Doświadczenie własnego ciała a tożsamość narracyjna młodych osób dorosłych z niepełnosprawnością fizyczną

• Authors: Dorota Ryżanowska

Title variants

EN

Experience of one’s body versus narrative identity in young adults with physical disabilities

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem badania była eksploracja roli Ja cielesnego w kształtowaniu się tożsamości narracyjnej młodych osób dorosłych z niepełnosprawnością fizyczną. Przebadano 40 respondentów z różnym rodzajem oraz momentem nabycia niepełnosprawności fizycznej. W badaniu wykorzystane zostały metody takie, jak: Wywiad na Temat Historii Życia Dana McAdamsa, wywiad ustrukturalizowany na temat Ja cielesnego własnego autorstwa oraz wywiad ustrukturalizowany na temat postawy wobec własnej niepełnosprawności, skonstruowany na podstawie wywiadu na temat postawy wobec własnej choroby autorstwa Małgorzaty Opoczyńskiej. Rezultaty przeprowadzonych badań ukazują znaczący wpływ doświadczeń związanych z ciałem na kształtowanie się tożsamości narracyjnej młodych osób dorosłych z niepełnosprawnością fizyczną, nie odpowiadają jednak na pytanie, które z aspektów Ja cielesnego odgrywają w tym procesie najistotniejszą rolę. Zasadnicze znaczenie mają według respondentów kwestie związane z postrzeganiem swego ciała i oceną własnej atrakcyjności fizycznej, wśród których istotny jest zwłaszcza poziom akceptacji własnego ciała. Badani w swoich wypowiedziach podkreślali wpływ czynników kulturowych, szczególnie środków masowego przekazu, na kształtowanie się ich tożsamości narracyjnej oraz na poziom akceptacji swego ciała. Według wszystkich respondentów najwyraźniejszy wpływ na akceptację własnej cielesności oraz niepełnosprawności miały relacje społeczne i szeroko rozumiane wsparcie ze strony rodziny, partnerów życiowych i (lub) przyjaciół.

EN

The aim of the study was to explore the role of body self in the development of narrative identity in young adults with physical disabilities. The study included 40 young adults with different types and onsets of physical disabilities. The following methods were employed in the study: the Life Story Interview by McAdams, a structured interview relating to body self designed by the author, and a structured interview on the attitude to one’s disability designed based on Małgorzata Opoczyńska’s interview on the attitude to one’s illness. The study’s findings indicate that body self has a significant influence on the development of narrative identity in young adults with physical disabilities; however, they do not provide an answer to the question which aspects of body self are most significant in this process. According to the respondents, issues relating to the perception of one’s body and self-perceived physical attractiveness are of fundamental importance, where acceptance of one’s body is particularly vital. They emphasized the impact of cultural factors, especially mass-media, on the development of their narrative identity and on the level of acceptance of their body. According to all the respondents, social relationships and broadly understood support of family, life partners and (or) friends had the biggest impact on their self acceptance and the acceptance of their disabilities.

Keywords

PL

tożsamość narracyjna; Ja cielesne; niepełnosprawność fizyczna

EN

narrative identity; body self; physical disability

• Publisher: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Journal: Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo
• Year: 2016
• Issue: 2(32)
• Pages: 87-101

Contributors

author

Dorota Ryżanowska

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Katedra Psychologii, Pracownia Psychologii Wspomagania Rozwoju Człowieka, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków; tel. [phone]

References

• Allport, G. (1937/1962). Personality: A Psychological Interpretation. USA: Constable and Co Limited.
• Bartosz, B. (2001). Doświadczanie macierzyństwa. Analiza narracji autobiograficznych. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
• Barnes, C., Mercer, G. (2008). Niepełnosprawność. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Dunn, D.S., Burcaw, S. (2013). Disability identity: Exploring narrative accounts of disability. Rehabilitation Psychology, 58(2), 148–157.
• Edwards, S.D. (2007). Disablement and personal identity. Medicine, Health Care and Philosophy, 10(2), 209–215.
• Erikson, E. (2004). Tożsamość a cykl życia. Poznań: Zysk i S-ka.
• Galvin, R. (2005). Researching the disabled identity: Contextualizing the identity transformations which accompany the onset of impairment. Sociology of Health and Illness, 27(3), 393–413.
• Giza, A. (1991). Życie jako opowieść. Wrocław: Ossolineum.
• Freud, Z. (2011). Wstęp do psychoanalizy. Warszawa: Wydawnictwo Hachette.
• Iskra, J. (2002). Jakościowa analiza zdarzeń życiowych. W: M. Straś-Romanowska (red.), Szkice psychologiczne (s. 149–154). Wrocław: Wydawnictwo UWr.
• Kirenko, J., Lew-Starowicz, Z. (2001). Seks po uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Ryki: Wyższa Szkoła Umiejętności Pedagogicznych i Zarządzania.
• Konieczna, E.J. (2010). W poszukiwaniu sensu życia. Program terapeutyczno-wychowawczy dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Kowalik, S. (1999). Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.
• Kowalik, S. (2008). Psychologia rehabilitacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Krueger, D. (2002). Integrating Body Self and Psychological Self: Creating a New Story in Psychoanalysis and Psychotherapy. New York– London: Bruner–Rotledge.
• Kuleta, M. (2008). Społeczno-kulturowe i osobowościowe uwarunkowania obrazu własnego ciała. W: D. Kubacka-Jasiecka, M. Kuleta, W kręgu psychologicznej problematyki tożsamości (s. 229–253). Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Lease, S.H., Cohen, J.E., Dahlbeck, D.T. (2007). Body and sexual esteem as mediators of the physical disability-interpersonal competencies relation. Rehabilitation Psychology, 57(4), 399–408.
• Leszczyńska, K. (2010). Tożsamość i stygmatyzacja w narracjach niepełnosprawnych studentów. W: B. Gąciarz (red.), Niepełnosprawni studenci w społeczności akademickiej. Źródła sukcesów i porażek w integracji społecznej i aktywności zawodowej (s. 35–56). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Majewicz, P. (2002). Obraz samego siebie a zachowanie się młodzieży niepełnosprawnej ruchowo. Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP.
• Mazurkiewicz, B., Dmoch-Gajzlerska, E. (2009). Przygotowanie położnej do opieki nad pacjentkami niepełnosprawnymi w opiece okołoporodowej. Przegląd Ginekologiczno-Położniczy, 9, 4–5.
• Mazurkiewicz, B., Dmoch-Gajzlerska, E. (2012). Poród i macierzyństwo. Problemy macierzyństwa niepełnosprawnych kobiet. W: R.J. Kijak (red.), Niepełnosprawność w zwierciadle dorosłości (s. 217–233). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• McAdams, D. (1985). Power, Intimacy and the Life Story: Personological Inquiries into Identity. Homewood: The Doresy Press.
• McAdams, D., Adler, J.M., Wagner, J.W. (2007). Personality and the coherence of the psychotherapy narratives. Journal of Research in Personality, 41, 1179–1198.
• Miles, M.B., Huberman, A.M. (2000). Analiza danych jakościowych. Białystok: Trans Humana.
• Opoczyńska, M. (2002). Kim jestem? Doświadczenie choroby psychicznej a stawanie się sobą. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Opoczyńska, M. (2008). Narracje w psychoterapii – ujęcie fenomenologiczne. W: B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro (red.), Narracja. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Ossowski, R. (2004). Jakość życia – efektywne pełnienie ról rodzinnych i zawodowych jako wskaźnik udanej rehabilitacji. W: M. Kościelska, B. Aouil (red.), Człowiek niepełnosprawny. Rodzina i praca (s. 21–35). Bydgoszcz: Wydawnictwo AB im. Kazimierza Wielkiego.
• Patton, M.Q. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods. Beverly Hills, CA: Sage Publications, Inc.
• Pilecka, W. (2004). Wychowanie seksualne w systemowej rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego. W: M. Kościelska, B. Aouil (red.), Człowiek niepełnosprawny. Rodzina i praca (s. 110– 122). Bydgoszcz: Wydawnictwo AB im. Kazimierza Wielkiego.
• Pilecka, W. (2005). Niepełnosprawność. W: J. Siuta (red.), Słownik psychologii (s. 164). Kraków: Zielona Sowa.
• Reeve, D. (2002). Negotiating psycho-emotional dimensions of disability and their influence on identity construction. Disability and Society, 17(5), 493–508.
• Rorat, M. (2006). Wartości i poczucie sensu życia młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. Rzeszów: Wydawnictwo URz.
• Rybarczyk, B., Nyenhuis, D.L., Nicholas, J.L., Cash, M.S., Kaiser, J. (1995). Body image, perceived social stigma, and the prediction of psychosocial adjustment to leg amputation. Rehabilitation Psychology, 40(2), 95–110.
• Ryżanowska, D. (2014). Doświadczenie własnego ciała w kształtowaniu się tożsamości młodych osób dorosłych z niepełnosprawnością fizyczną. Niepublikowana praca doktorska. Kraków: UJ.
• Ryżanowska, D. (2016). Rola relacji rodzinnych i rówieśniczych w kształtowaniu się postawy akceptacji własnego ciała u osób z niepełnosprawnością fizyczną w dzieciństwie i okresie dorastania. W: W. Otrębski, K. Mariańczyk (red.), Przepis na rehabilitację – 2. Dzieci i młodzież z niepełnosprawnością. Lublin (w druku).
• Schier, K. (2009). Piękne brzydactwo. Psychologiczna problematyka obrazu ciała i jego zaburzeń. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Smith, B. (2013). Disability, sport and men’s narratives of health: a qualitative study. Health Psychology, 32(1), 110–119.
• Stemplewska-Żakowicz, K., Krejtz, K. (red.). (2009). Wywiad psychologiczny. T. 1. Wywiad jako postępowanie badawcze. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
• Straś-Romanowska, M., Bartosz, B., Żurko, M. (2010). Życie człowieka życiem w opowieści. W: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii. Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
• Tokarska, U. (1995). W poszukiwaniu jedności i celu. Wybrane techniki narracyjne. W: A. Gałdowa (red.), Hermeneutyka a psychologia (169–204). Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Żurko, M. (2008). Wybrane metody analizy i interpretacji narracji autobiograficznej w ujęciu hermeneutycznym. W: B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro (red.), Narracja. Teoria i praktyka (s. 105−117). Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Uchnast, Z. (2013). Psychologiczna jakościowa analiza zdarzeń życiowych osoby ludzkiej: podstawowe założenia podejścia personalistycznego. W: J. Iskra, M. Arytmiak (red.), Doświadczenia człowieka (s. 11–27). Kraków: Wydawnictwo Petrus.
• White, M., Epston, D. (1999). Narrative Means to Therapeutic Ends. New York–London: W.W. Norton and Co.
• Wojnar, D.M., Swanson, K.M. (2007). Phenomenology: An exploration. Journal of Holistic Nursing, 25, 172−180.

Identifiers

DOI

10.5604/17345537.1224356