Koncepcja ucieleśnionego poznania w kognitywnej teorii filmu

• Authors: Ostaszewski Jacek

Title variants

EN

The Concept of Embodied Cognition in Cognitive Film Theory

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor artykułu wyjaśnia źródła rozwoju kognitywnej teorii filmu. Przedstawia także dwie podstawowe orientacje w ramach nauki o procesach poznawczych – model poznania obliczeniowego i model poznania ucieleśnionego – któ-re w teorii filmu funkcjonują jako dwie kolejne fazy. Model poznania ucieleśnionego jest wyjaśniany w kontekście zarówno tradycji myśli fenomenologicznej, jak i dokonań neuronauki, w tym odkrycia neuronów lustrzanych, które mimo kontrowersji stało się podstawą dla wielokierunkowej refleksji nad odbiorem filmów. Artykuł zawiera omó-wienie implementacji hipotezy o systemie lustrzanym do wyjaśniania przedpojęciowego odbioru filmu, z uwzględnieniem roli symulacji ucieleśnionej i empatii jako mechanizmów uczestnictwa w poznawczym i estetycznym doświadczaniu filmu. Przedstawione zostało także zagadnienie metodologiczne projektu estetyki naturalistycznej oraz możliwości syntezy podejścia kognitywnego i feno-menologicznego do wyjaśniania estetycznego doświadczania filmu

EN

The article explains the origins of the development of cognitive film theory. It also presents two basic orientations within cognitive science - the computational model of cognition and the embodied model of cognition – which function in film theory as two consecutive phases. The embodied model of cognition is explained in the context of both the tradition of phenomenological thought and the achievements of neuroscience, including the discovery of mirror neurons, which, despite the surrounding controversy, became the basis for multidirectional reflection on the reception of films. The article discusses the implementation of the mirror system hypothesis in the explication of the pre-conceptual film perception, including the role of embodied simulation and empathy as mechanisms of par-ticipation in cognitive and aesthetic film experience. The methodological issue of the naturalized aesthetics project as well as the possibilities of synthesizing the cognitive and phenomenological approach in the elucidation of the aes-thetic reception of film are also presented.

Keywords

PL

kognitywna teoria filmu; przetwarzanie informacji; ucieleśnione poznanie; neurony lustrzane; reakcje autonomiczne; empati

EN

cognitive film theory; information processing; embodied cognition; mirror neurons; autonomic reactions; empathy

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2022
• Issue: 119 (Nowa) teoria filmu
• Pages: 6-29

Contributors

author

Ostaszewski Jacek

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000-0003-1160-4021

References

• Allen, R. (2001). Cognitive Film Theory. W: R. Allen, M. Turvey (red.), Wittgenstein, Theory and the Arts (ss. 174-209). New York: Routledge.
• Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. Madison: Wisconsin University Press.
• Bordwell, D. (1989). Making Meaning: Inference and Rhetoric in the Interpretation of Cinema. Cambridge: Harvard University Press.
• Bordwell, D. (1989). A Case for Cognitivism. Iris, (9), ss. 11-40.
• Bordwell, D. (1999). Pochwała kognitywizmu (tłum. A. Helman). W: J. Ostaszewski (red.), Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów (ss. 31-64). Kraków: Baran i Suszczyński.
• Branigan, E. (1984). Point of View in the Cinema: A Theory of Narration and Subjectivity in Classical Film. Berlin: Mouton Publishers.
• Branigan, E. (1992). Narrative Comprehension and Film. New York: Routledge.
• Brockman, J. (red.). (1996). Trzecia kultura (tłum. P. Amsterdamski i in.). Warszawa: CiS.
• Bruner, J. S. (1978). Poza dostarczone informacje (tłum. B. Mroziak). Warszawa: PWN. (Publikacja oryginału: 1973).
• Carroll, N. (1988). Mystifying Movies: Fads and Fallacies in Contemporary Film Theory. New York: Columbia University Press.
• Carroll, N. (1996). Theorizing The Moving Image. Cambridge: Cambridge University Press.
• Choi, J. (2005). Leaving It Up to the Imagination: POV Shots and Imagining from the Inside. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 63 (1), ss. 17-25. https://doi. org/10.1111/j.0021-8529.2005.00177.x
• Chomsky, N. (1982). Zagadnienia teorii składni (tłum. I. Jakubczak). Wrocław: Zakład im. Ossolińskich. (Publikacja oryginału: 1957).
• Coëgnarts, M. (2015). Embodied Cognition and Cinema: The Sensory-Motor Grounding of Abstract Meaning in Film, Universiteit Antwerpen. https://www.academia.edu/20109660 015_Embodied_Cognition_and_Cinema_The_Sensory_Motor_Grounding_of_Abstract_Meaning_in_Film
• Currie, G. (1995). Image and Mind: Film, Philosophy and Cognitive Science. Cambridge: Cambridge University Press.
• Currie, G. (1999). Wyobrażenia osobowe i bezosobowe (tłum. A. Helman). W: J. Ostaszewski (red.), Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów (ss. 180-209). Kraków: Baran i Suszczyński.
• D’Aloia, A. (2015). The Character’s Body and the Viewer: Cinematic Empathy and Embodied Simulation in the Film Experience. W: M. Coëgnarts, P. Kravanja (red.), Embodied Cognition and Cinema (ss. 187-199). Leuven: Leuven University Press.
• Eisenberg, N. (2000). Empathy and Sympathy. W: M. Lewis, J. M. Haviland-Jones (red.), Handbook of Emotions (ss. 677-691). New York: The Guilford Press.
• Gallagher, S. (2011). Interpretation of Embodied Cognition. W: W. Tschacher, C. Bergomi (red.), The Implications of Embodiment: Cognition and Communication (ss. 59-73). Exeter: Imprint Academic.
• Gallese, V. (2001). The „Shared Manifold” Hypothesis: From Mirror Neurons To Empathy. Journal of Consciousness Studies, 8 (5-7), ss. 33-50.
• Gallese, V. (2009). Ucieleśniona symulacja: od neuronów po doświadczenie fenomenologiczne (tłum. M. Trzcińska). W: A. Klawiter (red.), Formy aktywności umysłu: Ujęcie kognitywistyczne. Ewolucja i złożone struktury poznawcze (t. 2, ss. 172-200). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gallese, V., Goldman, A. I. (1998). Mirror Neurons and the Simulation Theory of Mind-reading. Trends in Cognitive Sciences, 2 (12), ss. 493-501. https://doi.org/10.1016/S1364-6613(98)01262-5
• Gallese, V., Guerra, M. (2012). Embodying Movies: Embodied Simulation and Film Studies. Cinema: Journal of Philosophy and the Moving Image, (3), ss. 183-210.
• Gibson, J. J. (1979). The Ecological Approach to Visual Perception. Boston: Houghton Mifflin.
• Hasson, U., Landesman, O., Knappmeyer, B., Vallines, I., Rubin, N., Heeger, D. J.(2008). Neurocinematics: The Neuroscience of Film. Projections, 2 (1), ss. 1-26. https://doi.org/10.3167/proj.2008.020102
• Hickok, G. (2016). Mit neuronów lustrzanych. Rzetelna neuronauka komunikacji i poznania (tłum. K. Cipora, A. Michniak). Kraków: Copernicus Center Press. (Publikacja oryginału: 2014).
• Hochberg, J., Brooks, V. (1999). Filmy widziane oczami umysłu (tłum. A. Helman). W: J. Ostaszewski (red.), Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów (ss. 307-329). Kraków: Baran i Suszczyński.
• Husserl, E. (1974). Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga druga (tłum. D. Gierulanka). Warszawa: PWN. (Publikacja oryginału: 1952).
• Hven, S. (2017). Cinema and Narrative Complexity: Embodying the Fabula. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Johnson, M. (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason. Chicago: The University of Chicago Press.
• Konigsberg, I. (2007). Film Studies and the New Science. Projections, 1 (1), ss. 1-24. https://doi.org/10.3167/proj.2007.010102
• Kracauer, S. (1975). Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości (tłum. W. Wertenstein). Warszawa: WAiF. (Publikacja oryginału: 1960).
• Lowry, S. (1992). Film – Wahrnehmung – Subjekt. Theorien des Filmzuschauers. Montage/av, 1 (1), ss. 113-128.
• Lakoff, G., Johnson, M. (1988). Metafory w naszym życiu (tłum. T. P. Krzeszowski). Warszawa: PIW. (Publikacja oryginału: 1980).
• Marr, D. (1982). Vision: A Computational Investigation into the Human Representation and Processing of Visual Information. San Francisco: Freeman.
• Merleau-Ponty, M. (2001). Fenomenologia percepcji (tłum. M. Kowalska, J. Migasiński). Warszawa: Fundacja Aletheia. (Publikacja oryginału: 1945).
• Maruszewski, T. (2014). Przedmowa. Czy mózg jest źródłem zła? (tłum. A. Nowak). W: S. Baron-Cohen, Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa (ss. 9-14). Sopot: Smak Słowa.
• Murata, A., Fadiga, L., Fogassi, L., Gallese, V., Raos, V., Rizzolatti, G. (1997). Object Representation in the Ventral Premotor Cortex (Area F5) of the Monkey. Journal of Neurophysiology, (78), ss. 2226-2230. https://doi.org/10.1152/jn.1997.78.4.2226
• Ohler, P. (1994). Kognitive Filmpsychologie. Verarbeitung und mentale Repräsentation narrativer Filme. Münster: MAkS-Publikationen.
• Ohler, P. (1999). Kognitywna teoria percepcji filmu. Koncepcja przetwarzania informacji (tłum. J. Ostaszewski). W: J. Ostaszewski (red.), Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów (ss. 330-345). Kraków: Baran i Suszczyński.
• Ostaszewski, J. (1995). Davida Bordwella kognitywna teoria filmu. Kwartalnik Filmowy, (11), ss. 40-50.
• Ostaszewski, J. (1999). Film i poznanie. Wprowadzenie do kognitywnej teorii filmu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Pokropski, M. (2011). Ciało. Od fenomenologii do kognitywistyki. Przegląd Filozoficzno-Literacki, 4 (32), ss. 119-137.
• Rizzolatti, G., Fadiga, L., Gallese, V., Fogassi, L. (1996). Premotor Cortex and the Recognition of Motor Actions. Cognitive Brain Research, 3 (2), ss. 131-141. https://doi.org/10.1016/0926-6410(95)00038-0
• Rock, I. (1983). The Logic of Perception. Cambridge: MIT Press.
• Schetz, A. (2012). Percepcja bez wrażeń zmysłowych. „Nowa psychologia” J. J. Gibsona. Roczniki Psychologiczne, (1), ss. 31-53.
• Shaviro, S. (1993). The Cinematic Body. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Sinnerbrink, R. (2019). Guest Editor’s Introduction: Phenomenology Encounters Cognitivism. Projections, 13 (2), ss. 1-19. https://doi.org/10.3167/proj.2019.130201
• Smith, M. (1995). Engaging Characters: Fiction, Emotion, and the Cinema. Oxford: Clarendon Press.
• Smith, M. (1997). Imagining from the Inside: POV, Imagining Seeing, and Empathy. W: R. Allen, M. Smith (red.), Film Theory and Philosophy (ss. 412-430). Oxford: Oxford University Press.
• Smith, M. (1999). Zaangażowanie widza w postać (tłum. J. Mach). W: J. Ostaszewski (red.), Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów (ss. 210-247). Kraków: Baran i Suszczyński.
• Smith, M. (2014). „The Pit of Naturalism”: Neuroscience and the Naturalized Aesthetic of Film. W: T. Nannicelli, P. Taberham (red.), Cognitive Media Theory (ss. 27-45). New York and London: Routledge.
• Smith, M. (2017). Film, Art, and the Third Culture: A Naturalized Aesthetic of Film. Oxford: Oxford University Press.
• Sobchack, V. (2004). What My Fingers Knew: The Cinesthetic Subject, or Vision in the Flesh. W: V. Sobchack, Carnal Thoughts: Embodiment and Moving Image Culture (ss. 53-84). Berkeley: University of California Press.
• Thelen, E., Schöner, G., Scheier, C., Smith, L. B. (2001). The Dynamics of Embodiment: A Field Theory of Infant Perseverative Reaching. Behavioral and Brain Sciences, (24), ss. 1-86. https://doi.org/10.1017/S0140525X01003910
• Vaage, M. B. (2010). Fiction Film and the Varieties of Empathic Engagement. Midwest Studies in Philosophy, 34 (1), ss. 158-179. https://doi.org/10.1111/j.1475-4975.2010.00200.x
• Varela, F. J., Thompson, E., Rosch, E. (1991). Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience. Cambridge: MIT Press.
• Williams, J., Whiten, A., Suddendorf, T., Perrett, D. I. (2001). Imitation, Mirror Neurons and Autism. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 25 (4), ss. 287-295.
• Wilson, L. (2015). Spectatorship, Embodiment and Physicality in the Contemporary Mutilation Film. London: Palgrave Macmillan.
• Worth, S. (1969). The Development of a Semiotic of Film. Semiotica, 1 (3), s. 282-321.https://doi.org/10.1515/semi.1969.1.3.282