Moral Progress: A Present-day Perspective on the Leading Enlightenment Idea

• Authors: Elżanowski Andrzej
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Postęp moralny. Współczesna perspektywa przewodniej idei Oświecena. Większość myślicieli epoki Oświecenia wierzyła, że ład panujący w świecie, jako oparty w ostatecznej instancji na prawie bożym, jest dobry, a więc każdy przyrost wiedzy będzie miał dobre konsekwencje. Zakładano, że rozwój naukowy pociąga za sobą rozwój moralny. Chociaż faktycznie w cywilizacji zachodniej nastąpił pewien postęp moralny, to jednak jest on bardzo niewspółmierny z postępem nauki. Oświeceniowe pojęcie ciągłego postępu nauki i moralności okazało się w dużej mierze błędne. Złożyło się na to kilka powodów: (1) Moralność publiczna i nauka rozwijają się niezależnie i mogą się zarówno wzajemnie wzbogacać, jak też hamować. (2) W porządku świata nie ma żadnych obiektywnych wartości, które można by odczytać, a potem kierować się nimi. Wartości, które faktycznie realizujemy, są względne. Zostały wygenerowane i ukształtowane przez ewolucję, a zatem powinniśmy raczej je nadzorować, niż ich przestrzegać. (3) Nasza moralność, która jest tworem ewolucji, jest wadliwa i niewystarczająca. Z trudem podlega postępowi; łatwo zaś — doktrynalnej manipulacji. (4) Większość ludzi wykazuje metaetyczną niekompetencję, czyli niezdolność do zajęcia uzasadnionego krytycznego stanowiska wobec zastanych norm, co sprawia, że postęp moralny zależy od tych, którzy osiągnęli metaetyczną kompetencję, wychodząc poza konwencjonalne fazy rozwoju moralnego.

EN

Most Enlightenment thinkers believed that the World’s order (as ultimately based on divine laws) is good and thus every gain of knowledge will have good consequences. Scientific process was assumed to entail moral progress. In fact some moral progress did occur in the Western civilization and science contributed to it, but it is widely incommensurate with the progress of science. The Enlightenment’s concept of a concerted scientific and moral progress proved largely wrong for several reasons. (1) Public morality and science evolve largely independently and may either enhance or inhibit each other. (2) There are no objective values to be read in the World’s order and simply followed. Instead, our real, subjective values and the moral systems they fuel have all been generated and shaped by evolution rather than designed to be universally good, a nd thus ought to be managed rather than simply followed. (3) Our evolved morality is flawed, deficient, prone to doctrinal manipulation and refractory to progress. (4) The majority of people show metaethical incompetence in failing to take a reasoned critical stand toward the principles and assumptions of received morals. This makes moral progress largely dependent on those who reach metaethical competence by transcending the conventional stages of moral development.

Keywords

PL

etyka; wartość; postęp moralny; rozwój moralny; metaetyczna niekompetencja

EN

ethics; value; axiology; moral development; metaethical incompetence

• Publisher: Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Instytut Filozofii i Socjologii
• Journal: ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
• Year: 2013
• Volume: 3
• Issue: 1
• Pages: 9-26

Dates

published

2013

Contributors

author

Elżanowski Andrzej

• Polska Akademia Nauk