Cechy przekazu ustnego w czeskich i polskich średniowiecznych pieśniach hagiograficznych

• Authors: Vincůrková Dorota

Title variants

EN

Characteristics of oral tradition in Czech and Polish mediaeval hagiographic songs

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In the article, selected vernacular (Polish and Czech) mediaeval hagiographic songs (Legenda o svatém Prokopu, Legenda o svaté Kateřině, Legenda o svaté Dorotě, Pieśń-Legenda o świętej Katarzynie, Legenda o świętym Aleksym, Pieśń o świętej Dorocie, Pieśń o świętym Stanisławie, Pieśń o świętym Jopie) are analysed in the context of the elements used and characteristic of oral works. The study draws attention to fixed epithets, formulas and “oral themes” repeated in the texts. It is emphasised that the visible “compilatory feature” of the discussed texts does not prove their unoriginal nature but their functioning in the oral circulation of literature.

Keywords

PL

średniowiecze; oralność; literatura polska; literatura czeska; wernakularna literatura hagiograficzna pieśni hagiograficzne

EN

the Middle Ages; orality; Polish literature; Czech literature; vernacular hagiographic literature; hagiographic songs

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2017
• Volume: 1(6)
• Pages: 5-19

Dates

published

2017-12-30

Contributors

author

Vincůrková Dorota

References

• Legenda o svatém Prokopu (1957). W: B. Havránek, J. Hrabák (ed.), Výbor z české literatury od počatků po dobu Husovu (s. 359–370). Praha: Nakladatelství ČSAV.
• Život svaté Kateřiny [Legenda o svaté Kateřině] (2016). W: E. Petrů (ed.), Život svaté Kateřiny (s. 6–209). Praha–Brno: Nakladatelství Host – Česká knižnice.
• Doroto, panno čistá (1957). W: B. Havránek, J. Hrabák (ed.), Výbor z české literatury od počatků po dobu Husovu (s. 429–432). Praha: Nakladatelství ČSAV.
• Polskie wierszowane legendy średniowieczne (1962). Wyd. i oprac. S. Vrtel-Wierczyński, W. Kuraszkiewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Banaszkiewicz, J. (1981). Czarna i biała legenda Bolesława Śmiałego. Kwartalnik Historyczny, 88 (2), 353–390.
• Bäuml, F.H. (1980). Varieties and Consequences of Medieval Literacy and Illiteracy. Speculum, 55 (2), 237–265.
• Bieńkowski, T. (2002). Aspekty edukacji staropolskiej: stanowe modele życia i wzory osobowe. Rozprawy z Dziejów Oświaty, 41, 7–29.
• Dąbrówka, A. (2005). Średniowiecze. Korzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dąbrówka, A. (2013). Teatr i sacrum w średniowieczu. Religia – cywilizacja – estetyka. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Goody, J. (2011). Poskromienie myśli nieoswojonej. Przeł. M. Szuster. Wstęp J. Tokarska-Bakir. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Goody, J. (2012). Mit, rytuał, oralność. Przekł. O. Kaczmarek. Wstęp P. Majewski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Havelock, A.E. (2006). Muza uczy się pisać. Rozważania o oralności i piśmienności w kulturze Zachodu.Przekł. i wstęp P. Majewski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Hrabák, J. (red.) (1959). Dějiny české literatury 1. Starší česká literatura. Praha: Nakladatelství ČSAV.
• Hrabák, J., Vážný, V. (red.) (1959). Dvě legendy z doby Karlovy. Praha: Nakladatelství Československé Akademie Věd.
• Korolko, M. (2005). Wstęp. W: Średniowieczna pieśń religijna polska (s. V–LXXVIII). Oprac. M. Korolko.Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Krueger, D. (1996). Symeon Th e Holy Fool. Leontius’s Life and the Late Antique City. Berkeley: University of California Press.
• Kürbis, B. (1977). Sacrum i profanum. Dwie wizje władzy w polskim średniowieczu. Studia Źródłoznawcze, 22, 19–40.
• Le Goff , J. (1994). Kultura średniowiecznej Europy. Przeł. H. Szumańska-Grossowa. Warszawa: Wydawnictwo Volumen.
• Le Goff , J. (1997). Uczone i popularne wymiary podróży w zaświaty w średniowieczu. Tłum. G. Olesiak. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 51 (1–2), 54–60.
• Lord, A.B. (1990). Właściwości literatury ustnej. Przeł. P. Czapliński. Pamiętnik Literacki, 81 (1), 281–296.
• Lord, A.B. (2010). Pieśniarz i jego opowieść. Przekł. P. Majewski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Michałowska, T. (1990). [hasło] Bohater literacki – pojęcie. W: T. Michałowska (red.). Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok (s. 98–104). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Michałowska, T. (1993). Między słowem mówionym a pisanym. O poezji polskiej późnego średniowiecza. W: T. Michałowska (red.), Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce (s. 83–124). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich.
• Michałowska, T. (2002). Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Montusiewicz, R. (2004). Świętych wy-obcowanie. Średniowieczna Legenda o świętym Aleksym w perspektywie katechetycznej. W: S. Baczewski, D. Chemperek (red.), Literatura i pamięć kultury. Studia ofi arowane
• Profesorowi Stefanowi Nieznanowskiemu w pięćdziesięciolecie pracy naukowej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Ong, W.J. (1992). Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. Tłum. i wstęp J. Japola, Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
• Petrů, E. (2016). Komentář. W: E. Petrů (red.), Život svaté Kateřiny (s. 211–221). Praha–Brno: Nakladatelství Host – Česká knižnice.
• Pszczołowska, L. (1989). Słowo i melodia w polskiej poezji średniowiecznej. W: T. Michałowska (red.), Pogranicza i konteksty literatury polskiego średniowiecza (s. 169–189). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Schell, R. (1998). Th e Discourse on Marriage in the Middle Ages. Speculum, 73 (3), 771–786.
• Schultz, J.A. (1989). Classical Rhetoric, Medieval Poetics, and the Medieval Vernacular Prologue. Speculum, 59 (1), 1–15.
• Starnawska, M. (2008). Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Stępień, P. (2003). Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach. Kazanie na dzień św. Katarzyny. Legenda o św. Aleksym. Lament świętokrzyski. Żołtarz Jezusow. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• Stock, B. (1984). Medieval Literacy, Linguistic Th eory, and Social Organization. New Literary History, 16 (1), 13–29.
• Šváb, M. (1966). Prology a epilogy v české předhusitské literatuře. Praha: Státní pedagogické nakladatelství.
• Średniowieczna pieśń religijna polska (1923). Wyd. A. Brückner. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Tichá, Z. (1984). Cesta starší české literatury. Praha: Panorama.
• Topolski, J. (1998). Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej. Warszawa: Ofi cyna Wydawnicza Rytm.
• Třeštík, D. (1992). Křesťanství, svatí a legendy. W: J.K. Kroupa, M. Svatoš, M. Šroněk (red.), Legenda, její funkce a zobrazení: Příspěvky z mezioborových setkání konaných 29. října a 10. prosince 1991. I. Funkce legendy v proměnách křesťanské společnosti. II. Proměny zobrazení legendárního hrdiny (s. 5–15). Praha: Ústav pro klasická studia ČSAV.
• Urbańczyk, S. (red.) (1960). [hasło] Imienie. W: Słownik staropolski. T. III (I–Ja) (s. 22–26). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Vauchez, A. (1996a). Duchowość średniowiecza. Tłum. H. Zaremska. Gdańsk: Wydawnictwo Marabut.
• Vauchez, A. (1996b) Święty. W: J. Le Goff (red.), Człowiek średniowiecza. Tłum. M. Radożycka-Paoletti (s. 389–430). Warszawa–Gdańsk: Wydawnictwo Marabut – Wydawnictwo Volumen.
• Wodziński, C. (2009). Św. Idiota. Projekt antropologii apofatycznej. Gdańsk: Słowo/obraz Terytoria.
• Wojtowicz, W. (2006). Prolog „Legendy o świętym Aleksym”. Pamiętnik Literacki, 97 (3), 153–166.
• Wojtowicz, W. (2007). Między oralnością a pismem: kilka uwag o staropolskiej „Legendzie o świętym Aleksym”. Pamiętnik Literacki, 98 (2), 185–206.
• Woronczak, J. (1989). Typy przekazu tekstów średniowiecznych. W: T. Michałowska (red.), Pogranicza i konteksty literatury polskiego średniowiecza (s. 109–117). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wydra, W. (1990). Dwie staropolskie legendy wierszowane. Z ineditów Bolesława Erzepkiego („O synu marnotrawnym” i „O bogaczu i Łazarzu”). W: T. Ulewicz (red.), Miscellanea staropolskie 6 (s. 93–118). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Zumthor, P. (1984). Th e Impossible Closure of the Oral Text. Transl. by J. McGarry. Yale French Studies, 67, 25–42.
• Zumthor, P. (1990). Oral Poetry. An Introduction. Transl. by K. Murphy-Judy. Foreworld by W.J. Ong. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Zumthor, P. (2003). Właściwości tekstu oralnego. Tłum. M. Abramowicz. W: G. Godlewski (red.), Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów (s. 210–218). Oprac. A. Mencwel, R. Sulima, G. Godlewski. Wstęp G. Godlewski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.