O fundamentalnych relacjach między prawdą, wolnością, dialogiem i budowaniem tożsamości – z perspektywy teorii mowy

• Authors: Drzazgowska Ewa

Title variants

EN

Fundamental Relations between Truth, Freedom, Dialogue and Personal Identity from the Perspective of the Theory of Speech

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W tekście podjęto kwestię relacji między wolnością, prawdą i dialogiem, próbując ustalić, co sprawia, że obecność dialogu stanowi objaw zdrowia społecznego. Rozpatruje się przy tym mowę w jej funkcji poznawczej, traktowanej jako funkcja elementarna. Zwykłe funkcjonowanie mowy oraz istotę dialogu upatruje się przy tym po pierwsze w możliwości zaprzeczania, która wiąże się z koniecznym istnieniem ontycznej różnorodności bytów oraz z wyróżnikiem istoty mówiącej jako panującej nad alternatywami. Wszystko to funduje wolność w jej najbardziej podstawowym rozumieniu. Drugim czynnikiem, który trzeba wziąć pod uwagę, by zrozumieć, czym jest dialog w jego fundamentach, jest potrzeba prawdy i konieczność jakichś realizacji prawdy. Te dwa elementy widziane łącznie – możliwość zaprzeczania i potrzeba prawdy – pokazują, że ostatecznym gwarantem prawdy w każdym konkretnym wypadku jest sam mówiący, a gwarancja, którą swym mówieniem daje, to zobowiązanie do działań niesprzecznych z wypowiadaną treścią. Ten moment osobistego, wolnego odniesienia do zawsze wspólnej prawdy pokazuje, w jaki sposób w dialogu budowana jest tożsamość osobowa. Dodatkowo wyjaśnia się, jak to się dzieje, że wraz z każdym nowym powiedzeniem może pojawić się nowy sens.

EN

The article discusses the problem of relations between freedom, truth and the dialogue, and tries to establish what makes the presence of the dialogue to be a symptom of social health. Here speech is being considered in its cognitive function taken as an elementary one. Ordinary functioning of speech and the essence of the dialogue is being seen, first, in the possibility of denial, that is connected with necessary existence of ontic diversity of beings and with the trait of the speaking being as mastering over alternatives. All this conditions are at the base of freedom in its most primary meaning. The second factor that must be considered while trying to understand what constitutes the dialogue in its essence is the need for truth and the necessity of some realisations of truth. These two elements, taken jointly – the possibility of denial and the need for truth – show that the final warrantor of truth is the speaker herself/himself, and the warranty that she/he is giving as speaking is the obligation to act in accordance with her/his statement(-s). This moment of the personal, free reference to always common truth shows how personal identity is being built in the dialogue. Additionally it becomes clear how a new sense can arise with any new statement.

Keywords

PL

dialog; wolność; prawda; tożsamość osobowa; nowy sens

EN

dialogue; freedom; truth; personal identity; new sense

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2017
• Volume: 1/39
• Pages: 49-71

Contributors

author

Drzazgowska Ewa

• Fundacja Zarzewie

References

• Arendt, Hannah. Eichmann in Jerusalem. New York: Penguin Books, 1983.
• Arystoteles. Metafizyka, t. I i II. Lublin: KUL, 2000.
• Austin, John Langshaw. „Truth”. W: John Langshaw Austin, Philosophical Papers. Oxford: Clarendon Press, 1961.
• Bachtin, Michaił. „Problem gatunków mowy”. W: Michaił Bachtin, Estetyka twórczości słownej, 348–402. Warszawa: PIW, 1986.
• Bachtin, Michaił. W stronę filozofii czynu. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 1997.
• „Bądź wolność Twoja”: Józefa Tischnera refleksja nad życiem publicznym, red. Jarosław Jagiełło, Władysław Zuziak. Kraków: Znak i PAT, 2005.
• Bogusławski, Andrzej. A Study in the Linguistics-Philosophy Interface. Warszawa: Bel-Studio, 2007.
• Bogusławski, Andrzej. Semantyka, pragmatyka. Leksykografa głos demarkacyjny. Warszawa: Takt, 2008.
• Bogusławski, Andrzej. Roztrząsania nadlingwistyczne. Warszawa: Bel-Studio, 2011.
• Bogusławski, Andrzej, Ewa Drzazgowska. Język w refleksji teoretycznej. Przekroje historyczne, t. I–II. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego, 2016.
• Buber, Martin. Ich und Du. Stuttgart: Reclam, 1983.
• Bühler, Karl. Sprachtheorie. Jena: Gustav Fischer, 1934.
• Chapel, Joseph F. „Ferdinand Ebner: na początku było słowo”. Paedagogia Christiana 1/35 (2015): 99–109.
• Diels, Hermann, Walther Kranz. Die Fragmente der Vorsokratiker: griechisch und deutsch. Dublin, Zürich: Weidmann, 1972, 1973.
• Duraj-Nowosielska, Izabela. Robić coś i coś powodować. Opozycja agentywności i kazuatywności w języku polskim. Warszawa: Wydział Polonistyki UW, 2007.
• Ebner, Ferdinand. Wort und Liebe. Berlin: LitVerlag, 2015.
• Ebner, Ferdynand. Słowo i realności duchowe. Fragmenty pneumatologiczne. Chojnice: Oficyna Wydawnicza Fundacji Fuhrmanna, 2016.
• Eriugena, Jan Szkot. Periphyseon, ks. II. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Frege, Gottlob. „Myśl. Studium logiczne”. W: Gottlob Frege, Pisma semantyczne, 100–129. Warszawa: PWN.
• Horvitz, Rivka. „Ferdinand Ebner als Quelle von Martin Bubers Ich und Du”. W: Untersuchungen zum „Brenner”, red. Walter Methlagl, Eberhard Sauermann, Sigurd Paul Scheichl, 283–294. Salzburg: Otto Müller, 1981.
• Itkonen, Esa. Universal History of Linguistics. India, China, Arabia, Europe. Amsterdam– Philadelphia: Benjamins, 1991.
• Kłoczowski, Jan Andrzej. Filozofia dialogu. Poznań: W drodze, 2011.
• Konfucjusz. Dialogi konfucjańskie. Wrocław: Ossolineum,1976.
• Łukasiewicz, Jan. O zasadzie sprzeczności u Arystotelesa. Warszawa: PWN, 1987.
• Otto, Detlef. „Johann Georg Hamann”. W: Klassiker der Sprachphilosophie: von Platon bis Noam Chomsky, red. Tilman Borsche, 197–213. München: Beck, 1996.
• Peirce, Charles Sanders. Phänomen und Logik der Zeichen. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1983.
• Peirce, Charles Sanders. Semiotische Schriften, Bd. 1–2. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1986, 1990.
• Platon. „Fajdros”. W: Platon, Dialogi. Warszawa: Unia Wydawnicza Verum, 1993.
• Platon. Kratylos. Lublin: KUL, 1990.
• Platon. „Sofista”. W: Platon, Sofista. Polityk. Warszawa: PWN, 1956.
• Rosenberg, Marshall B. Porozumienie bez przemocy. O języku serca. Warszawa: Czarna Owca, 2015.
• Skorulski, Krzysztof. „Ebnerowska dialogika w kontekście”. W: Ferdynand Ebner, Słowo i realności duchowe. Fragmenty pneumatologiczne, 235–295. Chojnice: Oficyna Wydawnicza Fundacji Fuhrmanna, 2016.
• Skorulski, Krzysztof. „Słowo i pustosłowie”. Przegląd Pedagogiczny 1 (2013): 105– –118.
• Skorulski, Krzysztof. „Aktualność i performatywność słowa”, Paedagogia Christiana 1/35 (2015): 13–40.
• Spaemann, Robert. Osoby. O różnicy między czymś a kimś. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2001.
• Styczeń, Tadeusz. „Aksjologiczne podstawy kultury politycznej”. W: Sacrum i kultura. Chrześcijańskie korzenie przyszłości, red. Ryszard Rubinkiewicz, Stanisław Zięba, 167–185. Lublin: KUL, 2000.
• Tischner, Józef. Etyka solidarności oraz Homo sovieticus. Kraków: Znak, 1992.
• Tischner, Józef. Etyka solidarności. Kraków: Znak, 2000.
• Tischner, Józef. Myśli o wolności, władzy i wspólnocie. Kraków: Znak, 2016.
• Weil, Simone. Zakorzenienie i inne fragmenty. Wybór pism. Kraków: Znak, 1961.
• Wittgenstein, Ludwig. Tractatus logico-philosophicus. Warszawa: PWN, 2000.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2017.003