Zorientowana na dyskurs socjologia historyczna. Ruchy masowe, rewolucje i demokratyzacje W socjologii historycznej Charlesa Tilly’ego a historyczne analizy dyskursu

• Authors: Wiktor Marzec

Title variants

EN

Discourse-oriented Historical Sociology. Mass Movements, Revolutions and Democratizations in Charles Tilly’s Historical Sociology and Historical Discourse Analysis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Gwałtowne zmiany społeczne i polityczne – rewolucje, ruchy masowe, procesy demokratyzacji – były flagowymi tematami socjologii historycznej w jej klasycznej postaci. Choć jej czołowi przedstawiciele – jak Charles Tilly czy Theda Skocpol – nie byli ślepi na zmiany w obrębie nauk humanistycznych i społecznych, tylko w niewielkim stopniu w swych późnych pracach uwzględnili reperkusje zwrotu kulturowego czy lingwistycznego dla swojej dyscypliny. Jednocześnie heterodoksyjne tradycje badawcze zorientowane na różnie pojęty dyskurs zwróciły się ku badaniom historycznym. Artykuł jest próbą przemyślenia podstawowych pytań stawianych przez klasyczną socjologię historyczną Tilly’ego w świetle zorientowanej na dyskurs korekty epistemologicznej, i przede wszystkim ontologicznej, w naukach społecznych. Tekst łączy cechy artykułu przeglądowego i przyczynku teoretycznego. Prezentuje dorobek rozproszonych, choć mających w sobie niemało do powiedzenia dyscyplin badawczych i proponuje możliwości ich wzajemnej integracji. Jest także próbą przemyślenia i rekonstrukcji zorientowanej na dyskurs socjologii historycznej.

EN

Turbulent social changes such as revolutions, mass movements or processes of democratization were major topics for the classical historical sociology. Its leading proponents such as Charles Tilly or Theda Skocpol were generally receptive towards paradigmatic shifts in social sciences and the humanities. However, their receptions of linguistic and cultural turn were limited if not flawed. This article attempts to rethink classical research questions of Tilly’s historical sociology from the perspective of discourse-oriented epistemological and ontological shift. The paper presents relevant insights from various research disciplines concerning discourse theory and historical discourse analysis and offers a way of their cross-fertilization. It is also an attempt to reconstruct and rearticulate historical sociology as a discourse oriented theoretical and methodological perspective.

Keywords

PL

socjologia historyczna; ruchy społeczne; rewolucja; demokratyzacja; analiza dyskursu; teoria dyskursu; Charles Tilly

EN

historical sociology; social movements; revolution; democratization; discourse analysis; discourse; discourse theory; Charles Tilly

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 3(218)
• Pages: 103-126

Contributors

author

Wiktor Marzec

• Central European University, Budapest
• Uniwersytet Łódzki, ul. Prezydenta Gabriela Narutowicza 65, Łódź

References

• Althusser, Louis. 2009. W imię Marksa. Tłum. Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Andersen, Niels Åkerstrøm. 2003. Discursive Analytical Strategies: Understanding Foucault, Koselleck, Laclau, Luhmann. Bristol: The Policy Press.
• Aronoff, Myron Joel i Jan Kubik. 2013. Anthropology and Political Science: A Convergent Approach. Anthropology. New York: Berghahn Books.
• Arrigo, Bruce A., Dragan Milovanovic i Robert C. Schehr. 2005. The French Connection in Criminology: Rediscovering Crime, Law and Social Change. Albany: State University of New York Press.
• Bachmann-Medick, Doris. 2006. Cultural Turns: Neuorientierungen in Den Kulturwissenschaften. Originalausg. Rowohlts Enzyklopädie. Reinbek: Rowohlt Taschenbuch Verlag.
• Benford, Robert i David Snow. 2000. Framing Processes and Social Movements: An Overview and Assessment. „Annual Review of Sociology” 26: 611–639.
• Berg-Schlosser, Dirk (red.). 2007. Democratization: The State of the Art. Opladen; Farmington Hills: Barbara Budrich.
• Bonnell, Victoria E., Lynn Hunt i Richard Biernacki (red.). 1999. Beyond the Cultural Turn: New Directions in the Study of Society and Culture. Studies on the History of Society and Culture 34. Berkeley: University of California Press.
• Bottici, Chiara. 2007. A Philosophy of Political Myth. New York: Cambridge University Press.
• Brinton, Crane. 1965. The Anatomy of Revolution. New York: Vintage Books.
• Bucholc, Marta. 2012. Konserwatywna utopia kapitalizmu: etyczne iluzje międzywojennego kupiectwa. Warszawa: WN PWN.
• Budd, Lucy, Steven Griggs, David Howarth i Stephen Ison. 2011. A Fiasco of Volcanic Proportions? Eyjafjallajökull and the Closure of European Airspace. „Mobilities” 6 (1): 31–40.
• Buechler, Steven M. 2000. Social Movements in Advanced Capitalism: The Political Economy and Cultural Construction of Social Activism. New York: Oxford University Press.
• Burski, Jacek, Wiktor Marzec i Agata Zysiak. 2014. Toward a Discursively Oriented Historical Sociology of the Modern. „Praktyka Teoretyczna” 3(13) (doi:10.14746/ pt.2014.3.1).
• Castells, Manuel. 2011. The Power of Identity The Information Age: Economy, Society, and Culture. Volume II with a New Preface. New York: John Wiley & Sons.
• Childers, Thomas. 1989. Political Sociology and the „Linguistic Turn.” „Central European History” 22(3–4): 381-393.
• Clark, Elizabeth A. 2004. History, Theory, Text Historians and the Linguistic Turn. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Comparative Methods in the Social Sciences. 2006. Sage Benchmarks in Social Research Methods. London–Thousand Oaks: Sage Publications.
• Cook, James W., Lawrence B. Glickman i Michael O’Malley (red.). 2008. The Cultural Turn in U.S. History Past, Present, and Future. Chicago: University of Chicago Press.
• Davies, James. 1962. Toward a Theory of Revolution. „American Sociological Review” 27: 5–19.
• Dean, Mitchell. 2002. Critical And Effective Histories: Foucault’s Methods and Historical Sociology. New York–London: Taylor & Francis.
• Delanty, Gerard i Engin F. Isin (red.). 2003. Handbook of Historical Sociology. London–Thousand Oaks: Sage.
• Dellagnelo, Eloise Helena Livramento, Steffen Böhm i Patrícia Maria Emerenciano de Mendonça. 2014. Organizing Resistance Movements: Contribution of the Political Discourse Theory. „Revista de Administração de Empresas” 54(2): 141–153
• Della Porta, Donatella. 1995. Social Movements, Political Violence, and the State: A Comparative Analysis of Italy and Germany. Cambridge Studies in Comparative Politics. Cambridge–New York: Cambridge University Press.
• Della Porta, Donatella i Michael Keating. 2008. Approaches and Methodologies in the Social Sciences a Pluralist Perspective. Cambridge N.Y.: Cambridge University Press.
• Eder, Franz (red.). 2006. Historische Diskursanalysen: Genealogie, Theorie, Anwendungen. 1. Aufl. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Flynn, Bernard. 2005. The Philosophy of Claude Lefort: Interpreting the Political. Northwestern University Studies in Phenomenology & Existential Philosophy. Evanston: Northwestern University Press.
• Flyvbjerg, Bent. 2001. Making Social Science Matter: Why Social Inquiry Fails and How it Can Succeed Again. Oxford–New York: Cambridge University Press.
• Foucault, Michel. 1977. Archeologia wiedzy. Tłum. Andrzej Siemek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Franczak, Karol Adam. 2013. Kalający własne gniazdo: artyści i obrachunek z przeszłością. Kraków: Universitas.
• Giugni, Marco, Doug McAdam i Charles Tilly (red.). 1998. From Contention to Democracy. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
• Giugni, Marco, Doug McAdam i Charles Tilly (red.). 1999. How Social Movements Matter. Social Movements, Protest, and Contention, v. 10. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Glasze, Georg. 2007. Vorschläge Zur Operationalisierung Der Diskurstheorie von Laclau Und Mouffe in Einer Triangulation von Lexikometrischen Und Inter- pretativen Methoden. „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research” 8(2), Art. 14, on-line: http://nbn-resolving.de/urn:de:0114-fg30702143.
• Glynos, Jason i David Howarth. 2007. Logics of Critical Explanation in Social and Political Theory. Routledge Innovations in Political Theory 26. London–New York: Routledge.
• Glynos, Jason, Robin Klimecki i Hugh Willmott. 2012. Cooling out the Marks. „Journal of Cultural Economy” 5(3): 297–320.
• Goodwin, Jeff, James M. Jasper i Francesca Polletta. 2001. Passionate Politics: Emotions and Social Movements. Chicago: University of Chicago Press.
• Gorlach, Krzysztof i Patrick Mooney. 2008. Dynamika życia społecznego: współczesne koncepcje ruchów społecznych. Warszawa: Scholar.
• Griggs, Steven i David Howarth. 2006. Metaphor, Catachresis and Equivalence: The Rhetoric of Freedom to Fly in the Struggle over Aviation Policy in the UK. „Policy and Society” 25(2): 23–46.
• Griggs, Steven i David Howarth. 2008. Populism, Localism and Environmental Politics: The Logic and Rhetoric of the Stop Stansted Expansion Campaign. „Planning Theory” 7 (2): 123–44 (doi:10.1177/1473095208090431).
• Griggs, Steven i David Howarth. 2012. Phronesis and Critcal Policy Analysis. Heathrow’s “Third Runway” and the Politics of Sustainable Aviation in the UK. W: Real Social Science: Applied Phronesis, Bent Flyvbjerg, Todd Landman i Sanford Schram (red.). Cambridge–New York: Cambridge University Press.
• Gurr, Ted Robert. 2011. Why Men Rebel. Boulder: Paradigm.
• Howarth, David. 2000. Discourse. Concepts in the Social Sciences. Buckingham [England]; Philadelphia: Open University Press.
• Howarth, David. 2008. Dyskurs. Tłum. Anna Gąsior-Niemiec. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Howarth, David, Aletta Norval i Yannis Stavrakakis (red.). 2000. Discourse Theory and Political Analysis: Identities, Hegemonies, and Social Change. Manchester–New York: Manchester University Press.
• Howarth, David i Jacob Torfing. 2005. Discourse Theory in European Politics: Identity, Policy, and Governance. Houndmills: Palgrave Macmillan.
• Hunt, Lynn. 1984. Charles Tilly’s Collective Action. W: Vision and Method in Historical Sociology, Theda Skocpol (red.). Cambridge–New York: Cambridge University Press.
• Jardine, Gail McNicol. 2005. Foucault and Education. New York: Peter Lang.
• Jasper, James M. 2010. Social Movement Theory Today: Toward a Theory of Action? „Sociology Compass” 11(4): 965–976.
• Jezierski, Wojtek. 2010. Total St Gall: Medieval Monastery as a Disciplinary Institution. Stockholm: Stockholm University.
• Johnston, Hank i John A. Noakes. 2005. Frames of Protest: Social Movements and the Framing Perspective. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
• Jørgensen, Marianne i Louise Phillips. 2002. Discourse Analysis as Theory and Method. London–Thousand Oaks: Sage Publications.
• Kalb, Don i Gábor Halmai (red.). 2011. Headlines of Nation, Subtexts of Class: Working-Class Populism and the Return of the Repressed in Neoliberal Europe. EASA Series 15. New York: Berghahn Books.
• Klandermans, Bert i Conny Roggeband (red.). 2007. Handbook of Social Movements across Disciplines. Handbooks of Sociology and Social Research. New York: Springer.
• Kolasa-Nowak, Agnieszka. 2001. Socjolog w badaniu przeszłości: koncepcja socjologii historycznej Charlesa Tilly’ego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kripke, Saul A. 1980. Naming and Necessity. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Kula, Marcin. 2014. Kartki z socjologii historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Laclau, Ernesto. 1990. New Reflections on the Revolution of Our Time. Phronesis Series. London–New York: Verso.
• Laclau, Ernesto. 2003. Niemożliwość społeczeństwa. Tłum. Lotar Rasiński. „Nowa Krytyka” 14: 327–332.
• Laclau, Ernesto. 2009. Rozum populistyczny. Tłum. Tomasz Szkudlarek z zespołem. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Laclau, Ernesto i Chantal Mouffe. 2007. Hegemonia i socjalistyczna strategia: przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej. Tłum. Sławomir Królak. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Lefort, Claude. 1988. Democracy and Political Theory. Cambridge–Oxford: Polity Press and Basil Blackwell.
• Li, Tania. 2007. The Will to Improve Governmentality, Development, and the Practice of Politics. Durham: Duke University Press.
• Marks, Karol. 1964. Osiemnasty brumaire’a Ludwika Bonaparte. W: Tegoż, Dzieła, 8. Warszawa: Książka i Wiedza, s. 121–123.
• Marzec, Wiktor. 2011. Poststrukturalistyczna teoria dyskursu i empiryczne badania społeczne. „Praktyka Teoretyczna” 4: 185–198.
• Marzec, Wiktor. 2013. The 1905-1907 Revolution in the Kingdom of Poland – Articulation of Political Subjectivities among Workers. „Contention” 1 (1): 53–74.
• McAdam, Doug. 2010. Political Process and the Development of Black Insurgency, 1930–1970. University of Chicago Press.
• McAdam, Doug, Sidney G. Tarrow i Charles Tilly. 2001. Dynamics of Contention. Cambridge Studies in Contentious Politics. Cambridge–New York: Cambridge University Press.
• McCarthy, John i Mayer Zald. 2001. The Enduring Vitality of the Resource Mobilization Theory of Social Movements. W: Handbook of Sociological Theory. J. Turner (red). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
• McDonald, Terrence J. (red.). 1996. The Historic Turn in the Human Sciences. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Melucci, Alberto. 1989. Nomads of the Present: Social Movements and Individual Needs in Contemporary Society. Wybór i redakcja J. Keane i P. Mier. London: Hutchinson Radius.
• Møller, Jorgen i Svend-Erik Skaaning. 2012. Democracy and Democratization in Comparative Perspective: Conceptions, Conjunctures, Causes, and Consequences. Democratization Studies. London–New York: Taylor & Francis.
• Moore, Barrington. 2003. Social Origins of Dictatorship and Democracy: Lord and Peasant in the Making of the Modern World. Boston: Beacon Press.
• Mouffe, Chantal. 2005. Paradoks demokracji. Tłum. Leszek Koczanowicz, Wojciech Jach, Magdalena Kamińska, Andrzej Orzechowski i Lotar Rasiński. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Mouffe, Chantal. 2008. Polityczność: przewodnik krytyki politycznej. Tłum. Joanna Erbel. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Nijakowski, Lech M. 2013. Rozkosz zemsty: socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Nijakowski, Lech M. 2014. Socjologia historyczna – paradygmat czy istota socjologii? W: M. Gdula i L. Nijakowski (red.). Oprogramowanie rzeczywistości społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 49–74.
• Norris, Sigrid i Rodney H Jones. 2005. Discourse in Action: Introducing Mediated Discourse Analysis. Abingdon, Oxon; New York, NY: Routledge.
• Norval, Aletta. 1995. Decolonization, Demonization and Difference: The Difficult Constitution of a Nation. „Philosophy & Social Criticism” 21(3): 31–51.
• Norval, Aletta. 2007. Aversive Democracy: Inheritance and Originality in the Democratic Tradition. Cambridge; New York: Cambridge University Press.
• Opp, Karl-Dieter. 2009. Theories of Political Protest and Social Movements: A Multidisciplinary Introduction, Critique, and Synthesis. London; New York: Routledge.
• Paget, Henry. 1995. Sociology: After the Linguistic and Multicultural Turns. „Sociological Forum” 10(4): 633–652.
• Paige, Jeffrey M. 1999. Conjuncture, Comparison, and Conditional Theory in Macrosocial Inquiry. „American Journal of Sociology” 105 (3): 781–800.
• Panizza, Francisco i Romina Miorelli. 2013. Taking Discourse Seriously: Discursive Institutionalism and Post-Structuralist Discourse Theory. „Political Studies” 61 (2): 301–318.
• Polletta, Francesca. 2004. Culture Is Not Just in Your Head. W: Rethinking Social Movements: Structure, Meaning, and Emotion, Jeff Goodwin i James M. Jasper (red.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
• Polletta, Francesca. 2006. It Was like a Fever: Storytelling in Protest and Politics. Chicago: University of Chicago Press, s. 97–111.
• Polletta, Francesca i James M. Jasper. 2001. Collective Identity and Social Movements. „Annual Review of Sociology” 27: 283–305.
• Ragin, Charles C. 1987. The Comparative Method: Moving beyond Qualitative and Quantitative Strategies. Berkeley: University of California Press.
• Saussure, Ferdinand de. 1991. Kurs językoznawstwa ogólnego. Tłum. Krystyna Kasprzyk i Kazimierz Polański. Warszawa: WN PWN.
• Sewell, William. 1992. A Theory of Structure: Duality, Agency, and Transformation. „The American Journal of Sociology” 98(1): 1–29.
• Sewell, William. 1996. Historical Events as Transformations of Structures: Inventing Revolution at the Bastille. „Theory and Society” 25 (6): 841–881.
• Shorter, Edward i Charles Tilly. 1974. Strikes in France, 1830–1968. London–New York: Cambridge University Press.
• Skocpol, Theda. 1979. States and Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia, and China. Cambridge–New York: Cambridge University Press.
• Skocpol, Theda (red.). 1998. Democracy, Revolution, and History. Ithaca: Cornell University Press.
• Smith, Dennis. 1991. The Rise of Historical Sociology. Philadelphia: Temple University Press.
• Snow, David A., Donatella Della Porta, Bert Klandermans i Doug McAdam (red.). 2014. The Wiley-Blackwell Encyclopedia of Social and Political Movements. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Stavrakakis, Yannis. 1999. Lacan and the Political. Thinking the Political. London; New York: Routledge.
• Steinmetz, George. 2004. Odious Comparisons: Incommensurability, the Case Study, and “Small N’s” in Sociology. „Sociological Theory” 22(3): 371–400.
• Sztompka, Piotr. 2005. Socjologia zmian społecznych. Kraków: Znak.
• Tilly, Charles. 1964. The Vendée: A Sociological Analysis of the Counterrevolution of 1793. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
• Tilly, Charles. 1978. From Mobilization to Revolution. Reading, Mass: Addison-Wesley Pub. Co.
• Tilly, Charles. 1994. Softcore Solipsism. „Labour / Le Travail” 34: 259–266.
• Tilly, Charles. 1995. Popular Contention in Great Britain, 1758–1834. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
• Tilly, Charles (red.). 1996. Citizenship, Identity and Social History. International Review of Social History 3. Cambridge– New York: Cambridge University Press.
• Tilly, Charles. 1997. Rewolucje europejskie 1492–1992. Tłum. Elżbieta Żelazna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
• Tilly, Charles. 2002. Stories, Identities, and Political Change. Lanham: Rowman & Littlefield.
• Tilly, Charles. 2003. The Politics of Collective Violence. Cambridge Studies in Contentious Politics. Cambridge–New York: Cambridge University Press.
• Tilly, Charles. 2004. Contention and Democracy in Europe, 1650–2000. Cambridge–New York: Cambridge University Press.
• Tilly, Charles. 2005. Identities, Boundaries, and Social Ties. Boulder: Paradigm Publishers.
• Tilly, Charles. 2006a. Regimes and Repertoires. Chicago: University of Chicago Press.
• Tilly, Charles. 2006b. Historia i wyobraźnia socjologiczna. Tłum. Jerzy Szacki. W: Współczesne teorie socjologiczne. Aleksandra Jasińska-Kania (red.). T. 2. Warszawa: Scholar, s. 1083–1092.
• Tilly, Charles. 2008. Demokracja. Tłum. Michał Szczubiałka. Warszawa: WN PWN.
• Tilly, Charles. 2013. Social Movements, 1768–2012. Boulder: Paradigm Publishers.
• Torfing, Jacob. 1999. New Theories of Discourse: Laclau, Mouffe, and Z̆ iz̆ ek. Oxford–Malden: Blackwell Publishers.
• Wagner, Peter. 2003. As Intellectual History Meets Historical Sociology. W: Handbook of Historical Sociology. London–Thousand Oaks: Sage.
• Wright, Adam. 2013. The School as an Arena of Political Contestation: Education Policy from a Post-Marxist Perspective. „Praktyka Teoretyczna” 7: 241–264.
• Žižek, Slavoj. 2001. Wzniosły obiekt ideologii. Tłum. Joanna Bator. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Zysiak, Agata. 2014. The Desire for Fullness. The Fantasmatic Logic of Modernization Discourses at the Turn of the 19th and 20th Century in Łódź. „Praktyka Teoretyczna” 3(13).