Edukacja włączająca uczniów niepełnosprawnych – aktualne wyzwania

• Authors: Szpak Agnieszka

Title variants

EN

Inclusive education for students with disability – the contemporary challenges

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł porusza problematykę edukacji włączającej uczniów niepełnosprawnych w kontekście wyzwań związanych z realizacją idei inkluzji. Omawiając kategorie specjalnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych uczniów niepełnosprawnych, autorka dokonuje analizy miejsca ucznia niepełnosprawnego w systemie edukacji oraz możliwych form realizacji kształcenia (od segregacji przez integrację do inkluzji). Podjęte w artykule analizy uwarunkowań edukacji inkluzyjnej wskazują na szeroki kontekst wyzwań związanych z jej wdrażaniem. Nowa perspektywa, skoncentrowana na optymalizacji procesu kształcenia wszystkich uczniów, wymaga wprowadzenia istotnych zmian w myśleniu o edukacji i jej celach, ale także modyfikacji treści, koncepcji, struktur i strategii działania. Kluczowym zadaniem edukacji włączającej jest przekształcenie systemu oświatowego w sferze programowej i organizacyjnej tak, aby odpowiedzieć na zróżnicowane potrzeby uczniów i zapewnić im realizację ich indywidualnego potencjału. Efektywne wdrażanie założeń edukacji inkluzyjnej opierać się powinno na kompleksowym przygotowaniu nauczycieli, rozwijaniu ich kwalifikacji i kompetencji odpowiedzialnego działania w jej obszarze. Nauczyciele nie są jednak jedynymi ogniwami w procesie rozwoju szkoły włączającej, lecz stanowią jedynie część szerszego systemu, którego najważniejsze komponenty stanowiące wyzwanie dla realizacji idei stały się przedmiotem podjętych analiz.

EN

The article discusses the issue of inclusive education of students with disabilities in the context of challenges associated with the implementation of the idea of inclusion. Discussing the categories of special educational needs and development of students with disabilities, the author analyses the place of a student with a disability in the education system, and the possible implementation model of education (from segregation, through integration, till inclusion). Analyses of inclusive education conditions indicate the broad context of the challenges associated with their implementation. The new perspective, focused on the optimizing the educational process of all students, requires significant changes in thinking about education and its objectives, but also modifying the content, concepts, structures and strategies. The key task of inclu¬sive education is to transform the educational system in its program and organization in order to respond to the various needs of students and provide them opportunity of realizing their individual potential. Effective implementation of inclusive education should be based on the teachers comprehensive preparation, developing their skills and competences of responsible action in the area. Teachers are not the only ele¬ments in the process of inclusive school development, but they are part of a wider system discussed in the article.

Keywords

PL

edukacja włączająca/inkluzyjna,; uczeń z niepełnosprawnością,; specjalne potrzeby edukacyjne,; szkoła dla wszystkich

EN

inclusive education,; handicapped education,; special educational needs,; education for all

• Publisher: Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
• Journal: Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne
• Year: 2017
• Volume: 13
• Issue: 4
• Pages: 12-45

Dates

published

2017

Contributors

author

Szpak Agnieszka

• Uczelnia Nauk Społecznych w Łodziedukacja włączająca/inkluzyjna, uczeń z niepełnosprawnością, spec¬jalne potrzeby edukacyjne, szkoła dla wszystkich

References

• Al-Khamisy D., Gotowość nauczycieli edukacji przedszkolnej do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, [w:] Integracja społeczna osób niepełnosprawnych, G. Dryżałowska, H. Żuraw (red.), Warszawa 2004.
• Bartnikowska U., Wójcik M., Zaniedbania w aspekcie triady: szkoła – rodzice – dziecko w kształceniu integracyjnym i masowym dzieci z wadą słuchu, [w:] Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych, Z. Gajdzica, D. Osik-Chudowolska (red.), Lublin 2004.
• Chrzanowska I., Nauczanie inkluzyjne w doświadczeniach polskich – podstawy prawne i społeczne uwarunkowania, „Studia Edukacyjne” 2014, nr 30.
• Deklaracja z Salamanki oraz wytyczne dla działań w zakresie specjalnych potrzeb edukacyjnych, Dostęp i Jakość, Salamanka, Hiszpania, UNESCO 1994, s. VIII.
• Dyrda B., Style uczenia się dzieci dyslektycznych a wymagania poznawcze szkoły, Wyd. UG, Gdańsk 2003.
• Edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna. Jak organizować edukację uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? Przewodnik, MEN, Warszawa, 2010
• Farrel P., Ainscow M., Making special education inclusive, London, David Fulton Publisher 2002.
• Głodkowska J. (red.), Dydaktyka specjalna w przygotowaniu do kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Podręcznik akademicki, Wyd. APS, Warszawa, 2010.
• Głodkowska J., W poszukiwaniu modelu edukacji włączającej. „Meritum” 2009, nr 2.
• Hallahan D.P., Kauffman J.M., Exceptional children: Introduction to special education (4th ed.). Englewood Cliffs, Prentice Hall, 1988.
• Hulek A., Integracyjny system nauczania i wychowania, [w:] A. Hulek (red.): Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa, 1977.
• Kupisiewicz Cz., Dydaktyka ogólna, Wyd. WSiP, Warszawa, 2000.
• Kwieciński Z., Edukacja wobec różnicy i inkluzji. Dwa typy dyskursów – w stro¬nę pedagogiki pozytywnej, [w:] A. Komorowska, T. Szkudlarek (red.), Różnice, edukacja, inkluzja, Wyd. WUG, Gdańsk 2015.
• Lechta V., Pedagogika inkluzyjna, [w:] B. Śliwerski (red.), Pedagogika, T. 4: Subdyscypliny i dziedziny wiedzy o edukacji, Wyd. GWP, Gdańsk 2010.
• Mendel M., Nauczyciel z uczniem, rodzicami i lokalną społecznością. Koncepcje partnerstwa edukacyjnego (w:) M. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna, Wyd. WAiP, Warszawa 2009.
• Mittler P., Working Towards Inclusive Education, London 2000.
• Niemierko B., Diagnostyka dydaktyczno-wychowawcza, [w:] W. Pomykało (red.), Encyklopedia pedagogiczna, Wyd. Fundacja Innowacja, Warszawa 1993.
• Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Wyd. Żak, Warszawa 1995.
• Piaget J., Mowa i myślenie u dziecka, Wyd. PWN, Warszawa 1992.
• Rowley D., Jak budować szczęśliwą przyszłość osób ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną? [w:] G. Fairbairn, S. Fairbairn (red.), Integracja dzieci o specjalnych potrzebach, Wyd. CMPPP MEN, Warszawa 2000.
• Sternberg R.J., Thinking styles, Cambridge University Press, Cambridge 1997.
• Szumski G, Wokół edukacji włączającej. Efekty kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w klasach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych, Wyd. APS, Warszawa, 2010.
• Szumski G., Pięć minut dla pedagogiki specjalnej. „Meritum” 2009, nr 2.
• Szumski, G., Od kształcenia integracyjnego do reedukacji inkluzyjnej – przemiany idei i praktyki, [w:] C. Kosakowski, A. Krause (red.), Dyskursy peda¬gogiki specjalnej, T. 3: Rehabilitacja, opieka i edukacja specjalna w perspektywie zmiany, Wyd. UWM, Olsztyn 2004.
• UNESCO 2008, Inclusive Education: The Way of the Future, (Edukacja włączająca drogą do przyszłości), International Conference on Education, 48th session, Final Report, Geneva: UNESCO.
• Zespół Ekspertów ds. Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych, Propozycja systemu edukacji dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami, Wyd. MEN, Warszawa 2009.
• European Agency for Development In Special Needs Education, 2009, Key Prin¬ciples for Promoting Quality in Inclusive Education – Recomendations for Policy Makers, Odense, Denmark: European Agency for Development In Special Needs Education https://www.european-agency.org/sites/ default/ files/key-principles-for-promoting-quality-in-inclusive-education_key-principles-PL.pdf.
• Europejska Agencja ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej, Pięć kluczowych przesłań dla edukacji włączającej. Od teorii do praktyki, 2014, https://www.european-agency.org/sites/default/files/Five_Key_Messa ges_for_Inclusive_Education_PL.pdf.
• Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami, Kluczowe zasady służące promocji jakości w edukacji włączającej – zalecenia dotyczące praktyki, 2011, https://www.european-agency.org/sites/ default/files/key-principles-for-promoting-quality-in-inclusive-educa tion_key-principles-PL.pdf.
• Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami, Kształcenie nauczycieli przygotowujące do edukacji włączającej. Profil nauczyciela edukacji włączającej, 2012, https://www.european-agency.org/ sites/default/files/te4i-profile-of-inclusive-teachers_Profile-of-Inclusive-Teachers-PL.pdf.
• Firkowska-Mankiewicz A. Edukacja włączająca zadaniem na dziś polskiej szkoły, https://www.ore.edu.pl/wp-content/plugins/download-attach ments/includes/download.php?id=3189.
• Konwencja Praw Dziecka, 1989 http://www.unicef.org/magic/resources/CRC _polish_language_version.pdf.
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, 1948, http://www.unesco.pl/filead min/user_upload/pdf/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf.
• Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych, 1993, http://www.tus.org.pl/uploads/dokumenty/standardowe_zasady_wy-rownywania_szans_osob_niepelnosprawnych.pdf.
• The Warnock Report, Special Educational Needs Report of the Committee od Enquiry into the Education of Handicapped Children and Young People, http://www.educationengland.org.uk/documents/warnock/warnock1978.html.

Identifiers

EISSN

1896-4087

DOI

http://dx.doi.org/10.21784/ZC.2017.022