Realizacja funkcji ubezpieczeń emerytalnych wobec przemian rynku pracy

• Authors: Tuszyńska Katarzyna

Title variants

EN

Realization of the pension insurances function in relation to labour market changes

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawową funkcją systemu emerytalnego jest, co do zasady, zabezpieczenie ubezpieczonych przed ubóstwem na starość oraz najlepsze możliwe zrównanie dochodów w produkcyjnym i poprodukcyjnym okresie życia jednostki. Dotychczas funkcja ta była realizowana dzięki gwarancjom państwa, wspartym na zasadzie solidaryzmu. Przemiany demograficzne, transformacja rynku pracy (odejście w latach 90. od zasady pełnego zatrudnienia), zmniejszenie wpływów ze składek do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz wzrastające transfery środków publicznych, służące realizacji zobowiązań systemu, zwłaszcza wobec emerytów, stanowiły podstawowe przesłanki do przeprowadzenia reformy ubezpieczeń społecznych w Polsce. Zmiany objęły przede wszystkim system emerytalny, jako podstawowe źródło generowania kosztów. Głównym celem reformy było wskazanie innego niż budżet państwa źródła finansowania świadczeń. Reforma systemu emerytalnego z 1999 r. zapoczątkowała wycofywanie się państwa z jego funkcji społecznych w zakresie ubezpieczeń społecznych. Zreformowany system, oparty o zdefiniowaną składkę, przeniósł, w znacznej mierze, odpowiedzialność za zagwarantowanie dochodów na starość na samych ubezpieczonych. Przezorność jednostki i zdolność planowania przyszłości stały się podstawą zreformowanego systemu, a przyszłe świadczenie zostało silnie uzależnione od jak najdłuższych okresów odprowadzania składek oraz jak najkrótszego okresu pobierania świadczenia w przyszłości. Wobec obecnej i prognozowanej sytuacji demograficznej Polski oraz konsekwencji, jakie dla przyszłych emerytów niesie obecny rynek pracy (okresowe lub długotrwałe bezrobocie oraz coraz powszechniejsze formy zatrudnienia niestanowiące tytułu do ubezpieczenia społecznego, tj. niedające prawa do emerytury w przyszłości), nie jest oczywiste, że zreformowany system jest przygotowany do realizacji swojej podstawowej funkcji – zabezpieczenia emerytów przed ubóstwem.

EN

The basic role of a pension system is, as a rule, to protect against poverty in old age and to equalize income at working age and post-working age in the best possible way. So far, this role has been fulfilled thanks to state guarantees based on the principle of solidarity. Demographic changes, transformation of the labour market (the departure from the rule of full employment), the decrease of funds, covered by social security contributions, in the Social Security Fund and the increasing transfers of public funds in order to fulfil the obligations of the system were the main reasons for a social security reform in Poland. These changes have been mainly related to the pension system as a primary source of costs. The main aim of the reform was to find a source of financing pensions other than from the state budget. The reform of the pension system (1999) initiated a withdrawal of the state from its social functions in the area of social security. The reformed system, based on a defined contribution, moved the responsibility for guaranteeing income in old age to individuals themselves. The forethought and ability to plan for the future became the basis of the reformed system and future pensions are highly dependent on the longest possible period of contribution and the shortest possible period of collection in the future. Considering the current and expected demographic situation in Poland and the current labour market’s consequences for future pensioners (temporary or long-term unemployment and the increasing prevalence of contracts which do not constitute entitlements to social security and do not constitute an entitlement to a pension in the future) it is far from clear whether the reformed system is prepared to fulfill its basic role – to protect pensioners against poverty.

Keywords

PL

ubezpieczenia emerytalne; rynek pracy; demografia; funkcje ubezpieczeń emerytalnych; ubóstwo

EN

pension system; labour market; demography; role of a pension system; poverty

• Publisher: Zakład Ubezpieczeń Społecznych
• Journal: Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka
• Year: 2015
• Issue: 3
• Pages: 52-72

Dates

published

2015-11-18

Contributors

author

Tuszyńska Katarzyna

• Polska Akademia Nauk

References

• Ancyparowicz G., Kapitałowe emerytury i renty a ryzyko ubóstwa w Polsce, [w:] O sytuacji ludzi starszych, red. J. Hrynkiewicz, Warszawa 2012.
• Balcerzak-Paradowska B., Wpływ reform systemu zabezpieczenia społecznego na sytuację kobiet i mężczyzn w Polsce w: Kobiety i mężczyźni w reformach systemu zabezpieczenia społecznego w Polsce, red. B. Balcerzak-Paradowska, Warszawa 2003.
• Bank Światowy, Poland. Saving for growth and prosperous aging. Country Economic Memorandum, Bank Światowy 2014: http://documents.worldbank.org/curated/en/2014/06/20291843/poland-country-economic-memorandum-saving-growth-prosperous-aging (12.07.2015).
• Frejka T., Determinants of Family Formation and Childbearing During the Societal Transition in Central and Eastern Europe, „Demographic Reaserch”, 2008, nr 19.
• Gale W.G., Shoven, J.B., Warshawsky, M.J., Private Pensions and Public Policies, Washington 2004.
• Gałązka-Petz B., Uwagi o dochodach ze świadczeń emerytalno-rentowych, [w:] O sytuacji ludzi starszych, red. J. Hrynkiewicz, Warszawa 2012.
• Główny Urząd Statystyczny, Dzieci w Polsce w 2014 roku. Charakterystyka demograficzna, Warszawa 2015: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/dzieci-w-polsce-w-2014-roku-charakterystyka-demograficzna,20,1.html (04.07.2015).
• Główny Urząd Statystyczny, notatka informacyjna Podstawowe informacje o rozwoju demograficzny Polski do 2014 r. z 27.02.2015 r., Warszawa 2015:
• http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/podstawowe-informacje-o-rozwoju-demograficznym-polski-do-2014-roku,12,5.html.
• Główny Urząd Statystyczny, notatka informacyjna Wybrane zagadnienia rynku pracy z 06.02.2015 r.: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/wybrane-zagadnienia-rynku-pracy-dane-za-2013-rok-,9,2.html.
• Główny Urząd Statystyczny, Osoby powyżej 50. roku życia na rynku pracy w 2012 r., Warszawa–Bydgoszcz 2014: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/opracowania/osoby-powyzej-50-roku-zycia-na-rynku-pracy-w-2012-r-,7,5.html.
• Główny Urząd Statystyczny, Prognoza ludności na lata 2014–2050, Warszawa 2014: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html.
• Hegemejer K., Przyszłość emerytur z ubezpieczenia społecznego – wyzwania dla polityki społecznej, [w:] Nowe dylematy polityki społecznej. Raporty CASE, red. S. Golinowska, M. Boni, nr 65, Warszawa 2006.
• Informacja dotycząca realizacji ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 30 czerwca 2014 r., MPiPS: http://www.zlobki.mpips.gov.pl/gfx/zlobki-mpips/userfiles/d.marciniak/informacja_dotyczaca_realizacji_ustawy_o_opiece_nad_dziecmi_w_wieku_do_lat_3_i_polowa_2014.pdf (04.07.2015).
• Jędrasik-Jankowska I., Ubezpieczenie emerytalne. Trzy filary, Warszawa 2001.
• Kotowska I., Jóźwiak J., Matysiak A., Baranowska-Rataj A., Poland: Fertility decline as a response to profound societal and labour market changes?, „Demographic Research” 2008, nr 19.
• Kotowska, I., Niska dzietność w Polsce w kontekście percepcji Polaków. Diagnoza społeczna 2013, Warszawa 2014.
• Machol-Zajda L., Smoder A., Zatrudnienie przyjazne rodzinie: zakres i zapowiedzi zmian, [w:] Zatrudnienie przyjazne rodzinie. Doświadczenia międzynarodowe. Realia polskie, red. B. Balcerzak-Paradowska, Warszawa 2014.
• Orenstein M.A., Pension privatization in crisis: death or rebirth of a global policy trend?, „International Social Security Review” 2011, t. 64, nr 3.
• PolSenior. Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, red. M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski, Poznań 2012.
• Quality of life in Europe: Impacts of the crisis. Third European Quality of Life Survey, Eurofound, Luxembourg 2012: http://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_files/pubdocs/2012/64/en/1/EF1264EN.pdf.
• Ratajczak-Tuchołka J., Reformy systemu emerytalnego w Polsce w latach 1999–2012, „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2013, t. 1, nr 11.
• Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. z 2013 r., poz. 1457) w 2013 r., MPiPS, Warszawa 2014, s. 18: http://www.mpips.gov.pl/wsparcie-dla-rodzin-z-dziecmi/opieka-nad-dzieckiem-w-wieku-do-lat-trzech/sprawozdanie-rady-ministrow-z--realizacji-ustawy-z-dnia-4-lutego-2011-r-o-opiece-nad-dziecmi-w-wieku-do-lat-3--w-latach-2011-2012.
• Strzelecki P.A., Czy Polska jest skazana na spadek podaży pracy w przyszłości? – wyniki analizy wrażliwości założeń prognoz długookresowych, „Zeszyty Naukowe ISiD SGH” 2012, nr 24. Ubezpieczenia społeczne w procesie zmian. 80 lat Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, red. K.W. Frieske, E. Przychodaj, Warszawa 2014.
• Zalewska H., Finansowanie emerytur z systemu repartycyjnego w świetle prognoz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w: Wiek emerytalny, red. M. Żukowski, Kazimierz Dolny 2012.
• Żukowski M., Reformy emerytalne w Europie, Poznań 2006.