Konflikty wokół nowego paradygmatu a rozwój regionalny Polski po 1990 roku

• Authors: Marek W. Kozak

Title variants

EN

The Conflicts Around the New Development Paradigm and Polish Regional Development after 1990

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza konfliktów wokół nowego paradygmatu rozwoju i ich wpływu na rozwój regionalny w Polsce. Podstawowa teza głosi, że większość społeczeństwa i elit wyraża silną tendencję do prowadzenia polityki rozwoju zgodnie z paradygmatem minionej (przemysło-wej) epoki, gdy infrastruktura techniczna i bezpośrednia aktywność ekonomiczna państwa grały pierwszorzędną rolę w inicjowaniu rozwoju. Artykuł prezentuje zmiany paradygmatu, konflikty z tym związane oraz główne czynniki powstrzymujące akceptację nowego paradygmatu w prakty-ce. Zalicza do nich niejasność strategicznych celów rozwojowych europejskiej i krajowej polityki rozwoju (wyrównywanie poziomu czy podnoszenie efektywności?), ograniczoną wiedzę społe-czeństwa o współczesnych czynnikach rozwoju oraz w praktyce nieformalny mechanizm zgody na zastępstwo celów (zamiast zadań złożonych i trudnych, pod tą samą nazwą realizowane są zadania prostsze). Władze lokalne i przedsiębiorstwa (główni beneficjenci) zainteresowane są przede wszystkim projektami służącymi jakości życia, podczas gdy władze centralne – w pierwszej kolej-ności wydaniem środków polityk europejskich. W efekcie w praktyce zarówno beneficjenci, jak i zarządzający, są skłonni do upraszczania wymogów, zastępowania celów, dla ułatwienia osiąga-nia swych celów. Przyczyn niechęci do stosowania nowego paradygmatu rozwoju można szukać w wielu płaszczyznach: hybrydowej strukturze administracji publicznej, petryfikacji strukturalnej (szczególnie wyraźnej na przykładzie struktury rolnictwa) czy wreszcie politycznie dyktowane błędne interpretacje rozwoju suburbiów jako wskaźnika rozwoju wsi. W efekcie takiego podejścia do rozwoju (wzmacnianego przez kulturę), polityki europejskie w niewielkim stopniu przyczyniają się do podniesienia innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki.

EN

The main aim of this article is to analyze conflicts around new development paradigm and their impact on regional development in Poland. Key hypothesis says that majority of the society and elites express strong propensity to carry out development policy in line with the old (industri-al) paradigm, which attributed key role in stimulating development to technical infrastructure and direct economic activity by the state. Article presents changes of the paradigm, conflicts involved and main barriers to wide acceptance of the new paradigm in development practice. According to the author it encompasses ambiguity of the strategic objectives of the European and national de-velopment policies (equity or efficiency), limited understanding of the contemporary development drivers and in practice informal consensus about objectives/goals substitution (simple and easy substituting complex and difficult in implementation). Local authorities and entrepreneurs (main beneficiaries) are interested first of all in quality of life improvement projects, while central au-thorities – mostly in successful disbursement of the European policies financial resources. As a result, in practice, both beneficiaries and managing authorities in order to attain their objectives show propensity to simplify requirements, substitute goals. The reasons of reluctance on using new development paradigm can be sought on numerous platforms: hybrid structure of public admin-istration, structural petrification (particularly well visible in case of agrarian structure) or – shaped under political influence – misinterpretation of suburbia development as an indicator of rural areas development. As a result of such an approach to development (enhanced by culture), European policies hardly contribute to Polish economy innovativeness and competitiveness improvement.

Keywords

PL

Polska; regionalne; polityka rozwoju; paradygmat; zastępstwo celów

EN

Poland; regional; development policy; paradigm; goal substitution

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2014
• Issue: 37
• Pages: 163-180

Contributors

author

Marek W. Kozak

• Instytut Ameryk i Europy Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych EUROREG Uniwersytet Warszawski

References

• Amin A., Thrift N.J. (red.), 1995, Globalization, Institutions, and Regional Development in Europe, Oxford University Press, Oxford.
• Boni M. (kier. zespołu), tomy 2009–2013, Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, KPRM i MAC, Warszawa.
• Camagni R., 1991. Local ‘Milieu’, Uncertainty and Innovation Networks: Towards a New Dynamic Theory of Economic Space [w:] Innovation Networks: A Spatial Perspec-tive, red. R. Camagni, Belhaven Press, London.
• Castells M., 2008, Społeczeństwo sieci, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Cooke P., 2002, Knowledge Economies, Routledge, London.
• Crescenzi R., Rodriguez-Pose A., 2012, Infrastructure and Regional Growth in the Eu-ropean Union, “Papers in Regional Science”, t. 9, nr 3.
• Eurostat, 2013, Dane o gospodarstwach rolnych, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/ tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tag00002&plugin=1 (dostęp 12.05.2013).
• Eurostat, 2013, Dane o spisie rolnym 2010 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_ explained/index.php/Agricultural_census_2010_-_main_results (dostęp16.01.2014).
• Florida R.L., 2010, Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w cha-rakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
• Friedman T.L., 2006, Świat jest płaski. Krótka historia XXI wieku, Wyd. Rebis, Poznań.
• Geodecki T., Gorzelak G., Górniak J., Hausner J., Mazur S., Szlachta J., Zaleski J., 2012, Kurs na innowacje. Jak wyprowadzić Polskę z rozwojowego dryfu?, Fundacja GAP, Kraków.
• Gorzelak G., Kozak M., 2012, Regionalny wymiar strategicznego programowania roz-woju [w:] Zarządzanie strategiczne rozwojem, red. J. Górniak, S. Mazur, MRR, Warszawa.
• Grosse T.G., 2004, Polityka regionalna Unii Europejskiej. Przykład Grecji, Włoch, Ir-landii i Polski, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• GUS, 2001, Rocznik statystyczny rolnictwa, GUS, Warszawa.
• GUS, 2012, Charakterystyka gospodarstw rolnych. Powszechny spis rolny 2010, GUS, Warszawa.
• GUS, 2012a, Production and foreign trade of agricultural products in 2011, www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/RL_Produkcjl_hande_zagran_produk_rolnymi_r_2011.pdf (dostęp 23.04.2013).
• GUS, 2012b, Statistical yearbook of agriculture, GUS, Warszawa.
• GUS, 2013, Obszary wiejskie. Powszechny spis rolny 2010, GUS, Urząd Statystyczny w Olsztynie, Warszawa–Olsztyn.
• GUS, 2013b, Mały Rocznik Statystyczny 2013, GUS, Warszawa.
• Halamska M., 2010, Zmiany polskiej wsi. Dynamika dwudziestolecia 1989–2009 i jej regionalne odmiany [w:] Europejskie wyzwania dla Polski i jej regionów, red. A. Tu-cholska, MRR, Warszawa.
• Halamska M., 2011, Wprowadzenie: wieś w wielodyscyplinarnym oglądzie [w:] Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku, red. M. Halamska, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.
• Halamska M., 2012, Polityka wobec wsi: dwuznaczność i dysfunkcje [w:] Instytucje: konflikty i dyskusje, red. M. Jarosz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Harrison L.E., Huntington S.P. (red.), 2003, Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpły-wają na rozwój społeczeństw, Zysk i S-ka, Poznań.
• Hryniewicz J.T., 2004, Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego, Wy-dawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Jarosz M. (red.), 2012, Instytucje: konflikty i dysfunkcje, Oficyna Naukowa i ISP PAN, Warszawa.
• Kozak M.W., 2006, Rola agroturystyki w rozwoju obszarów wiejskich. Stan i rekomen-dacje, Ekspertyza dla MRiRW.
• Kozak M.W., 2013, Dysproporcje regionalne. Postawy i reakcje społeczeństwa [w:] Polskie bieguny, red. M. Jarosz, Oficyna Naukowa i ISP PAN, Warszawa.
• Kozak M.W., 2012, Współczesne problemy rozwojowe – reakcja instytucjonalna – nie-spełnione nadzieje? [w:] Instytucje: konflikty i dysfunkcje, red. M. Jarosz, Oficyna Naukowa i ISP PAN, Warszawa.
• Mickiewicz A., 1953, Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie, Wyd. Czytelnik, War-szawa.
• MRR, 2012, Raport strategiczny 2012. Strat2012.pl., MRR, Warszawa.
• Musiał W., 2012, Uwarunkowania gospodarowania ziemią rolniczą w regionach roz-drobnionych agrarnie (wybrane aspekty) [w:] Rozwój wsi i rolnictwa w Polsce, red. A. Rosner, IRWiR PAN, Warszawa.
• Olejniczak K. (red.), 2012, Organizacje uczące się. Model dla administracji publicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Porter M., 2004, Porter o konkurencji, PWE, Warszawa.
• Putnam R., 1995, Demokracja w działaniu, Wyd. Znak, Kraków.
• Rosner A., 2012, Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich, IR-WiR PAN, Warszawa.
• Rosner A. (red.), 2007, Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego ob-szarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian, IRWiR PAN, Warszawa.
• Rosner A., Stanny M., 2007, Zróżnicowanie poziomu rozwoju obszarów wiejskich w Polsce według komponentu społecznego [w:] Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian, red. A. Ro-sner, IRWiR PAN, Warszawa.
• Rowiński J., 2008, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013, IERiGŻ, Warszawa.
• Stanny M., 2011, Wieś jako przedmiot badań demograficznych [w:] Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku, red. M. Halamska, Wydawnictwo Nau-kowe Scholar, Warszawa.
• Tofler A., 1997, Trzecia Fala, PIW, Warszawa.
• Wilkin J., 2010, Ewolucja polityki Unii Europejskiej wobec rolnictwa i obszarów wiej-skich [w:] Europejskie wyzwania dla Polski i jej regionów, red. A. Tucholska, MRR, Warszawa.
• World Bank, 2008, Reshaping Economic Demography. Overview, The World Bank (2nd edition), Washington DC.