Interpolacje w epiklezach bizantyjskich anafor św. Jana Chryzostoma i św. Bazylego Wielkiego

• Authors: Marek Ławreszuk

Title variants

EN

Interpolation in the Epiclesis of Byzantine Anaphoras of Saint John Chrysostom and Saint Basil the Great

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem opracowania jest ukazanie interpolacji w epiklezach modlitw anafory Liturgii św. Jana Chryzostoma i św. Bazylego Wielkiego. Analizie zostaną poddane zmiany wprowadzone w drugim tysiącleciu, w szczególności pojawienie się troparionów nabożeństwa trzeciej godziny oraz interpolacja słów: „Przemieniając Duchem Twoim Świętym”. Tekst wskaże genezę pojawienia się dodatkowych słów oraz ukaże ich wpływ na strukturę modlitwy anafory. W efekcie przedstawione zostaną propozycje rozwiązania problemów wynikających z historycznych zmian w strukturze epiklezy i w całej modlitwie anafory.

EN

The aim of this paper is to show the interpolation in the Epiclesis of Anaphora prayers in the Liturgies of St. John Chrysostom and St. Basil the Great. The analysis will cover the changes made in the second millennium, in particular the emergence of the troparion of the third hour service, and interpolation of the words “changing it by your Holy Spirit”. The text shows the genesis of adding additional words and explains what their effect was on the structure of the Anaphora prayers. As a result, proposals to solve the problems arising from historical changes in the structure of the Epiclesis and in the whole prayer of the Anaphora will be presented.

Keywords

PL

liturgia; bizantyjska; anafora; epikleza; tropariony trzeciej godziny; antytyp; przyzywanie Ducha Świętego

EN

liturgy; byzantine; anaphora; epiclesis; troparia of the third hour; antitype; invocation of Holy Spirit

• Publisher: Bialystok University Press
• Journal: ELPIS
• Year: 2014
• Volume: 16
• Pages: 33-41

Contributors

author

Marek Ławreszuk

• Uniwersytet w Białymstoku Katedra Teologii Prawosławnej

References

• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, Wydawnictwo Pallottinum 2003, IV.
• Boska Liturgia świętego ojca naszego Bazylego Wielkiego, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2005.
• Boska Liturgia świętego ojca naszego Jana Chryzostoma, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2001.
• Ευχολόγιον το μέγα, Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων, Ενετίησιν 1767.
• Соловецкий Служебник, РНБ. Солов. № 1017.
• Wieczernia, Jutrznia, Prokimenony, Alleluja, Rozesłania, Kalendarz Liturgiczny, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2006.
• Алымов В., Лекции по Исторической Литургике, Holy Trinity Orthodox School b.d., maszynopis.
• Арранц М., Евхаристия Востока и Запада, Москва 1999.
• Арранц М., i Рубан Ю., История византийского типикона “Око церковное”. Часть I. Предвизантийская эпоха.
• Исторические свидетельства о молитве древних християн (до V в.), Журнал “Нева,” Санкт-Петербург 2003.
• Baron A., i Pietras H. (red.), Konstytucje świętych apostołów [spisane] przez Klemensa, [w:] Konstytucje apostolskie oraz Kanony Pamfilosa z apostolskiego synodu w Antiochii, Prawo kanoniczne świętych Apostołów, Kary świętych Apostołów dla upadłych, Euchologion Serapiona, Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, Kraków 2007, vol. II.
• Болотов В. В., Заметки по поводу текста литургии св. Василия Великого. Письмо архиепископу финляндскому Антонию, „Христианское чтение”, 1914, nr 3, s. 281–298.
• Деснов Николай, Еще несколько слов об известных расхождениях между русскими и греками в литургиях святителей Василия Великого и Иоанна Златоуста, w: Богословские труды, 31 1992, s. 86-96.
• Голубцов А. П., Литургия в первые века христианства (I), „Богословский вестник”, 1913, nr 7/8, s. 621–643.
• Голубцов А. П., Литургия в первые века христианства (III), „Богословский вестник”, 1913, nr 12, s. 779–802.
• Голубцов А. П., О причинах и времени замены гласного чтения литургийных молитв тайными, „Богословский вестник”, 1905, nr 9, s. 69–75.
• Goar J., Euchologion Sive Rituale Graecorum, Graz 1960, II. Hipolit Rzymski, Tradycja Apostolska, [w:] Antologia literatury patrystycznej. T. I, red. M. Michalski, PAX, Warszawa 1975, s. 300–316.
• Jan Chryzostom, św., Dialog o kapłaństwie, Wydawnictwo M, Kraków 2009.
• Kabasilas M., Komentarz Boskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma, tłum. M. Ławreszuk, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2009.
• Карабинов И. А., Лекции по литургике. Читанныя студентам (XIX) и (ХХ) курсов С. Петербургской Духовной Академии в 1911-1912 уч. году, Литография Богданова, Санкт-Петербург 1912.
• Керн К., Евхаристия, Москва 1999.
• Матеос Х., Развитие византийской литургии, [w:] Развитие византийской литургии, tłum. N. Vasilevich, Quo Vadis, Киев 2009.
• Орлов М. И., Литургия святаго Василия Великого, Синодальная типография, Санкт-Петербург 1909.
• Paprocki H., Misterium Eucharystii. Interpretacja genetyczna liturgii bizantyjskiej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010.
• Parenti S. i Velkovska E., red., L’Eucologio Barberini gr. 336, C. L.V. -Edizioni Liturgiche, Roma 1995.
• Скабалланович М., Толковый Типикон. Объяснительное изъяснение Типика с историческим введением, Издание Сретенского монастыря, Москва 2004.
• Тафт Р. Ф., Статьи. ΙΙ. Литургика, Голованов, Омск 2011.
• Захарович Ф., Чин литургии св. Иоанна Златоустого по изложению старопечатных, новоисправленного и древлеписменных Служебников: Опыт сличения старопечатных и исправленных церковнобогослужебных книг с древлеписьменными, Москва 1899.