Ustawiacze automatycznego carillonu ratusza Głównego Miasta w Gdańsku — Franciscus de Rivulo i jego następcy

• Authors: Popinigis Danuta

Title variants

EN

Setters of the automatic carillon at the Main Town Hall in Gdańsk — Franciscus de Rivulo and his successors

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In 1561 an automatic carillon was installed at the Main Town Hall in Gdańsk. The mechanism was programmed by so-called town hall bell setters, who were employed by the City Council. We know the names of over twenty people who held this post. The fi rst was Franciscus de Rivulo — a composer most probably originally from the Netherlands. Out of all the bell setters that followed, he turned out to be the most signifi cant musician and outstanding composer. Later, the mechanism was programmed by other musicians, chiefl y organists, as well as members of the city orchestra and musicians’ guild. As many as ten of tchem were professional organists: Michael Colrep, Jacob Tetius, Franz Tetius, Andreas Neunaber, Jacob Neunaber, Christian Bühn, Theodor Friedrich Gülich, Rudolph Liebegott Liebendey, Julius Krieschen and Paul Krieschen. Members of the city chapel included Philipp Schönberg, Bartel Biehn and Johann Georg Borowski, while the musicians’ guild was represented by Hans Neunaber and Peter Bewersdorff. In the fi nal decades of the 17th century, the post was for the fi rst time held by a clockmaker, Johann Eichstedt. In the 19th century, the post of bell setter was held by two other members of this profession — Paul Friedrich Knaack and Carl Anton Kaschlinsky. On account of their professional training, these clockmakers were very familiar with the mechanism of the ‘singing device’ and they had no problems with setting music on the carillon drum. The article focuses on those setters whose activities had in some way infl uenced the musical culture of Gdańsk. It also points to the work of as yet not so well-know setters. Nevertheless, research is underway and in near future it promises to shed light on many of these currently unclear matters.

Keywords

EN

music culture of old Gdańsk; automatic carillon of the Main Town Hall in Gdańsk; setters of the Gdańsk Main Town Hall; automatic carillon; Franciscus de Rivulo; Gdańsk; carillon tablatures

• Publisher: Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki
• Journal: Aspekty Muzyki
• Year: 2012
• Volume: 2
• Pages: 67-79

Contributors

author

Popinigis Danuta

• Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki

References

• Bogucka Maria, Zatarg — stosunek Gdańska do planów bałtyckich Zygmunta III, w: Historia Gdańska, red. Edmund Cieślak, t. 2, Gdańsk 1982.
• Dzienis Helena, Katalog rękopisów Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk. Sygnatury Ms 5412 – 5873, Gdańsk 1999.
• Heinemann Michael, Siewert, Kniewel, Klügling. Zu Danziger Choralbüchern des frühen 19. Jahrhundert, w: Organy i muzyka organowa X, Gdańsk 1997, s. 23–41.
• [Hingelberg Johann Gottfried], Über Danziger Musik und Musiker, Elbing 1785, s. 26.
• Januszajtis Andrzej, Beiträge zur Musikgeschichte Danzigs, w: Musica Baltica. Interregionale musikkulturelle Beziehungen im Ostseeraum, (Deutsche Musik im Osten 8), hrsg. von Ekkehard Ochs, Nico Schüler, Lutz Winkler, Sankt Augustin 1996, s. 315–319.
• Januszajtis Andrzej, Gdańskie zegary, dzwony i karyliony, Pelplin 2003.
• Januszajtis Andrzej, Muzyka gdańskich dzwonów, w: Muzyka wczoraj i dziś I, (Kultura muzyczna północnych ziem Polski 3), red. Janusz Krassowski, Gdańsk 1988, s. 11–12.
• Leszczyńska Agnieszka, Franciscus de Rivulo and the Manuscript Gdańsk, Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk 4003, w: ‘Uno gentile et subtile ingenio’: Studies in Renaissance Music in Honour of Bonnie J. Blackburn, ed. M. Jennifer Bloxam, Gioia Filocamo, and Leofranc Holford-Strevens, Turnhout 2009, s. 259–269.
• Leszczyńska Agnieszka, Początki niemieckiej polifonii religijnej w Królewcu, Gdańsku i Rydze, „Muzyka” 2007/4, s.45–58.
• Leszczyńska Agnieszka, Późnorenesansowe fragmenty mszalne z dawnej biblioteki elbląskiego kościoła Mariackiego, w: Źródła muzyczne. Krytyka — analiza — interpretacja, red. Ludwik Bielawski, J. Katarzyna Dadak-Kozicka, Warszawa 1999, s. 190–199.
• Leszczyńska Agnieszka, Technika parodii w twórczości renesansowych kompozytorów kręgu gdańskiego, „Polski Rocznik Muzykologiczny” IV 2005, s. 41–55.
• Leszczyńska Agnieszka, The Königsberg Manuscript from the Kugelmann Circle, „Journal of the Alamire Foundation” II 2010, s. 52–66.
• Leszczyńska Agnieszka, Tropem Franciscusa de Rivulo. Nowe wątki i hipotezy, „Polski Rocznik Muzykologiczny” V 2006, s. 61–70.
• Michalak Jerzy M., Organista i dyrygent chórów Julius Wilhelm Frühling w życiu muzycznym Gdańska 1847–1884, w: Od Förstera do Frühlinga. Przyczynki do dziejów życia muzycznego i teatralnego dawnego Gdańska, Gdańsk 2009, s. 236–267.
• Müler-Blattau Joseph, Geschichte der Musik in Ost- und Westpreuβen von der Ordenszeit bis zur Gegenwart, Königsberg 1931, s. 33–34, 36–42.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań–Warszawa 1980.
• Popinigis Danuta, „Rivulo Franziscus de” hasło w: Encyklopedia Muzyczna PWM, Pe–r, Kraków 2004, s. 422.
• Popinigis Danuta, Długońska Barbara, Szlagowska Danuta, Woźniak Jolanta, Music Collections from Gdańsk, vol. 1, Thematic Catalogue of Music in Manuscript at the Polish Academy of Sciences Gdańsk Library, Kraków–Gdańsk 2011.
• Popinigis Danuta, Einige terminologische Bemerkungen über das Danziger Singwerk und das Glockenspiel, über Glockensteller und die Glockenisten, w: Musica Baltica. The Music Culture of Baltic Cities in Modern Times, „Prace Specjalne 80”, red. Jolanta Woźniak, Gdańsk 2010, s. 281–187.
• Przybyszewska-Jarmińska Barbara, Muzyczne dwory polskich Wazów, Warszawa 2007.
• Rauschning Hermann, Geschichte der Musik und Musikpflege in Danzig. Von den Anfängen bis zur Auflösung der Kirchenkapellen, (Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreußens, Bd. 15), Danzig 1931, s. 28–30, 47, 84, 107, 420.
• Seiffert Max, Paul Siefert (1586–1666). Biographische Skizze, „Vierteljahrschrift für Musikwissenschaft” VII 1891, s. 400–401.
• Sławoszewska Maria, Zarys dziejów Archiwum Miasta Gdańska, „Rocznik Gdański” (XIV) 1955, s. 116–122.
• Szafran Przemysław, Katalog Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk: uzupełnienie do tomów I–IV. Sygnatury 1–4258, Gdańsk 1988.
• Szlagowska Danuta, Długońska Barbara, Popinigis Danuta, Woźniak Jolanta, Music Collections from Gdańsk, vol. 2, Thematic Catalogue of Music in Manuscript from the Former Stadtbibliothek Danzig Kept at the Staatsbibliothek zu Berlin — Preußischer Kulturbesitz, Musikabteilung mit Mendelssohn-Archiv, Kraków–Gdańsk 2007.
• Zegary gdańskie, red. Zuzanna Prószyńska, Ewa Barylewska-Szymańska, Dariusz Kaczor, Wojciech Szymański, Gdańsk 2005.