Utracony wymiar

• Authors: Marcin Giżycki

Title variants

EN

A Lost Dimension

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Lustra, wbrew powszechnemu mniemaniu, nie zawsze wiernie odwzorowują rzeczywistość. Mogą nas zwodzić, o czym wiedzą iluzjoniści i bywalcy gabinetów śmiechu. Zwodnicze lustra są częstym motywem w kinie, jak pokazał to Bergman w „Twarzy“ („The Magician“) czy Orson Welles w „Damie z Szanghaju“ („The Lady from Shanghai“). Pierwszym filmem, w którym wykorzystano krzywe lustra w celu przedstawienia „świata z gumy”, było „Szaleństwo doktora Tube’a“ („La Folie du Docteur Tube“) Abla Gance’a z 1915 r. Film opowiada o naukowcu, który eksperymentuje w swoim laboratorium z jakimiś substancjami. Wreszcie uzyskuje biały proszek, który powoduje, że posypane nim przedmioty i osoby karykaturalnie zmieniają kształt. Autor stawia tezę, że od pewnego czasu żyjemy w szalonym świecie doktora Tube’a. I co dziwniejsze, nikomu – jak się zdaje – to nie przeszkadza. Pojawienie się telewizji w HD o proporcjach ekranu 16:9, przy jednoczesnym istnieniu starego formatu 4:3, spowodowało, że w wielu domach, a nawet na festiwalach filmowych, programy i filmy zaczęły być odtwarzane w niewłaściwy sposób – wydłużone lub ściśnięte, jak w krzywym zwierciadle. Ponadto, jak się wydaje, większość odbiorców kompletnie tego nie dostrzega.

EN

Mirrors, contrary to popular belief, do not always faithfully reflect reality. They can deceive us, which illusionists and visitors to rooms with distorting mirrors at a fun fair know full well. Deceptive mirrors are a common motif in the cinema, which was well demonstrated by Bergman in “The Magician“, or Orson Welles in “The Lady from Shanghai“. The first film in which distorting mirrors were used to show a world made out of rubber was “La Folie du Docteur Tube“ (1915) by Abel Gance. The film tells the story of a scientist who experiments with various substances in his laboratory. Finally he obtains a white powder, which makes things and persons sprinkled with it change shape in a funny, and sometimes grotesque way. The author argues that for some time now, we have been living in the mad world of doctor Tube. But what is surprising, nobody seems to mind. The advent of the HD television with an aspect ratio of 16:9, together with the continued existence of the old format of 4:3, means that in many homes, but also at film festivals, programs and films are displayed in a wrong way – elongated or compressed, like in a distorting mirror. Moreover it seems that most members of the audience do not notice this.

Keywords

PL

lustro

EN

mirror

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2014
• Issue: 86
• Pages: 209-212

Contributors

author

Marcin Giżycki

• Rhode Island School of Design, USA

References

• André, Bazin. 1963. Film i rzeczywistość. Tłum. B. Michałek. Warszawa.
• Herbert, Zbigniew. 1971. Gabinet śmiechu. W: tenże. Wiersze wybrane. Warszawa.
• Themerson, Stefan. 1979. Tom Harris. Tłum. E. Krasińska. Warszawa.