Totalność i dekonstrukcja. Kilka uwag o symbolu i alegorii

• Authors: Warchala Michał

Title variants

EN

Totality and Deconstruction. Some Remarks on Symbol and Allegory

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

"Celem artykułu jest pokazanie kilku historycznych odsłon „sporu” między symbolem a alegorią, który po raz pierwszy pojawia się w okresie oświecenia. Wychodząc od krytyki oświeceniowego i romantycznego pojęcia symbolu dokonanej przez Waltera Benjamina w jego książce o barokowym dramacie żałobnym, pokazuję następnie, w jaki sposób zrehabilitowana przez niego przy tej okazji alegoria zaczyna odgrywać kluczową rolę w dekonstrukcji Paula de Mana. Dla tego ostatniego staje się ona interpretacyjnym narzędziem, które podważa uświęconą przez romantyków totalność znaczenia i odsłania przewrotne gry języka z samym sobą. Inny epizod tego sporu rozgrywa się w psychoanalizie Freuda, gdzie idiosynkratyczność „alegorycznego” sensu generowanego przez aparat psychiczny w formie marzeń sennych czy scenariuszy pragnienia wchodzi w konflikt z uniwersalnym sensem kulturowych symboli, przenikających do psychicznych wytworów."

EN

"The purpose of the paper is to examine some episodes from the historical „controversy” between symbol and allegory triggered in the period of Enlightenment. My starting point being Walter Benjamin’s critique of the Enlightenment and Romantic conception of symbol in his book on German Trauerspiel I attempt to show how the notion of allegory put into new use by Benjamin becomes the key concept of Paul de Man’s deconstruction. De Man makes it into an interpretative tool which undermines the totality of meaning while uncovering the subtle and games language plays with itself. The other episode of that controversy is Freud’s psychoanalysis featuring the opposition between „allegorical”, idiomatic meaning of dreams or other phantasmatic scenarios and the universal meaning of cultural symbols that find their place in psychic artefacts."

Keywords

PL

symbol; alegoria; Walter Benjamin; Paul de Man; psychoanaliza

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2015
• Issue: 1(8)
• Pages: 288-305

Contributors

author

Warchala Michał

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie; Instytut Filozofii i Socjologii

References

• "Benjamin W. 2013. Źródło dramatu żałobnego w Niemczech, tłum. A. Kopacki, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
• Freud S. 1957. Wstęp do psychoanaliz y, tłum. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Freud S. 1996. Objaśnianie marzeń sennych, tłum. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Freud S. 2003. Selbstdarstellung/Freud présenté par lui-même, éd. bilingue, tłum. F. Cambon, Éditions du Seuil, Paris.
• Freud S. 2007. Praktykowanie objaśniania marzeń sennych w psychoanalizie, tłum. R. Reszke, [w:] tegoż, Dzieła, t. IX, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Gadamer H.G. 2004. Prawda i metoda, tłum. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Goethe J.W. 1981. O przedmiotach sztuk plastycznych, tłum. R. Wojnakowski, [w:] tegoż, Wybór pism estetycznych, T. Namowicz red., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kant I. 1964. Krytyka władz y sądzenia, tłum. J. Gałecki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Klein M. Znaczenie tworzenie symboli dla rozwoju ego, tłum. D. Golec, [w:] tejże, Miłość, poczucie winy i reparacja oraz inne prace z lat 1921–1945, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 217–230.
• Laplanche J. 1997. Interpreter [avec] Freud, [w:] tegoż, Le primat de l’autre en psychanalyse, Flammarion, Paris, s. 21–36.
• Laplanche J. 1999. Psychanalyse comme l’anti-hermeneutique, [w:] tegoż, Entre séduction et inspiration: l’homme, PUF, Paris, s. 243–261.
• Lear J. 2004. Freud, Routledge, London.
• Man P. de. 1999. Retoryka czasowości, tłum. A. Sosnowski, „Literatura na świecie”, nr 10–11, s. 191–241.
• Ricoeur P. 1965. De l’interpretation. Essai sur Freud, Éditions du Seuil, Paris.
• Segal H. 2003. Marzenie senne, wyobraźnia i sztuka, tłum. P. Dybel, Universitas, Kraków.
• Wellek R. 1955. A History of Modern Criticism, vol. I, Yale University Press, New Haven.
• Winnicott D.W. 2011. Zabawa a rzecz ywistość, tłum. A. Czownicka, Wydawnictwo Imago, Gdańsk.