Arcybiskup Antoni Baraniak jako członek Episkopatu Polski, cz. II (1967-1977)

• Authors: Łatka Rafał

Title variants

EN

Archbishop Antoni Baraniak as a Member of the Episcopate of Poland, Part Two (1967-1977)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Poniższy artykuł opisuje rolę abp. Antoniego Baraniaka w Episkopacie Polski w ostatniej dekadzie życia metropolity poznańskiego. Jest kontynuacją analizy opublikowanej w 2019 r. na łamach „Seminare”. Mimo upływu wielu lat od śmierci niezłomnego biskupa nie doczekał się on swojej pełnej biografii. Tekst ma wypełnić ten brak w zakresie aktywności wśród polskich biskupów w latach 1967-1977. Metropolita poznański dał się poznać jako wybitna postać w pracach na forum Komisji/Rady Głównej oraz Konferencji Plenarnej Episkopatu. Cieszył się pełnym zaufaniem innych hierarchów i kard. Stefana Wyszyńskiego, którego był jednym z najważniejszych współpracowników. Z Prymasem Tysiąclecia łączyła go wizja działalności Kościoła w realiach komunistycznej dyktatury oraz zdecydowane podejście do polityki wyznaniowej władz PRL. Było to szczególnie widoczne w latach siedemdziesiątych, gdy obaj hierarchowie nie dali się nabrać na złudne deklaracje ekipy partyjnej Edwarda Gierka.

EN

The present article describes the role of Archbishop Antoni Baraniak in the Polish Episcopate in the last decade of the metropolitan’s life. It is a continuation of the analysis published in 2019 in “Seminare”. Despite the passage of many years since the death of the steadfast bishop, his full biography still has not been written. The paper is aimed at filling this gap in the record of Polish bishops’ activity in the years 1967-1977. The Metropolitan of Poznań became known as an outstanding figure in the works on the forum of the Commission / Main Council and the Episcopal Plenary Conference. He enjoyed the trust of other hierarchs, especially that of Cardinal Stefan Wyszyński, being one of his most important collaborators. Archbishop Baraniak shared with the “Primate of the Millennium” a similar vision of the Church’s activity in the realities of the communist dictatorship, as well as a decisive approach to the religious policy of the authorities of the PRL. This was particularly evident in the seventies, when both hierarchs managed to see through the deceptive declarations of Edward Gierek’s political party.

Keywords

PL

Antoni Baraniak; Episkopat Polski; Rada Główna; prymas Stefan Wyszyński,; władze

EN

Antoni Baraniak; Episcopate of Poland; Main Council; Primate Stefan Wyszyński; authorities

• Publisher: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
• Journal: Seminare. Poszukiwania naukowe
• Year: 2020
• Volume: 41
• Issue: 1
• Pages: 129-140

Dates

printed

2020-03-31

Contributors

author

Łatka Rafał

• Biuro Badań Historycznych IPN

References

• Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie, Sekretariat Prymasa Polski:
• AAW SPP 04/22, Komisja Główna Episkopatu Polski 1967.
• AAW SPP 04/23, Komisja Główna Episkopatu Polski 1968.
• AAW SPP 04/24, Komisja Główna Episkopatu Polski 1969.
• AAW SPP 04/25, Rada Główna Episkopatu Polski 1970.
• AAW SPP 04/26, Rada Główna Episkopatu Polski 1971.
• AAW SPP 04/27, Rada Główna Episkopatu Polski 1972.
• AAW SPP 04/28, Rada Główna Episkopatu Polski 1973.
• AAW SPP 04/30, Rada Główna Episkopatu Polski 1975.
• AAW SPP 04/32, Rada Główna Episkopatu Polski 1977.
• AAW SPP 04/232, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski 15-16 VI 1967.
• AAW SPP 04/250, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 3-4 IX 1970.
• AAW SPP 04/266, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski 15-16 VI 1973.
• AAW SPP 04/279, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 19-20 XI 1975.
• AAW SPP 04/280, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 18-19 II 1976.
• AAW SPP 04/292, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 15-16 VI 1977.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie
• AIPN 0445/70, Opracowania kościelne i materiały duszpasterskie dotyczące różnych zagadnień.
• AIPN 01283/578, Almanach biskupów Kościoła Rzymskokatolickiego 1968 r.
• Archiwum Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski:
• ASKEP 013100.
• Opracowania
• Białecki, Konrad i Rafał Łatka. 2017. Arcybiskup Antoni Baraniak. Biuletyn IPN, 11, 128-136.
• Białecki, Konrad et al. 2017. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977. Poznań-Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Dudek, Antoni. 1999. Lawirowanie. Ekipa Gierka wobec Kościoła katolickiego 1971-1978. Więź, 7, 125-152,
• Eisler, Jerzy 2000. Hierarchowie Kościoła katolickiego wobec kryzysów politycznych 1956, 1968, 1970. W: Społeczeństwo, państwo, Kościół (1945-2000). Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej. Szczecin 15-16 VI 2000 r., red. Arkadiusz Kawecki, Krzysztof Kowalczyk i Atur Kubaj, 6-42. Szczecin: Wydawnictwo Zachodniopomorskie.
• Grajewski, Andrzej. 2009. Kardynałowie Stefan Wyszyński i Agostino Casaroli – dwie osobowości i dwie koncepcje polityki wschodniej Watykanu. Studia Prymasowskie, 3, 51-80.
• Gryz, Ryszard. 2007. Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971-1980. Kielce: Akademia Świętokrzyska.
• Jędraszewski, Marek. 2009a. Działania aparatu bezpieczeństwa skierowane przeciwko arcybiskupowi Antoniemu Baraniakowi. W: Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1956-1970, red. Konrad Białecki, 27-53. Poznań: Instytut Pamięci Narodowej.
• Jędraszewski, Marek. 2009b. Teczki na Baraniaka, t. 1: Świadek. Poznań: Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Bonami.
• Kosiński, Stanisław. 1982. Arcybiskup Antoni Baraniak metropolita poznański (1904-1977). W: Chrześcijanie, t. 7, red. Bohdan Bejze, 231-290. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Łatka, Rafał. 2019. Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Łatka, Rafał. 2018. Prymas Wyszyński wobec rzeczywistości politycznej doby Władysława Gomułki. W: Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 2: 1956-1972, red. Michał Siedziako, Zbigniew Stanuch i Grzegorz Wejman, 47-65. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej.
• Raina, Peter. 2001a. Arcybiskup Dąbrowski – rozmowy watykańskie. Warszawa: PAX.
• Raina, Peter. 2001b. Cele polityki władz PRL wobec Watykanu. Warszawa: PAX.
• Przykucki, Marian. 2006. Arcybiskup Antoni Baraniak. Bohater Kościoła i Ojczyzny w 25. rocznicę śmierci. W: „Beati pacifici”. Listy, wspomnienia, pierwszego metropolity szczecińsko-kamieńskiego, red. Maria Frankel i Bogdan Twardochleb, 219-235. Szczecin: Wydawnictwo „Dokument”.
• Skibiński, Paweł. 2013. Cele polityki władz komunistycznych w Polsce wobec Stolicy Apostolskiej do roku 1978. Glaukopis, 33, 333-346.
• Stępień, Marek. 2014. Pozycja prawna Konferencji Episkopatu Polski. Studium prawno-historyczne. Łomża: Wydawnictwo Spes.
• Wąsowicz, Jarosław. 2008. Arcybiskup Antoni Baraniak SDB. Wspomnienie w 50. rocznicę objęcia rządów w metropolii poznańskiej. Kronika Wielkopolski, 1, 15-34.
• Wojcieszyk, Elżbieta. 2016. Najtrudniejszy przeciwnik. O Arcybiskupie Antonim Baraniaku (1904-1977). Kronika Miasta Poznania, 1, 188-198.
• W służbie Kościoła poznańskiego. Księga pamiątkowa na 70-lecie urodzin arcybiskupa metropolity dr. Antoniego Baraniaka, red. Ludwik Bielarzewski. 1974. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
• Żaryn, Jan. 2006. Dzieje Konferencji Episkopatu Polski w zarysie (1919-1945-1989-2000). W: Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, oprac. Jan Żaryn, 9-32. Warszawa-Poznań: Pallottinum.

Identifiers

DOI

10.21852/sem.2020.1.10