POSTAWA TWÓRCZA A STYLE RADZENIA SOBIE ZE STRESEM MŁODZIEŻY UZDOLNIONEJ ARTYSTYCZNIE

• Authors: Kuśpit Małgorzata

Title variants

EN

CREATIVE ATTITUDE AND THE STYLES OF COPING WITH STRESS AMONG ARTISTICALLY-TALENTED YOUNG PEOPLE

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł koncentruje się na zależnościach między postawą twórczą a stylami radzenia sobie ze stresem młodzieży uzdolnionej artystycznie. Okazuje się, że sukces w osiąganiu zamierzonych celów zależy nie tylko od potencjału intelektualnego, ale również od czynników środowiskowych oraz właściwości osobowości. Wyjątkowość i nieprzeciętność jednostek uzdolnionych artystycznie oraz ich wysokie wymagania wobec siebie, jak również oczekiwania ze strony otoczenia mogą prowadzić do stresu. Celem podjętych badań było poszukiwanie wzajemnych relacji pomiędzy postawą twórczą a stylami radzenia sobie ze stresem młodzieży uzdolnionej plastycznie. Uzyskane rezultaty badań wskazują, że uczniowie o zróżnicowanym poziomie postawy twórczej preferują odmienne style radzenia sobie ze stresem. Im wyższy poziom postawy twórczej tym częściej badana młodzież preferuje styl skoncentrowany na zadaniu. Postawa twórcza sprzyja stosowaniu skutecznych metod radzenia sobie ze stresem poprzez koncentrację na działaniu i rozwiązania sytuacji. Poznanie wzajemnych zależności między postawą twórczą a stylami radzenia sobie ze stresem przez osoby uzdolnione artystycznie może mieć istotne znaczenie dla optymalizacji ich rozwoju oraz osiągania sukcesów na różnych polach działalności.

EN

The article focuses on the relationship between creative attitude and the styles of coping with stress among artistically-talented young people. It turns out that success in achieving intended goals depends not only on intellectual potential, but also on environmental factors and personality characteristics. The uniqueness and uncommonness of artisticallytalented individuals, their high expectations for themselves, and well as demands from their surroundings can lead to stress. The conducted research aimed to find mutual relations between creative attitude and the styles of coping with stress among artisticallytalented youth. The results obtained indicate that students with different levels of creative attitude prefer different styles of coping with stress. The higher the level of creative attitude, the higher the preference among the surveyed youth for the style focused on the task. Creative attitude promotes the use of effective methods of coping with stress by focusing on action and solving the situation. Understanding the relationship between creative attitude and the styles of coping with stress among artistically-talented people can be important for optimizing their development and achieving success in various fields of activity.

Keywords

PL

postawa twórcza; style radzenia sobie ze stresem; uzdolnienia plastyczne

EN

creative attitude; styles of coping with stress; artistic talents

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2019
• Volume: 45
• Issue: 1
• Pages: 73-90

Contributors

author

Kuśpit Małgorzata

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Chruszczewski M. H. (2009), Profile uzdolnień. Intelektualne i osobowościowe składniki uzdolnień plastycznych i muzycznych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Dobrołowicz W., Karwowski M. (red.) (2002), W stronę kreatywności. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa.
• Ekiert-Grabowska D. (1994), Syndrom nieadekwatnych osiągnięć szkolnych – stare czy nowe zjawisko? „Życie Szkoły”, 3, s. 131-136.
• Endler N. S., Parker J. D. A. (1990a), Coping Inventory for Stressful Situations (CISS): Manual. Toronto: Multi-Health Systems, Inc.
• Endler N. S., Parker J. D. A. (1990b), Multidimensional Assessment of Coping: A Critical Evaluation, „Journal of Personality and Social Psychology”, 58(5), s. 844-854.
• Endler N. S., Parker J. D. A. (1994), Assessment of multidimensional coping: task, emotion and avoidance strategies, „Psychological Assessment”, 6, s. 50-60.
• Folkman S., Lazarus R. S. (1985), If it changes it must be a process: Study of emotion and coping during three stages of a college examination, „Journal of Personality and Social Psychology”, t. 48, s. 150-170.
• Heszen I. (2013), Psychologia stresu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Jurasz B. (2006), Postawa twórcza a poczucie humoru, [w:] Kreatywność – kluczem do sukcesu w edukacji, red. W. Dobrołowicz, J. J. Szmidt, I. Pufal- Struzik, U. Ostrowska, J. Gralewski, Wydawnictwo Wszechnicy Polskiej Szkoły Wyższej TWP, Warszawa.
• Kleszcz M. (2011), Postawa twórcza a hierarchia wartości młodego pokolenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Kuśpit M. (2004), Postawa twórcza a poziom kompetencji społecznych, [w:] Twórczość w teorii i praktyce, red. S. Popek, E. Bernacka, C. W. Domański, B. Gawda, D. Turska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin, s. 63-74.
• Kuśpit M. (2014), Mistrz i uczeń w kontekście zdolności. Specyfika pracy z uczniem zdolnym, [w:] Relacja mistrz – uczeń. Rozważania z perspektywy psychologii muzyki, red. G. E. Kwiatkowska, J. Posłuszna, Aureus, Kraków, s. 83-192.
• Kuśpit M. (2015), Postawa twórcza a style radzenia sobie ze stresem przez osoby w okresie wczesnej dorosłości, [w:] Edukacja jutra. Jakość kształcenia i niepowodzenia szkolne, red. K. Denek, A. Kamińska, E. Kraus, P. Oleśniewicz, Wyższa Szkoła Humanitas: Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, Sosnowiec, s. 135-147.
• Kuśpit M. (2018), Podmiotowe uwarunkowania radzenia sobie ze stresem w środowisku szkolnym młodzieży uzdolnionej artystycznie,Wyd. UMCS, Lublin.
• Lazarus S. (1966), Psychological stress and the coping process, New York.
• Lazarus R. S., Folkman S. (1984), Stress appraisal and coping, Springer Pob., Co., New York.
• Lewowicki T. (1980), Kształcenie uczniów zdolnych, WSiP, Warszawa.
• Limont W. (2005), Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować, GWP, Gdańsk.
• Małkiewicz M. Piskozub M. (2001), Różne nasilenie postawy twórczej a kompetencje społeczne i style radzenia sobie ze stresem u studentów pierwszego roku, „Studia Psychologica”, t. 11, s. 19-32.
• May R. (1994), Odwaga tworzenia, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
• McKinley Runyan W. (1992), Historie życia a psychobiografia, PWN, Warszawa.
• Mierzejewska-Orzechowska K. (2000), Poszukiwanie wzorca optymalnego nauczyciela dla ucznia uzdolnionego, [W:] Modele pracy nad dzieckiem zdolnym, red. M. Partyka, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, Warszawa, s. 71-79.
• Mróz B. (2008), Osobowość wybitnych aktorów polskich. Studium różnic międzygeneracyjnych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Mróz B., Chudzicka-Czupała A., Kuśpit M. (2017), Kompetencje osobowościowe i twórcze, Psychologiczne uwarunkowania kreatywności pracowników, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Nęcka E. (1987), Proces twórczy i jego ograniczenia, UJ, Kraków.
• Nęcka E. (2003), Psychologia twórczości, GWP, Gdańsk.
• Nosal C. (red.) (1992), Twórcze przetwarzanie informacji, Wrocław.
• Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2008), Osobowość. Stres a zdrowie, Difin, Warszawa.
• Olejniczak E., Hawash W., Więckowska-Kowalska A., Wroński R. (2017), Raport z badań sondażowych „Odczuwanie i radzenie sobie ze stresem przez uczniów szkół plastycznych”, „Zeszyty Psychologiczno- Pedagogiczne Centrum Edukacji Artystycznej”, t. 4, s. 97-118.
• Połowniak M. (2010), Kreatywność i kompetencje społeczne – razem czy osobno, [w:] Kreatywność (nie tylko) w klasie szkolnej, red. M. Karwowski, A. Gajda, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa, s. 62- 73.
• Popek S. (1996), Zdolności i uzdolnienia – ujęcie systemowe problemu, [w:] Zdolności i uzdolnienia jako osobowościowe właściwości człowieka, red. S. Popek, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 9-31.
• Popek R. (1998), Z badań nad uzdolnieniami plastycznymi młodzieży. Analiza psychologiczna, UMCS, Lublin.
• Popek S. (2000), Kwestionariusz Twórczego Zachowania KANH, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Popek S. (2001). Człowiek jako jednostka twórcza, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Popek S. (2010), Psychologia twórczości plastycznej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
• Rimm S. (1994), Bariery szkolnej kariery, WSiP, Warszawa.
• Rubinsztejn S. L. (1964), Podstawy psychologii ogólnej, KIW, Warszawa.
• Sobczyk D. (2010), Ten się śmieje ostatni, kto najwolniej kojarzy? Wpływ treningu twórczości z wykorzystaniem humoru na poziom kreatywności uczniów, [w:] Kreatywność (nie tylko) w klasie szkolnej, red. M. Karwowski, A. Gajda, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa, s. 162-189.
• Stachowski R. (2007), Historia współczesnej myśli psychologicznej: od Wundta do czasów najnowszych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Strelau J. (1992), Temperament i inteligencja, [w:] Psychologia ogólna T.4., red. T. Tomaszewski, PWN, Warszawa.
• Strelau J. (1997), Inteligencja człowieka, Wyd. „Żak”, Warszawa.
• Strelau J., Jaworowska A., Wrześniewski K., Szczepaniak P. (2005), Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa.
• Strzałecki A. (2003), Psychologia twórczości. Między twórczością a ponowoczesnością, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.
• Strzemieczna E. (2010), Konflikt szansą twórczości? Style rozwiązywania konfliktów a wybrane aspekty kreatywności gimnazjalistów, [w:] Kreatywność (nie tylko) w klasie szkolnej, red. M. Karwowski, A. Gajda, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa, s. 46-61.
• Szostak-Król K., Tyszka A. (2011), Rozwijanie twórczej aktywności literackiej ucznia szkoły podstawowej w praktyce edukacyjnej, [w:] Wokół problematyki zdolności, red. J. Łaszczyk, M. Jabłonowska, Wydawnictwo Universitas Rediviva, Warszawa, s. 146-165.
• Trojanowska-Kaczmarska A. (1971), Dziecko i twórczość, Ossolineum, Wrocław.
• Tychmanowicz A. (2004), Postawa twórcza a hierarchia wartości, [w:] Twórczość w teorii i praktyce, red. S. Popek, R. E. Bernacka, C. Domański, B. Gawda, D. Turska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin, s. 191-197.
• Tychmanowicz A. (2006), System wartości uczniów o zróżnicowanym poziomie postawy twórczej, [w:] Kreatywność – kluczem do sukcesu w edukacji, red. W. Dobrołowicz, J. J. Szmidt, I. Pufal-Struzik, U. Ostrowska, J. Gralewski, Wydawnictwo Wszechnicy Polskiej Szkoły Wyższej TWP, Warszawa, s. 96-105.
• Tyszkowa M. (1990), Zdolności, osobowość i działalność uczniów. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Wojnar D. (1976), Teoria wychowania estetycznego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Wojtczuk-Turek A. (2008), Rozwijanie kompetencji twórczych, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.34768/rl.2019.v451.04