Działania „neopozorne”. Uwagi na temat przeobrażeń komunikowania publicznego i życia naukowego

• Authors: Marek Czyżewski

Title variants

EN

“Neo-apparent” actions. Some remarks on changes of public communication and academic life

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Czasy tzw. realnego socjalizmu obfitowały w działania pozorne. Wydawać by się mogło, że demokratyzacja systemu politycznego, urynkowienie gospodarki i wprowadzenie zasady jawności po 1989 roku powinno prowadzić do stopniowego rugowania działań pozornych z polskiego życia społecznego. Działań pozornych mamy jednak nadal mnóstwo, choć z pewnością przemianom uległy ich uwarunkowania, mechanizmy i funkcje. Tekst odnosi się do dwóch obszarów obejmujących szczególnie intensywne działania pozorne. Sporo szkodliwych i powszechnie tabuizowanych fikcji nagromadziło się w dziedzinie nauki i szkolnictwa wyższego, szczególnie na polu badań naukowych, publikacji oraz masowego kształcenia. Równie problematycznym obszarem szkodliwej pozoracji jest dziedzina kształtowania opinii publicznej, tzw. debaty publicznej, dziennikarstwa oraz mediów. Uwzględnienie nowych trendów w ramach działań pozornych prowadzi do refleksji teoretycznej na temat komunikowania pozornego i pozornej wiedzy, w tym do wyróżnienia typu działań „neopozornych”.

EN

The times of “real socialism” have abounded with apparent actions in Jan Lutynski’s sense. It seemed after 1989 that such changes as political democratization, marketization of economy and introduction of the principle of publicity into the public sphere should yield a gradual marginalization of apparent actions. Instead, there are still plenty of apparent actions in Polish social life, even if their sources, mechanisms and functions have partly changed. The article refers to the two areas where apparent actions are particularly intense. In the fields of science and higher education, a number of detrimental and usually tabooed fictions have cumulated, especially in the domain of research, publications and mass education. The sphere of mass media, journalism, public debates and shaping of public opinion contains equally destructive illusions. Recent tendencies in apparent actions urge a theoretical reflection on apparent communication and apparent knowledge, and help to single out “neo-apparent” actions.

Keywords

PL

działania pozorne; komunikowanie publiczne; nauka i szkolnictwo wyższe; wiedza; zaufanie; ponowoczesność; etnometodologia

EN

apparent actions; public communication; science and higher education knowledge; trust; postmodernity; ethnomethodology

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2009
• Volume: 58
• Issue: 1
• Pages: 9-31

Dates

published

2009

Contributors

author

Marek Czyżewski

• Uniwersytet Łódzki

References

• Baudrillard Jean [2005], Symulakry i symulacje. Warszawa: Sic!
• Boltanski Luc, Ève Chiapello [2003], Der neue Geist des Kapitalismus. Konstanz: Universitätsverlag Konstanz.
• Cicourel Aaron V. [1964], Method and Measurement in Sociology. New York, NY: Free Press
• Coleman James S. [1990], Foundations of Social Theory. Cambridge MA: Harvard University Press.
• Czyżewski Marek [1997], W stronę teorii dyskursu publicznego, [w:] M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.) Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego. Kraków: Aureus. 42–115.
• Czyżewski Marek [2007], Sondaże: polityka, media, wiedza. Katalog wątpliwości, Przegląd Socjologiczny, t. LVI/1. 39–59.
• Czyżewski Marek [2009], Między panoptyzmem i „rządomyślnością” – uwagi o kulturze naszych czasów, Kultura Współczesna (w druku).
• Endress Martin [2002], Vertrauen. Bielefeld: Transcript.
• Febvre Lucien [2002], Das Problem des Unglaubens im 16. Jahrhundert. Die Religion des Rabelais. Stuttgart: Klett-Cotta.
• Foucault Michel [1978], Wahrheit und Macht. Interview mit A. Fontana u. P. Pasquino, [w:] tegoż, Dispositive der Macht. Über Sexualität, Wissen und Wahrheit. Berlin: Merve. 21–54.
• Foucault Michel [2004], Geschichte der Gouvernementalität. Tom 1 i 2. Suhrkamp: Frankfurt n. Menem.
• Garfinkel Harold [1963], A Conception of, and Experiments with ‘Trust’ as a Condition of Stable Concerted Actions, [w:] O.J. Harvey (red.) Motivation and Social Interaction, New York, NY: Ronald Press. 187–238.
• Garfinkel Harold [2007], Studia z etnometodologii. Warszawa: PWN.
• Garfinkel Harold, Harvey Sacks [1970], On Formal Structures of Practical Actions, [w:] J.C. McKinney, E.A. Tiryakian (red.) Theoretical Sociology: Perspectives and Developments. New York, NY: Appleton-Century-Crofts. 337–366.
• Garfinkel Harold, Eric Livingstone, Michael Lynch, Albert B. Robillard, Perry Taka [1986], Respecifying the Natural Sciences as Discovering Sciences of Practical Action (I & II) Doing so Ethnographically by Administering a Schedule of Contingencies in Discussions with Laboratory Scientists and by Hanging Around Their Laboratories. Nieopublikowany maszynopis. Department of Sociology, UCLA.
• Garfinkel Harold, D. Lawrence Wieder [1992], Two Incommensurable, Asymmetrically Alternate Technologies of Social Analysis, [w:] G. Watson, R.M. Seiler (red.) Text in Context: Studies in Ethnomethodology. Newbury Park, CA: Sage. 175–206.
• Glaser Barney G., Anselm L. Strauss [1967], Discovery of Grounded Theory. Strategies for Qualitative Research. Chicago: Aldine.
• Goffman Erving [1981], Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: PIW.
• Habermas Jurgen [2007], Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Warszawa: PWN.
• Hutchby Ian [2006], Media Talk. Conversation Analysis and the Study of Broadcasting. London: Open University Press.
• Lutyński Jan [1990], Nauka i polskie problemy. Komentarz socjologa. Warszawa: PIW.
• Lutyński Jan [1990a], Działania pozorne, [w:] Lutyński 1990. 105–120. Pierwodruk: Kultura i Społeczeństwo. 1977. Nr 2.
• Lutyński Jan [1990b], System dogmatycznego autorytaryzmu i jego tendencje rozwojowe (ze szczególnym uwzględnieniem roli działań pozornych i ukrytych). [w:] Lutyński 1990. 121–173. Pierwotnie referat na Ogólnopolskim Zjeździe Socjologicznym w Łodzi, grudzień 1981.
• Lutyński Jan [1990c], Psychologiczne konsekwencje realnego socjalizmu i ich znaczenie dla systemu. Próba analizy, [w:] Lutyński 1990. 174–218. Tekst oparty na rękopisach z 1987 roku.
• Lynch Michael [1993], Scientific Practice and Ordinary Action: Ethnomethodology and Social Studies of Science. New York, NY: Cambridge University Press.
• Lynch Michael, David Bogen [1996], The Spectacle of History: Speech, Text, and Memory at the Iran-Contra Hearings. Durham, NC: Duke University Press.
• Piotrowski Andrzej [1998], O Jana Lutyńskiego koncepcji działań pozornych, Kultura i Społeczeństwo. Nr 4. 39–50.
• Rawls John [1998], Liberalizm polityczny, Warszawa: PWN.
• Schutz Alfred [1984], Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, [w:] E. Mokrzycki (red.) Kryzys i schizma. Tom 1. Warszawa: PIW. 137–192.
• Schutz Alfred [2008], O wielości światów, Kraków: Nomos.
• Schütze Fritz [1980], Interaktionspostulate – am Beispiel literarischer Texte. Dostojewski, Kafka, Handke u.a., [w:] E.W.B. Hess-Luttich (red.) Literatur und Konversation. Sprachsoziologie und Pragmatik in der Literaturwissenschaft. Wiesbaden: Athenaion. 72–94.
• Simmel Georg [1975] Socjologia. Warszawa: PWN.
• Sztompka Piotr [2007] Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Kraków: Znak.
• Tolson Andrew [2006], Media Talk. Spoken Discourse on TV and Radio. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Veblen Thorstein [1918], The Higher Learning in America. A Memorandum on the Conduct of Universities by Business Men. New York, NY: Huebsch.

Identifiers

ISSN

0033-2356