskiej, t. V, red. L. Garlicki, Warszawa 2007.
• Izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2004.
• Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2003.
• Izdebski J., Koncepcja misji administracji publicznej w nauce prawa administracyjnego,
• Lublin 2012.
• Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków 2005.
• Kasiński M., Wartości i antywartości samorządu terytorialnego, [w:] Państwo, administracja
• i prawo administracyjne w europejskiej kulturze prawnej. Księga Jubileuszowa
• dedykowana Profesorowi Janowi Andrzejowi Jeżewskiemu z okazji osiemdziesiątej
• rocznicy urodzin, red. A. Cudak, I.M. Szkotnicka, Warszawa 2018.
• Kisielewicz A., Komentarz do art. 2, [w:] K. Czaplicki, B. Dauter, A. Kiesielewicz, F. Rymarz,
• Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Warszawa 2007.
• Kruszewska-Gagoś M., Podmiotowość publicznoprawna gminy, Lublin 2007.
• Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Dobro wspólne versus konstytucyjne prawa i wolności jednostki,
• „Studia i Materiały TK” 2003, t. XVII, Warszawa 2003.
• Litwiniuk P., Samodzielność samorządu terytorialnego w świetle poglądów o konstytucyjnej
• zasadzie pomocniczości, [w:] Administracja publiczna w III RP. Dwie dekady doświadczeń,
• red. M. Mazuryk, S. Jaśkiewicz, Warszawa-Siedlce 2011.
• Łabno A., Zasada solidarności w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Podstawowe
• założenia, [w:] 25 lat transformacji ustrojowej w Polsce i Europie Środkowo-
• -Wschodniej, red. E. Gdulewicz, W. Orłowski, S. Patyra, Lublin 2015.
• Michałowski S., Sukcesy i porażki reform samorządowych w Polsce, [w:] 20 lat samorządu
• terytorialnego w Polsce. Doświadczenia i perspektywy, red. K. Grabczuk, M. Szewczak,
• Lublin 2010.
• Mituś A., Cel w administracji publicznej i prawie administracyjnym. Studium teoretycznoprawne,
• Warszawa 2018.
• Papież Jan XXIII, Pacem in terris (o pokoju między wszystkimi narodami opartym na prawdzie,
• sprawiedliwości, miłości i wolności), http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Jan_
• XXIII/pacem_in_terris.
• Patyra S., Zakres dopuszczalnej ingerencji władzy centralnej w sferę funkcjonowania samorządu
• terytorialnego w Polsce – refleksje aksjologiczne, [w:] Samorządy w procesie
• decentralizacji władzy publicznej, red. M. Chrzanowski, J. Sobczak, Lublin 2017.
• Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego,
• Warszawa 2012.
• Piechowiak M., Filozoficzne podstawy rozumienia dobra wspólnego, „Kwartalnik Filozoficzny”
• 2003, nr 2.
• Piechowiak M., Komentarz do art. 1 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP. Komentarz, t. I,
• red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Serafin S., [w:] Zarys prawa administracyjnego, red. B. Szmulik i in., Warszawa 2007.
• Skoczylas A., Piątek W., Komentarz do art. 16 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP. Komentarz,
• Tom I, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Skoczylas A., Piątek W., Komentarz do art. 167 i 171 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP.
• Komentarz, t. II, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Sługocki J., Zasady ustrojowe samorządu terytorialnego w praktyce, [w:] Państwo, administracja
• i prawo administracyjne w europejskiej kulturze prawnej. Księga Jubileuszowa
• dedykowana Profesorowi Janowi Andrzejowi Jeżewskiemu z okazji osiemdziesiątej
• rocznicy urodzin, red. A. Cudak, I.M. Szkotnicka Warszawa 2018.
• Sokolewicz W., Komentarz do art. 1 Konstytucji, uwaga 6, [w:] Komentarz do Konstytucji
• Rzeczypospolitej Polskiej, t. V, red. L. Garlicki, Warszawa 2007.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, I-II, q. 90–105, art.2, 3 i 4, t. 13: Prawo, tłum. i oprac.
• P. Bełch OP, Londyn 1986.
• Trzciński J., Rzeczpospolita Polska dobrem wspólnym wszystkich obywateli, [w:] Sądownictwo
• administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich (1980–2005), red.
• J. Góral, R. Hauser, J. Trzciński, Warszawa 2005.
• Wrzosek S., Struktura administracji publicznej w Polsce, [w:] Prawo administracyjne, red.
• S. Wrzosek, M. Kruszewska-Gagoś, Lublin 2016.
• Wytrążek W., Nauka samorządności w społecznościach lokalnych, [w:] 20 lat samorządu
• terytorialnego w Polsce. Doświadczenia i perspektywy, red. K. Grabczuk, M. Szewczak,
• Lublin 2010.
• Wytrążek W., Samorząd terytorialny w XX wieku w Polsce, Lublin 2009.
• Wytrążek W., Sprawność działania administracji publicznej w Polsce w warunkach decentralizacji,
• Lublin 2006.
• Zdyb M., Dobro wspólne w perspektywie artykułu 1 Konstytucji RP, [w:] Trybunał Konstytucyjny.
• Księga XV-lecia, red. F. Rymarz i in., Warszawa 2001.

Identifiers

ISSN

2082-1212