Nauczanie religii w szkole w opiniach i ocenach polskiego społeczeństwa

• Authors: Witold Jedynak

Title variants

EN

The Opinion of the Polish Society on Religious Education at School

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przywrócenie nauczania religii do szkół publicznych w 1990 roku zostało zaakceptowane przez większość społeczeństwa polskiego. Jednak ze strony części sił politycznych podniosły się głosy sprzeciwu i oburzenia. Przeciwnicy powrotu lekcji religii do szkół twierdzili, że katechizacja w szkole narusza świecki charakter szkoły publicznej. Pomimo powracającej z różną częstotliwością i nasileniem krytyki nauczania religii w szkole większość´ polskiego społeczeństwa, w tym uczniów i rodziców, popiera obecność katechezy w szkole. Zdecydowana większość dzieci i młodzieży uczestniczy w lekcjach religii. Oceny dotyczące jakości nauczania religii w szkole są stabilne. Uczniowie deklarują, że chodzą na zajęcia z religii, gdyż są ciekawe lub nie różnią się od innych przedmiotów, cześć uczniów twierdzi jednak, że nudzi się na lekcjach religii.

EN

The reintroduction of Religious Education to state schools in 1990 was accepted by the majority of the Polish society. However, it also met the objection and indignation of some of the political powers. The opponents of the idea thought that catechization at school breached a secular character of state schools. Despite the recurring criticism of RE teaching (of various frequency and intensity), the majority of the Polish society, including school goers and their parents, support catechization at school. The vast majority of children and youngsters participate in RE classes and the opinions on the quality of teaching are stable. School goers declare that they participate in the classes because they are interesting or because they treat RE like any other subject. Some of the school goers, however, think that the classes are boring.

Keywords

PL

nauczanie religii w szkole; katecheza w szkole; lekcje religii; uczniowie; spory o nauczanie religii w szkole

EN

Religious Education at school; catechization at school; RE classes; school goers; dispute over Religious Education at school

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2019
• Volume: 11(47)
• Issue: 3
• Pages: 79-101

Contributors

author

Witold Jedynak

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Albert A. [czytaj W.S. Roszkowski], Najnowsza historia Polski 1914-1993, t. 2, Świat Książki, Warszawa 1995.
• Adamczuk L., Nauczanie religii w Polsce 1945-1999, w: Kościół i religijność Polaków 1945-1999, red. W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Warszawa 2000, s. 223-251.
• Adamczuk L., Zasięg nauczania religii w szkołach polskich w 1991 r. w świetle danych statystycznych, w: Szkoła czy parafia. Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 15-24.
• Anusz A., Anusz A., Samotnie wśród wiernych. Kościół wobec przemian politycznych w Polsce (1944-1994), Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1994.
• Badora B., Gwiazda M., Kalka J., Świątkiewicz G., Młodzież 2003. Opinie i diagnozy nr 2, Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2004; file:///C:/Users/Wit/Downloads/M%C5%82odzie%C5%BC_2003.pdf (dostęp 11.12.2017).
• Baniak J., O nauczaniu religii i etyki w szkole, http://www.kulturaswiecka.pl/node/641 (dostęp 09.12.2017).
• Bednarczyk R., Efektywność szkolnej lekcji religii w perspektywie „filarów wiary”, w: Nauczanie religii w szkole w latach 1990-2015 wobec zadań katechezy, red. A. Rayzacher-Majewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa 2016, s. 13-86.
• Bober S., Walka o utrzymanie nauczania religii w szkołach w okresie Polski Ludowej, „Studia Ełckie” 14(2012), s. 189-200.
• Boguszewski R., Feliksiak M., Gwiazda M., Kalka J., Młodzież o sobie: wartości, obyczajowość, grupy odniesienia, w: Młodzież 2013. Opinie i diagnozy nr 28, red. M. Grabowska, J. Kalka, Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2014, s. 112-159.
• Boguszewski R., Zasady moralne a religia. Komunikat z badań, nr 4/2017, CBOS, Warszawa 2017.
• Bożewicz M., Co pozostało po Światowych Dniach Młodzieży 2016. Komunikat z badań, nr 126/2016, CBOS, Warszawa 2016.
• Bulkowski K., Nowotny S., Sadłoń W., Statystyczny obraz religijności społeczeństwa polskiego i szkolnej edukacji religijnej, w: Nauczanie religii w szkole w latach 1990-2015 wobec zadań katechezy, red. A. Rayzacher-Majewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa 2016, s. 171-215.
• Celary I., Nauczanie religii w szkole szansą dla ewangelizacji młodzieży, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 10(2011), nr 1, s. 21-34.
• Czekalski R., Rys historyczny lekcji religii katolickiej w Polsce, „Studia Katechetyczne” 7(2010), s. 99-125.
• Dudek A., Historia polityczna Polski 1989-2005, wyd. 1, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2007.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.
• Episkopat Polski, Komunikat 240 Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski (Warszawa, 2.05. 1990), w: Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, opr. J. Żaryn, Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski, Pallottinum, Warszawa−Poznań 2006, s. 354-356.
• Episkopat Polski, List pasterski Episkopatu Polski w sprawie powrotu katechizacji do szkoły polskiej (Kraków, 16.06.1990), w: Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-2000, red. P. Libera, A. Rybicki, S. Łącki, cz. 2, Wydawnictwo Michalineum, Marki 2003, s. 1649-1653.
• Feliksiak M., Opinie o nauczaniu religii. Komunikat z badań, BS/119/2007, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2007; http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2007/K_119_07.PDF (dostęp 12.12.2017).
• Głowacki A., Czy młodzi Polacy są prawicowi. Komunikat z badań, nr 102/2017, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2017.
• Głowacki A., Religijność młodzieży, w: Młodzież 2016. Raport z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2016, s. 130-140.
• Gowin J., Kościół w czasach wolności 1989-1999, Wydawnictwo Znak, Kraków 1999.
• Grabowska M., Czy elity polityczne reprezentują poglądy społeczeństwa?, Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 55-63.
• Gwiazda M., Religia w szkole − uczestnictwo i ocena, w: Młodzież 2016. Raport z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2016, s. 141-152.
• Jedynak W., Antyklerykalizm w natarciu, „Niedziela” 2018, nr 44, s. 22-23.
• Kasper Ł., Wojtas A., Nauczanie religii w szkole − zgodne z konstytucją i europejskimi standardami; http://www.katecheza.episkopat.pl/index.php/menu/nauczanie-religii-w-szkole /dokumenty-koscielne/104-nauczanie-religii-w-szkole-zgodne-z-konstytucja-i-europejskimi-standardami-2016 (dostęp 08.12.2017).
• Katolicka Agencja Informacyjna, Nauczanie religii w polskiej szkole, https://ekai.pl/nau czanie-religii-w-polskiej-szkole/ (dostęp 10.11.2018).
• Kinal M., Teaching of religion in polish schools after 1989, w: Sociology of Religion. Selected aspects from Central European Region, red. W. Jedynak, J. Kinal. D. Luźny, D. Topinka, Advert, Rzeszów 2016, s. 116-132.
• Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r., art 12, ust. 1-4 (Dz.U. 1998 nr 51 poz. 318); http://prawo.sejm.gov.pl/i sap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19980510318 (dostęp 15.12.2017).
• Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., art. 53, ust. 4, (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483; http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970780483/U/D19970483Lj .pdf (dostęp 15.12.2017).
• Koseła K., Religia przy tablicy − postawy wobec lekcji religii w szkołach, w: Szkoła czy parafia? Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 88-121.
• Krasnodębski Z., Demokracja peryferii, wyd. 2, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2005.
• Krzywkowska J., Uregulowania prawne i praktyka w zakresie nauczania religii w szkołach publicznych w Polsce, „Studia Prawnoustrojowe” 2017, nr 38, s. 354-367.
• Lepa A., Świat propagandy, wyd. 1, Tygodnik Katolicki „Niedziela”, Częstochowa 1994.
• Mariański J., Megatrendy religijne w społeczeństwach ponowoczesnych. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016.
• Mariański J., Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1995.
• Mariański J., Przemiany moralności polskich maturzystów w latach 1994-2009. Studium socjologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
• Michnik A., Kościół – lewica – dialog, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa 2009.
• Murzański S., PRL − zbrodnia niedoskonała: rozważania o terrorze władzy i społecznym oporze, Oficyna Wydawnicza Volumen, Wydawnictwo Alfa-Wero, Warszawa 1996.
• Osial W., Misja wychowawcza lekcji religii w szkole, „Warszawskie Studia Teologiczne” 25(2012), nr 2, s. 269-280.
• Pawlik W., Nauka religii w szkole jako problem polityczny, w: Szkoła czy parafia? Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 25-54.
• Pilch M., Prawne aspekty nauczania religii i krzewienia religijności w szkołach publicznych, w: Obecność religii w publicznym systemie oświaty w aspekcie prawnym, red. T.J. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa 2012, s. 17-61.
• Pisarek M., Obecność nauczania religii w publicznym systemie oświaty w świetle obowiązującego prawa, Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, Rzeszów 2013.
• Potocki A., O Kościele także socjologicznie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
• Rayzacher-Majewska A., Wychowawcze zadania katechezy w szkolnym nauczaniu religii, w: Nauczanie religii w szkole w latach 1990-2015 wobec zadań katechezy, red. A. Rayzacher-Majewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa 2016, s. 87-167.
• Skuza S., Nauczanie religii w Polsce w świetle prawa państwowego po roku 1945, „Kolekcja Communio” 8(1993), s. 203-265.
• Szacki J., Liberalizm po komunizmie, wyd. 1, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków 1994.
• Szpet J., Vademecum katechety, Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 2000.
• Szwajkajzer A., Młodzież o lekcjach religii w szkole, w: Szkoła czy parafia? Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 141-160.
• Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Mechanizmy i konsekwencje minionej formacji – analiza psychospołeczna, Zakład Socjologii Moralności i Aksjologii Ogólnej. Instytut Stosowanych Nauk Społecznych. Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1997.
• Tarniewski M. [czytaj Karpiński J.], Ewolucja czy rewolucja, Instytut Literacki, Paryż 1975.
• Tokarz G., Polska prasa lewicowa wobec Kościoła katolickiego w latach 1989-2002, b.w., Wrocław 2004.
• Tomasik P., Nauczanie religii w szkołach publicznych w Europie, „Studia Katechetyczne” 7(2010), s. 47-57.
• Trzeciak B., Relacja państwo−Kościół. O polskim Konkordacie '93, Oficyna Wydawnicza Kontrast, Warszawa 1998.
• Tymieniecka A., Nauczanie religii w szkołach publicznych, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2015, nr 1, s. 92-96.
• Więcek K., Nauczanie religii katolickiej w polskiej szkole publicznej w kontekście prawa rodziców do wychowania religijnego dzieci − aspekty historyczne i wybrane aktualne problemy, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 16(2013), s. 185-211.
• Zaręba S.H., Dynamika świadomości religijno-moralnej młodzieży w warunkach przemian ustrojowych w Polsce (1988-1998), Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2003.
• Zaręba S.H., W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2008.
• Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2003.

Identifiers

DOI

10.18290/rns.2019.11.3-4