Co to jest jedzenie naturalne? Socjonatura na targowisku

• Authors: Ewa Kopczyńska

Title variants

EN

What is Natural Food? Socionature at Food Markets

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza sposobu definiowana żywności naturalnej przez klientów targów świeżej żywności. Postawione w nim tezy opierają się na piętnastu indywidualnych wywiadach pogłębionych, przeprowadzonych z klientami targów w Krakowie i mniejszych miejscowościach Małopolski. W trakcie analizy zastosowane zostało podejście relacyjne i założenia teorii Aktora Sieci. Perspektywa ta pozwala uchwycić specyfikę społecznej kategorii naturalności jedzenia. Żywność jest tu rozumiana jako wytwór czynników ludzkich i pozaludzkich, socjonatura, efekt koprodukcji. Artykuł rozwija również wątek związany z kryteriami i legitymizacją wyborów konsumpcyjnych w obszarze żywności oraz znaczeniem kompetencji i kapitału społecznego podczas zakupów. Ukazany jest w nim związek kategorii naturalności z kategoriami zaufania, bezpieczeństwa, czystości, brudu i „chemii”. W interpretacji uwzględniony został kontekst społeczno-gospodarczy, między innymi osobiste doświadczenie produkcji żywności czy sceptycyzm wobec marek ekologicznych.

EN

The objective of the article is to analyse the way in which customers of fresh food markets define natural food. The arguments made are based on 15 individual in-depth interviews conducted with customers of markets in Krakow and smaller towns in the Małopolska region. A relational approach and the premises of Actor-Network Theory were applied during the analysis, permitting the specific nature of the social category of naturalness of food to be identified. Food here is understood as a product of human and non-human factors, socionature, and the effect of coproduction. The article also develops the theme of the criteria and legitimation of consumer choices in the area of food and the importance of competences and social capital during shopping. It illustrates the link between the category of naturalness and those of trust, safety, cleanness, dirtiness and “chemicals”. Taken into account in the interpretation was the socio-economic context, including personal experience of food production and scepticism towards “eco” brands.

Keywords

PL

żywność naturalna; socjologia jedzenia; wybory żywieniowe; targ; socjonatura

EN

natural food; sociology of food; food choices; farmers markets; socionature

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 4(219)
• Pages: 181-203

Contributors

author

Ewa Kopczyńska

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

References

• Adams, Matthew i Jayne Raisborough. 2010. Making a Difference: Ethical Consumption and the Everyday. „The British Journal of Sociology” 61 (2): 256–274.
• Appadurai, Arjun. 1988. The Social Life of Things: Commodities in Cultural Perspective. Cambridge University Press.
• Atkinson, Lucy. 2012. Buying in to Social Change. How private consumption choices engender concern for the collective. „The Annals of the American Academy of Political and Social Science” 644 (1): 191–206.
• Bachórz, Agata. 2014. Jedzenie „prawdziwe” i „nieprawdziwe”? Kategoria autentyczności w internetowym dyskursie kulinarnym. W: U. Jarecka i A. Wieczorkiewicz (red.). Terytoria smaku. Studia z antropologii i socjologii jedzenia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 293–319.
• Bilewicz, Aleksandra i Dominika Potkańska. 2013. Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie? Kooperatywy spożywcze w Polsce jako przykład nieformalnego ruchu społecznego. „Trzeci Sektor” 31 (3): 25–44.
• Bińczyk, Ewa. 2010. Inwazja ANT na „rynek” polski. „Teksty Drugie” 1–2: 329–337.
• Caoimhín, MacMaoláin. 2007. EU Food Law: Protecting Consumers and Health in a Common Market. Hart Publishing.
• Centrum Badania Opinii Społecznej. 2004. Zakupy – gdzie i co kupujemy. Komunikat z badań BS/172/2004. Warszawa. Plik PDF, dostępne na stronie internetowej: www.cbos.pl w dniu 2015-03-26.
• Centrum Badania Opinii Społecznej. 2013. Jak i gdzie kupujemy żywność. Komunikat z badań BS/94/2013. Warszawa. plik PDF, dostępne na stronie internetowej: www.cbos.pl w dniu 2015-03-26.
• Clark, Judy i Philip Lowe. 1992. Cleaning Up Agriculture: Environment, Technology and Social Science. „Sociologia Ruralis” 32 (1): 11–29.
• Counihan, Carole. 2004. Around the Tuscan Table: Food, Family, and Gender in Twentieth-century Florence. London: Routledge.
• Douglas, Mary. 1997. In Defence of Shopping. W: P. Falk i C. Campbell (red.). The Shopping Experience. London, Thousand Oaks: Sage, s. 15–30.
• Douglas, Mary. 2007. Czystość i zmaza. Analiza pojęć nieczystości i tabu. Warszawa: PIW.
• Dransart, Penelope (red.). 2013a. Living Beings. Perspectives on Interspecies Engagements. London – New York: Bloomsbury Academic (Association of Social Anthropologists Monographs).
• Dransart, Penelope. 2013b. Living Beings and Vital Powers. An Introduction. W: P. Dransart (red.). Living Beings. Perspectives on Interspecies Engagements. London – New York: Bloomsbury Academic (Association of Social Anthropologists Monographs), s. 1–18.
• Eder, Klaus i Mark Ritter. 1996. The Social Construction of Nature: A Sociology of Ecological Enlightenment. Sage.
• European Commission. 2014. Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on organic production and labelling of organic products, amending Regulation (EU) No XXX/XXX of the European Parliament and of the Council [Official controls Regulation] and repealing Council Regulation (EC) No 834/2007, dostępne na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/agriculture/organic/documents/eu-policy/policy-development/report-and-annexes/proposal_en.pdf w dniu 2015-03-26.
• Franklin, Adrian. 2002. Nature and Social Theory. London, Thousand Oaks: Sage.
• Goodman, David. 1999. Agro-food Studies in The ‘Age of Ecology’: Nature, Corporeality, Bio-politics. „Sociologia Ruralis” 39 (1): 17–38.
• Gorlach, Krzysztof i Patrick H.Mooney. 2008. Agriculture, Communities, and New Social Movements: East European Ruralities in the Process of Restructuring. „Journal of Rural Studies” 24 (2): 161–171.
• Hughes, Thomas P. 1986. The Seamless Web: Technology, Science, Etcetera, Etcetera. „Social Studies of Science” 16 (2): 281–292.
• Ingold, Tim. 1994. Humanity and Animality. W: T. Ingold (red.). Companion Encyclopedia of Anthropology. New York: Routledge, s. 3–13.
• Latour, Bruno. 1990. Postmodern? No, Simply Amodern! Steps Towards an Anthropology of Science. „Studies in History and Philosophy of Science, Part A” 21 (1): 145–171.
• Latour, Bruno. 2011. Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej. Tłum. M. Gdula, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Levy-Bruhl, Lucien. 1992. Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych. Tłum. B. Szwarcman-Czarnota. Warszawa: WN PWN.
• Lockie, Stewart, Kristen Lyons, Geoffrey Lawrence i Kerry Mummery. 2002. Eating ‘Green’: Motivations Behind Organic Food Consumption in Australia. „Sociologia Ruralis” 42 (1): 23–40.
• Macnaghten, Philip i John Urry. 2005. Alternatywne przyrody. Nowe myślenie o przyrodzie i społeczeństwie. Warszawa: Scholar.
• Marody, Mirosława. 2000. Między rynkiem a etatem. Społeczne negocjowanie polskiej rzeczywistości. Warszawa: Scholar.
• Miller, Daniel. 2011. Teoria zakupów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Morgan, Kevin i Jonathan Murdoch. 2000. Organic vs. Conventional Agriculture: Knowledge, Power and Innovation in the Food Chain. „Geoforum” 31 (2): 159–173.
• Murdoch, Jonathan. 1994. Weaving the Seamless Web: A Consideration of Network Analysis and its Potential Application to the Study of the Rural Economy. „Centre for Rural Economy Working Paper Series” 3. Centre for Rural Economy, Department of Agricultural Economics and Food Marketing, University of Newcastle upon Tyne.
• Murdoch, Jonathan. 1997. Inhuman/Nonhuman/Human: Actor-Network Theory and the Prospects for a Nondualistic and Symmetrical Perspective on Nature and Society. „Environment and Planning D” 15: 731–756.
• Nowicki, Maciej. 2008-11-29. Ekologia to ślepa uliczka. Wywiad z Bruno Latourem. http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/83507,ekologia-to-slepa-uliczka.html.
• Parlament RP. 2009. Ustawa z 5 czerwca 2009 o rolnictwie ekologicznym. źródło: Dz. U. 09. Nr 116, poz. 975, w: 8762-8772.
• Probyn, Elspeth. 2011. Eating Roo: Of Things that BEcomE Food. „New Formations” 74 (1): 33–45.
• Roe, Emma J. 2006. Things Becoming Food and the Embodied, Material Practices of an Organic Food Consumer. „Sociologia Ruralis” 46 (2): 104–121.
• Roep, Dirk i Johannes S.C. Wiskerke. 2012. Reshaping the Foodscape: The Role of Alternative Food Networks. W: G. Spaargaren, P. Oosterveer i A. Loeber (red.). Food Practices in Transition: Changing Food Consumption, Retail and Produc-tion in the Age of Reflexive Modernity. New York: Routledge, s. 207–228.
• Rudyk, Anna. 2013. O afektonimach w języku polskim i rosyjskim. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica” (9): 89–98.
• Stuart, Diana. 2011. ‘Nature’ is not guilty: Foodborne Illness and the Industrial Bagged Salad. „Sociologia Ruralis” 51 (2): 158–174.
• The Council of the European Union. 2007. Council Regulation (EC) No 834/2007 of 28 June 2007 on organic production and labelling of organic products and repealing Regulation (EEC) No 2092/91. źródło: Official Journal of the European Union, s. L 189/1-23.
• Thrift, Nigel. 1996. Spatial Formations. London: Sage.
• Thrift, Nigel. 1999. Steps to an Ecology of Place. W: D. Massey, J. Allen I P. Sarre (red.). Human Geography Today. Cambridge, UK: Polity Press, s. 295–322.
• Tunstall, Sylvia M. i Edmund C. Penning-Rowsell. 1998. The English Beach: Experiences and Values. „Geographical Journal” 164(3): 319–332.