Animowane rzeźby w ceremoniach liturgicznych i paraliturgicznych : niedoceniony element dziejów teatru w Polsce

• Authors: Kopania Kamil

Title variants

EN

Animated Sculptures in Liturgical and Paraliturgical Ceremonies. A Neglected Element of Theatre History in Poland

Abstracts

EN

The article is devoted to medieval and Early Modern animated sculpturesfrom the current and former territories of Poland. Sculptures of this kind, withthe construction of various degrees of complexity, quipped sometimes withmechanisms enabling movement of chosen body parts, e.g. the head, hands or legs,were used at theatralised liturgical and paraliturgical ceremonies, mostly during Holy Week. Such ceremonies have a rich tradition, which is clearly testified notonly by numerous surviving written accounts of specific ceremonies but also by seldom talked about and mostly unknown to theatre historians sculpted pieces thatare the subject of this article. The article contains a detailed presentation of surviving and known from historical accounts figures of the Christ on a donkey, fixed to platforms onwheels and used on Palm Sunday; animated statues of the Crucified Christ, fitted with mechanisms that made it possible to take the figure off the cross on Good Friday; and statues of the Resurrected Christ that were used during ceremonies commemorating the Ascension of Christ. Other works of similar character used inother periods of liturgical year, though fewer, have also been mentioned.

Keywords

EN

theatre history; Polish theatre; liturgy; religious ceremony

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2013
• Volume: 62
• Issue: 2(246)
• Pages: 49-71

Contributors

author

Kopania Kamil

• Uniwersytet Warszawski

References

• T. Bela, Palm Sunday Ceremonies in Poland The Past and Present, „Early Drama, Art and Music Review” 1990 nr 2, s. 25–31.
• I. Galicka, H. Sygietyńska, Odkrywanie sztuki. Sztuka odkrywania, Warszawa 1994.
• E. Herniczek, Unio mystica. średniowieczne malowidła nad emporą dawnego kościoła cysterek w Chełmnie, Kraków 2009.
• D. Horzela, Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce około 1440–1470, Kraków 2013.
• M. Jakubek-Raczkowska, J. Raczkowski, Gotycka figura Chrystusa w Grobie i jej miejsce w przestrzeni liturgicznej kościoła franciszkanów w Toruniu, [w:] Dzieje i skarby kościoła mariackiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki przy współpracy Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, red. K. Kluczwajd, Toruń 2005, s. 181–202.
• T. Jurkowlaniec, Służ Bogu, a diabła nie gniewaj. Rzeźby gotyckie na uroczystość Wniebowstą- pienia w Polsce, [w:] Artifex Doctus. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Gadomskiemu, t. I, Kraków 2007, s. 383–391.
• H. Jurkowski, Przemiany ikonosfery. Wizualny kontekst sztuki teatru, Wrocław 2009.
• K. Kopania, Animated Sculptures of the Crucified Christ in the Culture of the Latin Middle Ages, Warszawa 2010.
• K. Kopania, Słowo – obraz – teatr. Uwagi na temat „Rozmyślań dominikańskich”, „Biuletyn Historii Sztuki” 2004 nr 1–2, s. 7–48.
• D. Kosiński, Teatra polskie. Historie, Warszawa 2010.
• J. Lewański, Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce, Warszawa 1981.
• J. Lewański, Średniowieczne gatunki dramatyczno-teatralne, z. 1: Dramat liturgiczny, Wrocław 1966
• Liturgiczne łacińskie dramatyzacje Wielkiego Tygodnia. XI–XVI w., zebr., wstęp. i koment. opatrz. J. Lewański, Lublin 1999.
• E. Lipsmeyer, Devotion and Decorum: Intention and Quality in Medieval German Sculpture, „Gesta” 1995 nr 1, s. 20–27.
• W. Marcinkowski, Przedstawienia dewocyjne jako kategoria sztuki gotyckiej, Kraków 1994.
• P. Migasiewicz, Treści i funkcje figury Chrystusa w klasztorze Klarysek w Krakowie, „Ikonotheka” 2004 nr 17, s. 29–46.
• Z. Modzelewski, Estetyka średniowiecznego dramatu liturgicznego. Cykl Wielkiego Tygodnia w Polsce, „Roczniki Humanistyczne“ 1964 t. 12, z. 1, s. 20–42.
• J. Nowiński, Ars Eucharistica. Idee, miejsca i formy towarzyszą- ce przechowywaniu eucharystii w sztuce wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej, Warszawa 2000.
• E. Pilecka, Rzeźba „Chrystusa w Grobie” z dawnego kościoła cysterek w Chełmnie, [w:] Argumenta, articuli, quaestiones. Studia z historii sztuki średniowiecznej. Księga jubileuszowa dedykowana Marianowi Kutznerowi, Toruń 1999, s. 321–359.
• Z. Raszewski, Krótka historia teatru polskiego, Warszawa 1990.
• J. Rzegocka, Performance and Sculpture. Forms of Religious Display in Early Modern Krakow, „European Medieval Drama” 2005 nr 9, s. 177–194.
• J. Szpilewska, Staging the Easter Officium in Medieval Poland. Aspects of Production and Performance, „Annual of Medieval Studies at CEU” 2002 t. 6, s. 85–86.
• K. Targosz, Korzenie i kształty teatru do 1500 roku w perspektywie Krakowa, Kraków 1995.
• E. Trajdos, Wit Stosz inscenizatorem? Grupa rzeźb ruchomych i ich związki z teatrem średniowiecznym, „Pamiętnik Teatralny” 1964 z. 4, s. 335–342.
• W. Walanus, Imago Ihesu in asino. O niezachowanym dziele sztuki gotyckiej we Lwowie, [w:] Fides Ars Scientia. Studia dedykowane pamięci Księdza Kanonika Augustyna Mednisa, red. A. Betlej, J. Skrabski, Tarnów 2008, s. 381–392.
• W. Walanus, Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490–1540, Kraków 2006.