Praktyka spadkobrania testamentowego a rodzina szlachecka w świetle aktów ostatniej woli z ksiąg grodzkich lwowskich i przemyskich pierwszej połowy XVIII wieku

• Authors: Winnyczenko Oksana

Title variants

EN

Nobility’s family and inheritance by testament practice in the light of the acts of last will in Lviv and Przemyśl castles books of the first half of the 18th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Testaments belong to that documentary sources that allow one to research thoroughly the ownership and general property status of nobility’s family. The origin of the property (inherited, acquired, mortgage, etc.), the conditions of its acquisition and sometimes the history of ownership of this property by the testator and his ancestors are often referred in the acts of last will. The subject of the testament of the first half of the 18th century represents the information which can be found in the disposition of nobility’s testaments that were inscribed to Lviv and Przemyśl castles books. Nobility disposed mostly of sums of money and real estate (villages, parts of villages, lands, seldom houses). Things were mentioned only in some testaments and, only in rare cases, each thing were counted in them (mainly weapons, jewellery, rarely plates and dishes). Some testators (those, who were not wealthy and whose property consisted of personal use items, weapons, clothing, etc.) bequeathed all property which they owned, while the majority of testators not numbered all movable and immovable property. The subject of last will correlates depending on whether testator had descendants or distant relatives had a claim on inheritance. The discretional part of testament contains lots of materials for the research of patrimony and property relations in nobility’s society. It also allows us to trace the family conflicts that unfolded around heritage. Thus, the testaments illustrate how important was inheritance for the nobility’s status in the society of that period of time. The authors of testaments who had no offsprings or whose children had died till that time, appointed their descendants, instead, those testatory who had descendants only divide property among them, trying to make an even division. One followed crown hereditary laws in appointing future inheritance: 3/4 of property was divided among once sons, 1/4 – between daughters, regardless of the number of the latter. The researched testament confirm the use of such proportions in practice but sometimes cases of complete or partial elimination of inheritance were known.

Keywords

EN

Rus province in the first half of the 18th century; nobility; Lviv and Przemyśl castlesacts; nobility’s will (testament); inheritance accorting to testament; object of testament; inheritors; nobility’s family

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Krakowskie Pismo Kresowe
• Year: 2014
• Issue: 6: Rodzina na pograniczu kulturowym
• Pages: 53-74

Contributors

author

Winnyczenko Oksana

• Ukraiński Uniwersytet Katolicki we Lwowie

References

• Bandtkie Stężyński J. W., Prawo prywatne polskie napisane i wykładane przed rokiem 1830, Warszawa 1851.
• Bardach J., Les dispositions à cause de mort dans l’Europe Centre-Este et de l’Est entre le 16e et le 18e siècle, [w:] Actes à cause de mort. Acts of last will, Bruxelles 1993, part 3, s. 197-207.
• Cynarski S., Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku. Sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego, Warszawa–Kraków 1996.
• Cui contingit nasci, restat mori. Wybór testamentów staropolskich z województwa sandomierskiego, oprac. M. Lubczyński, J. Pielas, H. Suchojad, Warszawa 2005, s. 6-13.
• Dąbkowski P., Dobra rodowe y nabyte w prawie litewskim od XIV do XVI wieku, Lwów 1916, Studya nad historyą prawa polskiego, t. 4, z. 1.
• Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. 1-2, Lwów 1910.
• Dunin K., Dawne mazowieckie prawo, Warszawa 1880.
• Herbarz Polski, cz. 1: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich, ułożył i wydał A. Boniecki, t. 8, Warszawa 1906.
• Falniowska-Gradowska A., Wstęp, [w:] Testamenty szlachty krakowskiej XVII-XVIII wieku. Wybór tekstów źródłowych z lat 1650-1799, oprac. A. Falniowska-Gradowska, Kraków 1997, s. V-XXV, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego / Polska Akademia Umiejętności, t. 86.
• Krochmal J., Przemyskie testamenty staropolskie, „Rocznik Historyczno-Archiwalny”, Przemyśl 1989, t. 6, s. 133-160.
• Mikuła M., Testament publiczny i prywatny w Statutach litewskich na tle praktyki prawnej, [w:] Prawo blisko człowieka – z dziejów rodzinnego i spadkowego. Materiały konferencji zorganizowanej przez Sekcję Historii Państwa i Prawa Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 7-8 marca 2007 r., red. M. Mikuła, Kraków 2008, s. 177–193.
• Mikuła M., Zakres przedmiotowy spadkobrania testamentowego w statutach litewskich, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2010, t. 3, s. 131-143.
• Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. 1: X-XVIII w., Kraków 2002.
• Popiołek B., Woli mojej ostatniej testament ten… Testamenty staropolskie jako źródło do historii mentalności XVII i XVIII wieku, Kraków 2009, Prace Monograficzne / Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, nr 514.
• Urzędnicy podolscy XIV-XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Janas, W. Kłaczewski, J. Kurtyka, A. Sochacka, Kórnik 1998.
• Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, oprac. K. Przyboś, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
• Zielecka-Mikołajczyk W., Prawosławni i unici w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku wobec życia i śmierci w świetle testamentów, Warszawa 2012.
• Вінниченко О., Заповіти шляхти Руського воєводства першої половини XVIII століття (На матеріалах реляційних книг Львівського ґродського суду), „Записки Наукового товариства імені Шевченка” 2006, т. 252: Праці Комісії спеціальних (допоміжних) історичних дисциплін), s. 663-686.
• Вінниченко О., Конфлікти в шляхетському соціумі кінця XVII – першої половини XVIII ст. на сторінках заповітів (на матеріалах реляційних книг Львівського ґродського суду), „Соціум. Альманах соціальної історії” 2007, вип. 7: Конфлікт та порозуміння в історії середньовічної і ранньомодерної Європи, s. 161-173.
• Вінниченко О., Спадкування за заповітом в українських землях: генеза і правова реґламентація у шляхетському середовищі Речі Посполитої, „Записки Наукового товариства імені Шевченка” 2010, т. 260: Праці Комісії спеціальних (допоміжних) історичних дисциплін), кн. 1, s. 74-87.
• Вінниченко О., Шляхетські тестаменти в канцелярії (На матеріалах львівських та перемишльських ґродських актів першої половини XVIII століття), [w:] Urzędy państwowe, organy samorządowe i kościelne oraz ich kancelarie na polsko-ruskim pograniczu kulturowym i etnicznym w okresie od XV do XIX wieku. Materiały polsko-ukraińskiej konferencji naukowej w Okunince koło Włodawy 10-12 września 2007 roku, red. H. Gmiterek, J. Łosowski, Kraków 2010, s. 635-655.
• Вінниченко О., Заповіт сандомирського воєводи Яна Тарла (1750 р.), „Вісник Львівського університету. Серія історична” 2009, вип. 44, s. 385-415.
• Вінниченко О., Виконання останньої волі сандомирського воєводи Яна Тарла (1750 р.).
• Хронологія подій, „Вісник Львівського університету. Серія історична” 2010, вип. 45, s. 93-124.

Identifiers

DOI

10.12797/KPK.06.2014.06.04