Instytucjonalna opieka nad osobami starszymi – domy pomocy społecznej czy domy niedostatecznej pomocy społecznej?

• Authors: Zawada Anna

Title variants

EN

Institutional care for the older adults – social welfare homes or homes with insufficient social care?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jest oczywiste, że każdy, kto podejmuje decyzję o zamieszkaniu w domu pomocy społecznej (DPS), oczekuje dobrej jakości życia, która przekłada się na kompleksową opiekę, poczucie bezpieczeństwa, dobrą dietę i dobrze zagospodarowany czas wolny. Współczesny mieszkaniec DPS-u coraz częściej jest sprawny fizycznie, z reguły nie posiada rodziny bądź z różnych przyczyn nie ma z nią kontaktu lub kontakt jest sporadyczny, ma przeciętną emeryturę/rentę, zatem nie stać go na prywatny dom opieki, ale jest bardziej świadomy swoich praw, aktywny, odważny i nastawiony w znacznie większym stopniu na wyższą jakość życia. Poziom jakości życia w DPS-ach niewątpliwie jest kwestią bardzo złożoną. Dlatego coraz częściej mówi się o deinstytucjonalizacji systemu opieki stacjonarnej. Proces ten nie powinien oznaczać likwidacji DPS-ów, ale takie ich przekształcenie, by w jak największym stopniu były dostosowane do kondycji zdrowotnej mieszkańców i nie odbierały im godności. Domy pomocy społecznej powinny zyskać charakter rodzinny i prywatny (Zych, 1999). Niezbędne zatem są gruntowne reformy w zakresie organizacji i finansowania infrastruktury stacjonarnej opieki społecznej, która w obecnym wymiarze nie jest dostosowana do zachodzących zmian demograficznych w strukturze wiekowej i współczesnego seniora. Reorganizacja domów pomocy społecznej powinna być priorytetowym zadaniem polityki społecznej państwa.

Keywords

PL

deinstytucjonalizacja; dom pomocy społecznej; jakość życia; opieka instytucjonalna; senior

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Akademii WSB
• Journal: EXLIBRIS Biblioteka Gerontologii Społecznej
• Year: 2024
• Issue: 2(27) /2024 Exlibis. Biblioteka Gerontologii Społecznej
• Pages: 65-86

Dates

published

2025-01-31

Contributors

author

Zawada Anna

• Uniwersytet Bielsko-Bialski

References

• ARC Rynek i Opinia (2024). Opieka długoterminowa w opinii Polaków. ARC Rynek i Opinia.
• Błędowski, P. (red.). (2019). Opieka długoterminowa w Polsce dzisiaj i jutro. OCI Sp. z o.o.
• Błędowski, P. (red.). (2021). Deinstytucjonalizacja opieki długoterminowej w Polsce. Cele i wyzwania. OCI Sp. z o.o.
• Bojanowska, E. (2023). Sytuacja zdrowotna osób starszych w czasie i po pandemii. Polityka Społeczna, 1, 16–21.
• CBOS (2012). Polacy wobec własnej starości. Komunikat z badań. Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej.
• Dudziak, B. (2010). Wprowadzenie do metod i technik badań społecznych. Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej.
• Europejska Grupa Ekspertów ds. Przejścia od Opieki Instytucjonalnej do Opieki świadczonej na poziomie Lokalnych Społeczności (2012). Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności. Wydrukowano w Brukseli.
• GUS (2014). Prognoza ludności na lata 2014–2050. Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• GUS (2021). Ku lepszemu życiu. Polska w OECD. Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• GUS (2022). Sytuacja osób starszych w Polsce w 2021 roku. Główny Urząd Statystyczny – Urząd Statystyczny w Białymstoku.
• Hehman, J., & Bugental, D. B. (2013). „Life stage-specific” variations in performance in response to age stereotypes. Developmental Psychology, 49(7), 1396–1406.
• Kozioł, W. (2002). Warunki realizacji obowiązującego standardu usług na przykładzie Domu Pomocy Społecznej w Różance. Praca Socjalna, 4, 94–105.
• Kraus, M., Riedel, M., Mot, E., Willemé, P., Röhrling, G., & Czypionka, T. (2010). A typology of long-term care systems in Europe, ENEPRI Research Report No. 91.
• Liszewska, M. (1997). Dom pomocy społecznej dla seniorów: pytania o jakość opieki. Tematy, 10, 2–6.
• Łuczak, P. (2021). Zakres przedmiotowy deinstytucjonalizacji. W: P. Błędowski (red.), Deinstytucjonalizacja opieki długoterminowej w Polsce. Cele i wyzwania (ss. 15–16). OCI Sp. z o.o.
• OECD (2019). Health at a Glance 2019. OECD Publishing.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz.U. 2018.0.734).
• Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2024 r. w sprawie rodzinnych domów pomocy (Dz.U.2024 r. poz. 1129).
• Steuden, S. (2014). Psychologia starzenia się i starości. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Toporkov, A. (1995). Dom. W: A. Toporkov (red.), Slavjanskaja mifologia. Enciklopedičeskij slovar (ss. 168). Moskwa.
• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2024 r., poz. 1283, 1572).
• Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz.U.2019. poz. 1818).
• Wróblewska, W., Antczak, R. ( 2019). Sytuacja zdrowotna osób w wieku okołoemerytalnym i starszych w Polsce na tle innych krajów. W: I. Kotowska, A. Chłoń-Domińczak, D. Holzer- -Żelażewska (red.), Pokolenia 50+ w Polsce i w Europie: aktywność, stan zdrowia, warunki pracy, relacje międzypokoleniowe i wykluczenie (ss. 69–84). Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
• Zawada, A. (2013). Opieka nad osobami starszymi w domach pomocy społecznej na przykładzie podregionu bielsko-bialskiego. W: A. Fabiś (red.), Biblioteka Gerontologii Społecznej. Współczesne oblicza starzenia się (ss. 152–166). Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” – Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej.
• Zawada, A. (2017). Instytucjonalna opieka seniorów – konieczność czy sposób na dobrą jakość życia? Praca Socjalna, 5, 131–149.
• Zawada, A. (2018). W trosce o dobrą jakość w ośrodkach pobytu stałego dla osób starszych. Praca Socjalna, 2, 76–95.
• Zawada, A. (2024). Instytucjonalna forma wsparcia i opieki nad osobami starszymi – wyzwania i rekomendacje. W: E. Reczek, M. Kapuścińska (red.), Współczesne wyzwania i dylematy systemu pomocy społecznej w Polsce. Ujęcie interdyscyplinarne (ss. 11–26). Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
• Zdziarski, M. (2012). Szacunek i godność. Rozmowa z Marią Lehman, psychologiem, animatorką działań na rzecz seniorów. W: M. Zdziarski, OswoićStarość.pl (ss. 95–107). Instytut Łukasiewicza.
• Zych, A. A. (1999). Dom pomocy społecznej. W: D. Lalak, T. Pilch (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej (ss. 61). Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Netografia
• Bakalarczyk, R. (2021). Starość po polsku. Propozycja reformy systemu opieki nad osobami starszymi. Współfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030, https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2021/04/starosc-popolsku- xxx-wersja-online-1.pdf [dostęp: 19.11.2024
• GUS (2022a). Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 marca 2022 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Załącznik do komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 marca 2022 r., https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/ komunikat-w-sprawie-tablicy-sredniego-dalszego-trwania-zycia-kobiet-i-mezczyzn, 285,10.html [dostęp: 10.10.2024]
• GUS (2022b). Trwanie życia w zdrowiu w 2021 r. Informacje sygnalne, https://stat.gov.pl/ obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/trwanie-zycia-w-zdrowiu-w-2021-r-,5,2.html [dostęp: 10.10.2024]
• GUS (2023). Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 27 marca 2023 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Załącznik do komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 27 marca 2023 r., https://stat. gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/komunikat- w-sprawie-tablicy-sredniego-dalszego-trwania-zycia-kobiet-i-mezczyzn,285,11.html [dostęp: 10.10.2024]
• GUS (2023a). Zakłady stacjonarne pomocy społecznej w 2023 roku, https://stat.gov.pl/ obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/zaklady-stacjonarne-pomocy- spolecznej-w-2023-roku,18,8.html [dostęp: 10.10.2024]
• GUS (2024). Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 26 marca 2024 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Załącznik do komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 26 marca 2024 r., https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i- -obwieszczen/komunikat-w-sprawie-tablicy-sredniego-dalszego-trwania-zycia-kobiet-i- -mezczyzn,285,12.html [dostęp: 10.10.2024]
• Ogólnopolskie ramowe wytyczne tworzenia lokalnych planów deinstytucjonalizacji usług społecznych. Wprowadzenie w proces deinstytucjonalizacji usług społecznych, https://www.gov.pl/attachment/f54b5d71-9dd1-41d5-bf03-b1261402d4a3 [dostęp: 10.10.2024]
• Opieka długoterminowa w Polsce w zapaści – Zdrowie Polaków, https://zdrowie-polakow.pl/ opieka-dlugoterminowa-w-polsce-w-zapasci/ [dostęp: 10.10.2024]
• Pietryka, E. (2025). Cennik domów opieki 2025 – zobacz, ile kosztuje dom spokojnej starości, https://kb.pl/ceny/cenniki-medyczne/cennik-domow-opieki-zobacz-ile-kosztuje-dom- -spokojnej-starosci-_med/ [dostęp: 05.01.2025]
• Raport Rzecznika Praw Obywatelskich z działalności w Polsce Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, Nieludzkiego, Poniżającego Traktowania lub Karania w 2022 r., https:// bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-raport-dzialalnosc-kmpt-2022 [dostęp: 10.10.2024]
• Sprawozdanie MRiPS-05 za 2023 rok, https://www.gov.pl/attachment/cb0085f6-c0a0-4863- aa96-92c40b8a45ef [dostęp: 10.10.2024]
• Szukalski, P. (2019). Polska – kraj starych ludzi! ¼ Polaków ma przynajmniej 60 lat. Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn informacyjny, 3, 3, https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/ handle/11089/29640/2019-03%20Staro%C5%9B%C4%87.pdf?sequence=1&isAllowed= y [dostęp: 10.10.2024]

Identifiers

DOI

10.57655/EXLIBRIS_2_2024_4