Małżeństwa tatarskie w parafii muzułmańskiej w Studziance w świetle zachowanych akt metrykalnych z lat 1798-1911

• Authors: Węda Łukasz

Title variants

Tatar marriages in the Muslim parish in Studzianka in the light of the parish registers 1798-1911

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jan III Sobieski przywilejem z 12 marca 1679 r. nadał Tatarom ziemie w ekonomii brzeskiej. Otrzymali oni dobra w Studziance, Lebiedziewie i Małaszewiczach. Osadnictwo kontynuowali kolejni królowie. Wyznawcy islamu mieszkali m.in. w Połoskach, Małaszewiczach Wielkich i Małych, Trojanowie, Worońcu, Ossowie, Wólce Kościeniewickiej, Koszołach, Ortelu (dawnym Wortelu), Bokince (zwanej tatarską), Kościeniewiczach. Skupieni byli wokół Studzianki gdzie do 1915 roku funkcjonował meczet. Założyli także dwa cmentarze tatarskie w Studziance i Zastawku, które przetrwały do dzisiaj. W świetle adnotacji ksiąg metrykalnych z lat 1798-1911 w parafii w Studziance zawarto 131 małżeństw. Związki małżeńskie były zawierane w różnych miejscowościach. Duchowny tatarski jeździł z posługami do swoich wiernych, udzielając im ślubów. Pełnił niejako rolę urzędnika stanu cywilnego w terenie. Imamowie zapisywali księgi w języku polskim. Jedynie w latach 1800-1801,1803-1805 dokonywali wpisów po łacinie, a od 1867 roku zapisywali je po rosyjsku.

EN

On 12 March 1679, king Jan III Sobieski of Poland, issued an edict settling the Tatars on Crown Estates in Studzianka, Lebiedziew and Małaszewicze in the province of Brest. Under later Polish rulers, Tatars lived in Połoski, Małaszewicze Wielkie and Małe, Trojanów, Woroniec, Ossowo, Wólka Kościeniewiecka, Koszoły, Ortel (former Wortel), Bokinka Tatarska and Kościeniewicze. Their largest community was in Studzianka and its environs. They had a mosque in Studzianka, active until 1915, and cemeteries in Studzianka and Zastawek, still existing today. In the parish registers 1798-1911 in Studzianka there are 131 entries for Tatar marriages. They were contracted in different villages. An imam would go from place to place to perform the rites. The marriage entries are in Polish, Latin (for the years 1800-1801 and 1803-1805) and Russian (from 1867 onwards).

Keywords

PL

Tatarzy; małżeństwa; Studzienka; księgi metrykalne; imam

EN

Tatars; marriages; Studzianka; parish registers; imam

• Publisher: Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2017
• Issue: 2
• Pages: 241-256

Dates

published

2017-12-31

Contributors

author

Węda Łukasz

References

• A. Kołodziejczyk, Cmentarze muzułmańskie w Polsce, Warszawa 1998
• A. Kołodziejczyk, Dwa XIX-wieczne testamenty tatarskie z Podlasia, „Rocznik Bialskopodlaski”, 1997, t. V
• A. Kołodziejczyk, Obrzędy pogrzebowe i kult zmarłych Tatarów litewskopolskich na południowym Podlasiu (1679-1915), [w:] A. Kołodziejczyk, A. Stawarz (red.), Kultura ludowa Mazowsza i Podlasia. Studia i materiały, t. II, Warszawa 1997
• A. Kołodziejczyk, Przyczynek do historii Tatarów bialskich. Księga małżeństw, urodzin i zgonów gminy mahometańskiej w Studziance ze zbiorów AP w Lublinie, „Archeion”, t. LXXX, 1986
• A. Kołodziejczyk, Rozprawy i studia z dziejów Tatarów litewsko-polskich i islamu w Polsce w XVII-XX wieku, Siedlce 1997
• A. Kołodziejczyk, Tatarskie cmentarze w Lebiedziewie i Studziance, „Prace Archiwalno-Konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego”, z. 3, 1982
• A. Kołodziejczyk, Tatarzy i ich cmentarze, „Spotkania z Zabytkami”, nr 6, 1986
• A. Kołodziejczyk, Tatarzy regionu bialskopodlaskiego w XVII-XX w., [w:] T. Krawczak, T. Wasilewski (red.), Z nieznanej przeszłości Białej i Podlasia, Biała Podlaska 1990
• A. Konopacki, Życie religijne Tatarów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI–XIX wieku, Warszawa 2010
• B. Kumor, Metryki parafialne w archiwach diecezjalnych, KHKM, nr 1, R. 14, 1966
• F. Dorobek, Epidemia cholery w Królestwie Polskim i guberni płockiej w 1848, „Notatki Płockie”, nr 24/1-98, 1979
• I. Krasicki, Ideologia islamu, Warszawa 1981
• J. Bielawski, Islam, Warszawa 1980
• J. Sobczak, Tatarzy w służbie Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku. Studium historycznoprawne, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 39, z. 1, 1987
• J. Wiśniewski, Osadnictwo tatarskie w sokólskiem i na północnym Podlasiu, „Rocznik Białostocki”, nr 16, 1989
• K. Grygajtis, Osadnictwo Tatarów hospodarskich w Wielkim Księstwie Litewskim XIV–XVIII w., „Rocznik Tatarów Polskich”, t. VIII, 2003
• Ł. Węda, Parafia muzułmańska w Studziance-zarys dziejów (1679-1915), „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. V, z. 2007, s. 17-29
• Ł. Węda, Rękopisy imama Macieja Bajrulewicza – źródło do dziejów badań nad Tatarami regionu bialskopodlaskiego, „Podlaski Kwartalnik Kulturalny”, nr 4, 2006, s. 46-54
• Ł. Węda, To co pozostało po Tatarach, „Echo Studzianki”, nr 2 (24), 2015
• S. Dziadulewicz, Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Wilno 1929
• S. Hordejuk, Sytuacja społecznozawodowa Tatarów na Południowym Podlasiu w XVII-XX wieku, „Rocznik Tatarów Polskich”, t. X, 2005
• Volumina legum przedruk zbioru praw, t. VI, Petersburg 1860
• W. Froch, Księgi metrykalne jako ważne i ciekawe źródło historyczne, „Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej, Memoranda”, nr 2, 1999

Identifiers

ISSN

1233-9717