Pamięć stereotypu a dyskursy dotyczące płci

• Authors: Artur Rejter

Title variants

EN

The Memory of Stereotype and Discourses on Gender

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto problem pamięci stereotypu jako składnika językowego i dyskursywnego obrazu świata w dyskursach dotyczących płci. Materiał stanowią teksty publicystyczne, głównie wywiady i artykuły. Stereotyp w analizowanych dyskursach podlega reinterpretacji i dekonstrukcji, co prowadzi do przewartościowania obrazu płci. Strategie i środki temu służące to np. bezpośrednie odwołania do stereotypu i reinterpretacja tegoż, otwartość w mówieniu o niewiększościowych tożsamościach płciowych, intymne konfesje dotyczące płci i seksualności, wypowiedzi postulatywne nawołujące do aktywnego i świadomego przewartościowania stereotypowego wizerunku płci, „eksperymenty” natury językowej obnażające m.in. luki i braki nominacyjne stabilizujące stereotypy płci. Wiele ze wskazanych sposobów odniesień do stereotypu ma charakter implicytny i wymaga wyinterpretowania ich z tekstu.

EN

The main issue discussed in the paper is the memory of stereotype as part of a linguistic and discursive picture of the world in discourses on gender. The analysed material comprises journalistic texts, mostly interviews and articles. In the analysed discourses the stereotype is subjected to reinterpretation and deconstruction, which alters the image of gender. The strategies and means which serve this purpose include, for instance, explicit references to the stereotype and its reinterpretation, openness in talking about non-mainstream identities, intimate confessions regarding gender and sexuality, postulative statements calling for active and intentional change of the stereotypical image of genders, linguistic ‘experiments’ which expose gaps and lacks in naming that stabilise gender stereotypes. Many of the references to the stereotype are implicit and need to be extracted from the text by means of interpretation.

Keywords

PL

stereotyp; pamięć; język; dyskurs

• Publisher: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: tekst i dyskurs - text und diskurs
• Year: 2014
• Issue: 7
• Pages: 49-66

Dates

published

2014-12-12

Contributors

author

Artur Rejter

References

• Arcimowicz, Krzysztof (2013): Dyskursy o płci i rodzinie w polskich telesagach. Analiza seriali obyczajowych najpopularniejszych na początku XX wieku. Warszawa.
• Assmann, Jan (2008): Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Tłum.: Anna Kryczyńska-Pham. Wstęp i red. nauk. Robert Traba. Warszawa.
• Bartmiński, Jerzy (2007): Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin.
• Bartmiński, Jerzy/ Panasiuk, Jolanta (2001): Stereotypy językowe. W: Bartmiński, Jerzy (ed.): Współczesny język polski. Lublin, s. 371-395.
• Castells, Manuel (2007): Społeczeństwo sieci. Tłum. Mirosława Marody i in. Warszawa.
• Ciesek, Bernadetta (2011): Profilowanie Innego w dyskursie radiomaryjnym. W: Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 4, s. 99-116.
• Chlebda, Wojciech (1998): Stereotyp jako jedność języka, myślenia i działania. W: Anusiewicz, Janusz/ Bartmiński, Jerzy (eds.): Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne. Wrocław, s. 31-41.
• Czachur, Waldemar (2011): Dyskursywny obraz świata. Kilka refleksji. W: Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 4, s. 79-97.
• Fairclouhg, Norman/ Duszak, Anna (2008): Wstęp: Krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy dla lingwistyki i nauk społecznych. W: Duszak, Anna/ Fairclough, Norman (eds.): Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków, s. 7-29.
• Foucault, Michel (1993): Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum., posł. T. Komendant. Warszawa.
• Foucault, Michel (2000): Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Tłum., wstęp D. Leszczyński, L. Rasiński. Warszawa-Wrocław.
• Foucault, Michel (2010): Historia seksualności. Tłum.: B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, wstęp T. Komendant. Gdańsk.
• Hałas, Elżbieta (ed.) (2012): Kultura jako pamięć. Posttradycjonalne znaczenie przeszłości. Kraków.
• Jagielski, Sebastian (2013): Maskarady męskości. Pragnienie homospołeczne w polskim kinie fabularnym. Kraków.
• Kaźmierska, Kaja (2012): Współczesna pamięć komunikacyjna i kulturowa. Refleksja inspirowana koncepcją Jana Assmanna. W: Hałas, Elżbieta (ed.): Kultura jako pamięć. Posttradycjonalne znaczenie przeszłości. Kraków, s. 43-62.
• Kita, Małgorzata (w druku): Coming out. Nowy gatunek na polskiej mapie genologicznej, zdarzenie komunikacyjne, wydarzenie medialne. W: Karwatowska, Małgorzata/ Siwiec, Adam (eds.): Płeć, ciało i seksualność w języku, kulturze, edukacji i sztuce. Chełm.
• Krajewski, Marek (2003): Kultury kultury popularnej. Poznań.
• Panasiuk, Jolanta (1998): O zmienności stereotypów. W: Anusiewicz, Janusz/ Bartmiński, Jerzy (eds.): Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne. Wrocław, s. 84-98.
• Potkański, Jan/ Pruszczyński, Robert (eds.) (2012): Poza monogamią. Warszawa.
• Rejter, Artur (2013): Płeć – język – kultura. Katowice.
• Rejter, Artur (w druku a): Problematyka tożsamości w dyskursach dotyczących płci. W: Bugajski, Marian/ Steciąg, Magdalena (ed.): Tożsamość w komunikowaniu. Zielona Góra.
• Rejter, Artur (w druku b): Władza płci w perspektywie komunikacyjnej. W: Oblicza Komunikacji 6: Język władzy.
• Sikora, Tomasz (2012): Uwikłan[ ] w postpłciowość. W: Banot, Aleksandra Ewa/ Barabasz, Anna/ Majka, Rafał (eds.): Postpłciowość? Praktyki i narracje tożsamościowe w ponowoczesnym świecie. Bielsko-Biała, s. 19-32.
• Tarkowska, Elżbieta (2012): Pamięć w kulturze teraźniejszości. W: Hałas, Elżbieta (ed.): Kultura jako pamięć. Posttradycjonalne znaczenie przeszłości. Kraków, s. 17-42.
• Wieczorkiewicz, Anna (2012): Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży. Kraków.
• Wilkoń, Aleksander (2000): Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice.
• Witosz, Bożena (2009): Dyskurs i stylistyka. Katowice.
• Witosz, Bożena (2010): O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej. W: Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 3, s. 9-25.