Od informowania do współdecydowania i z powrotem. Prototypowanie technologicznej demokracji

• Authors: Piotr Stankiewicz , Agata Stasik , Joanna Suchomska

Title variants

EN

From Informing to Making Decisions Together – and Back Again. Prototyping Technological Democracy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje problem udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących kontrowersyjnych innowacji technologicznych na przykładzie poszukiwania gazu łupkowego w Polsce. Wychodząc z założeń społecznych studiów nad nauką i technologią, socjologii ryzyka i partycypacyjnego zarządzania technologią, autorzy przeprowadzają analizę pilotażowego programu dialogowo-partycypacyjnego dotyczącego planów poszukiwania i wydobycia gazu z łupków w gminie Mikołajki Pomorskie, przeprowadzonego w 2013 roku. Celem artykułu jest pokazanie, czy i jak teoria działa w praktyce: jak dalece możliwe jest wdrażanie udziału szerokich grup interesariuszy w procesach decyzyjnych dotyczących innowacyjnych technologicznych inwestycji. Przeprowadzona analiza pokazuje, że mimo rozwoju teoretycznego namysłu nad partycypacją „od informowania społeczeństwa do współdecydowania”, w praktyce społecznej, przy realizacji projektów partycypacyjnych może dochodzić do zatoczenia pętli – powrotu od partycypacji do informowania i konsultacji.

EN

Using the example of shale gas exploration in Poland, the article brings up the problem of public participation in decision making on controversial energy innovations. Based on theoretical approaches from science and technology studies, sociology of risk and participatory technology governance, the authors present an analysis of a pilot dialogue programme on shale gas, conducted in a small community in North Poland, Mikołajki Pomorskie in 2013. The goal of the article is to study how the participatory approach works in social practice: to what degree is the inclusion of various stakeholders groups possible in decision making processes regarding innovative technological investments. The conducted analysis shows that although in the theory a shift from informing to making decision together has been made, participatory activities may in social practice make a loop and come back to “information and education” as main goals of communication with the public.

Keywords

PL

ryzyko; partycypacja; zarządzanie technologią; gaz łupkowy; innowacje technologiczne

EN

public participation; shale gas; fracking; deliberation; technology governance; energy innovations

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 3(218)
• Pages: 65-101

Contributors

author

Piotr Stankiewicz

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Fosa Staromiejska 1a (p. 8), 87-100 Toruń

author

Agata Stasik

• Katedra Zarządzania Międzynarodowego, Akademia Leona Koźmińskiego, ul. Jagiellońska 57/59, 03-301 Warszawa

author

Joanna Suchomska

• Fundacja Pracownia Zrównoważonego Rozwoju, Świętej Katarzyny 5, 87-100 Toruń

References

• Allen, Michael Thad i Gabrielle Hecht (red.). 2001. Essays in Honour of Thomas Parke Hughes and Agatha Chipley Hughes. Cambridge, Massachusetts, London, England: The MIT Press.
• Arnstein, Sherry R. 1969. A Ladder of Citizen Participation. „Journal of the American Institute of Planners” 35(4): 216–224.
• Bandelli, Andrea i Elly A. Konijn. 2013. Science Centers and Public Participation: Methods, Strategies, and Barriers. „Science Communication” 35(4): 419–448.
• Beck, Ulrich. 2012. Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa. Warszawa: Scholar.
• Bińczyk, Ewa. 2013. Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Bodmer, Walter. 1986. Public understanding of science: the Royal Society reports. „Science, Technology and Human Values” 11 (1): 53–60.
• Boholm, Asa i Ragnar Lofstedt (red.). 2004. Facility Siting. Risk, Power and Identity in Land Use Planning. London: Earthscan.
• Boltanski, Luc. 2011. On Critique: A Sociology of Emancipation. Cambridge: Polity.
• Brown, Mark B. 2006. Survey Article: Citizen Panel and the Concept of Representation. „The Journal of Political Philosopy” 14(2): 203–225.
• Buczkowski, Piotr i Piotr Matczak (red.). 2004. Konflikt nieunikniony. Wspólnoty i władze lokalne wobec konfliktów spowodowanych rozwojem. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
• Callon, Michel. 1999. The Role of Lay People in the Production and Dissemination of Scientific Knowledge. „Science Technology & Society” 4 (1): 81–94.
• Callon, Michel, Pierre Lascoumes i Yannick Barthe. 2009. Acting in an Uncertain World: An Essay on Technical Democracy. Cambridge, Massachusetts, London, England: The MIT Press.
• Communication from the Commission of 25 July 2001 European Governance – A White Paper: COM(2001) 428 final – Official Journal C 287 of 12.10.2001[dostęp: 13.08.2014].
• Cook, Brian, R., Mike Kesby, Ioan Fazey i Chris Spray. 2013. The Persistence of “Normal” Catchment Management Despite the Participatory Turn: Exploring the Power Effects of Competing Frames of Reference. „Social Studies of Science” 43(5): 754–779.
• Cooke, Bill i Uma Kothati (red.) 2001. Participation: the New Tyranny? New York: Zed Books.
• Delemarle, Aurelie. 2013. A Rationale for Public Intervention in Disruptive Technological Development: Public Policy Tools as Trustenabling Mechanisms. „Technology Analysis & Strategic Management” 5: 37–41.
• Dickson, David. 2000. Science and Its Public: The Need for a’Third Way’. „Social Studies of Science” 30(6): 917–923.
• Długosz, Dagmir i Jakub Wygański. 2005. Obywatele współdecydują – przewodnik po partycypacji. Warszawa: Stowarzyszenie Forum Inicjatyw Pozarządowych.
• Durant, Jeff, Geoffrey A. Evans. i Geoffrey P. Thomas. 1989. The Public Under – Standing of Science. „Nature” 340: 11–14.
• Epstein, Steven. 1995. The Construction of Lay Expertise: AIDS Activism and the Forging of Credibility in the Reform of Clinical Trials. „Science, Technology & Human Values” 20(4): 408–437.
• van Est, Rinie i Frans Brom. 2012. Technology Assessment: Analytic and Democratic Practice. „Encyclopedia of Applied Ethics” 4: 306–320.
• Felt, Ulrike i Brian Wynne. 2007. Taking European Knowledge Society Seriously. Re- port of the Expert Group on Science and Governance to the Science, Economy and Society Directorate. Directorate – General for Research, European Commission, European Commisision, http://www.bmbf.de/pub/EuropeanKnowledge(6).pdf [dostęp: 13.08.2014].
• Fiorino, Daniel J. 1990. Citizen Participation and Environmental Risk: A Survey of Institutional Mechanisms. „Science, Technology & Human Values” 15(2): 226–243.
• Fischer, Frank. 2000. Citizens, Experts, and the Environment, Durham. London: Duke University Press.
• Fischhoff, Baruch. 1995. Risk Perception and Communication Unplugged: Twenty Years of Process. „Risk Analysis” 15(2).
• Frankenfeld, Phillip J. 1992. Technological Citizenship: A Normative Framework for Risk Studies. „Science, Technology & Human Values” 17(4): 459–484.
• Funtowicz, Silvio O. i Jeremy R. Ravetz. 1990. Uncertainty and Quality in Science for Policy. Dordrecht, The Netherlands: Kluwer.
• Gadomska, Magdalena. 2009. Społeczna konstrukcja ryzyka technologicznego. „Kultura i Społeczeństwo” 53(1): 43–67.
• Gaz z ziemny z łupków. Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy: http://www.pgi.gov.pl/pl/dokumenty-in-edycja/doc_view/1925-folder-pig-pib-o-gazie-upkowym.html [dostęp: 13.08.2014].
• Geels, Frank W. 2004. From Sectoral Systems of Innovation to Socio-Technical Systems. „Research Policy” 33(6–7): 897–920.
• Hardt, Łukasz. 2013. Optymalność instytucji w perspektywie implementacji zasad dobrego rządzenia. W: J. Wilkin (red.). Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać? Warszawa: Scholar, s. 54–71.
• Hagendijk, Rob i Alan Irwin. 2006. Public Deliberation and Governance: Engaging with Science and Technology in Contemporary Europe. „Minerva” 44: 167–184.
• Higdem, Ulla. 2014. The Co-creation of Regional Futures: Facilitating Action Research in Regional Foresight. „Futures” 57(0016): 41–50.
• House of Lords Selected Committee on Science and Technology. 2000. „Science and Society” http://www.publications.parliament.uk/pa/ld199900/ldselect/ldsc-tech/38/3802.htm [dostęp:14.08.2014].
• Irwin, Alan i Brian Wynne. 1996. Misunderstanding Science?: The Public Reconstruction of Science and Technology. Cambridge: University Press.
• Irwin, Alan. 2001. Constructing the Scientific Citizen: Science and Democracy in the Biosciences. „Public Understanding of Science” 10(1): 1–18.
• Irwin, Alan. 2006. Politics of Talk: Coming to Terms with the New Scientific Governance. „Social Studies of Science” 36(2): 299–320.
• Irwin, Alan. 2008. STS Perspectives on Scientific Governance. W: E. Hackett, O. Amsterdamska, M. Lynch i J. Wajcman (red.). The Handbook of Science and Technology Studies, Handbook Advisory Board. Cambridge, Mass.: MIT, s. 583–607.
• Irwin, Alan, Elgaard T. Jensen i Kevin Jones. 2013. The Good, the Bad and the Perfect: Criticizing Engagement Practice. „Social Studies of Science” 43(1): 118–135.
• Iwińska, Katarzyna (red.). 2010. Konsultacje społeczne wokół inwestycji infrastrukturalnych. Warszawa: Collegium Civitas Press; Klub Myśli Społecznej Inicjatywy.
• Jasanoff, Sheila. 2003. Technologies of Humility: Citizen Participation in Governing Science. „Minerva” 41: 223–244.
• Karta Lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miast europejskich. Lipsk. 2007 http://www.sarp.org.pl/pliki/karta_lipska_pl.pdf [dostęp: 13.08.2014].
• Kębłowski, Wojciech. 2014. Budżet partycypacyjny. Ewaluacja. Warszawa: Instytut Obywatelski.
• Klüver, Lars, Michale Nentwich, Walter Peissl, Helge Torgersen, Fritz Gloede, Leonhard Hennen i Danielle Butchi. 2000. EUROPTA. European Participatory Technology Assessment. Participatory Methods in Technology Assessment and Technology Decision-Making. Copenhagen. www.tekno.dk/europta [dostęp: 13.08.2014].
• Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. Aarhus. 1998.
• Kondratowicz, Andrzej. 2013. Demokracja a jakość rządzenia. W: J. Wilkin (red.). Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać? Warszawa: Scholar, s. 72–95.
• Krimsky, Sheldon. 2006. Nauka skorumpowana? O niejasnych związkach nauki i biznesu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Latour, Bruno. 2005. From Realpolitik to Dingpolitik or How to Make Things Public. W: B. Latour i P. Weibel (red.). Making Things Public. Atmospheres of Democracy. Cembridge: The MIT Press.
• Lewenstein, Barbara. 2010. Między rządzeniem a współrządzeniem. Obywatelskie modele rozwoju społeczności lokalnej. W: B. Lewenstein, J. Schindler i R. Skrzypiec (red.). 2010. Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Matczak, Piotr. 2011. Formy partycypacji w procesie politycznym w zakresie ochrony środowiska. W: A. Olech (red.). Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, s. 130 – 155.
• Olech, Anna (red.). 2011. Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Olech, Anna (red.). 2012. Dyktat czy uczestnictwo? Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Pawłowska, Krystyna (red.). 2010. Zanim wybuchnie konflikt. Idea i metody partycypacji społecznej w ochronie krajobrazu i kształtowaniu przestrzeni. Kraków: Fundacja P. Kraków.
• Raport: poszukiwanie i wydobycie gazu łupkowego w Polsce – wiedza, opinie, oceny. 2014. Piotr Stankiewicz i Agata Stasik. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny, http://infolupki.pgi.gov.pl/sites/default/files/czytelnia_pliki/1/sondaz_pig_raport_gaz_lupkowy.pdf [dostęp: 13.08.2014].
• Razem o Łupkach. Koncepcja komunikacji społecznej w zakresie gazu łupkowego w województwie pomorskim. 2012. Piotr Stankiewicz (red.). Gdańsk: Fundacja Rozwiązań Ekoenergetycznych FREE.
• Renn, Ortwin. 2008. Risk Governance. Coping with Uncertainty in a Complex World. Earthscan.
• Rip, Arie, Johan Schot, Thomas J. Misa. 1995. Managing Technology in Society. The Approach of Constructive Technology Assessment. London; New York: Pinter Publishers.
• Rowe, Gene i Lynn J. Frewer. 2005. A Typology of Public Engagement Mechanisms. „Science, Technology & Human Values” 30(2): 251–290.
• Silverstone, Roger. 1991. Communicating Science to the Public, Science. „Technology, & Human Values” 16(1): 106–110.
• Sjoberg, Lennart i Britt-Marie Drottz-Sjoberg. 2001. Fairness, Risk and Risk Tolerance in the Siting of Nuclear Waste Repository. „Journal of Risk Research” 4(1): 75–101.
• Stankiewicz, Piotr. 2011. Od przekonywania do współdecydowania: zarządzanie konfliktami wokół ryzyka i technologii. „Studia Socjologiczne” 4(203): 95–120.
• Stasik, Agata. 2014. Ocena oddziaływania technologii w erze niepewności – wyzwanie poznawcze jako wyzwanie polityczne. „Polityka Społeczna” 5/6: 13–17.
• Tengö, Maria, Eduardo Brondizio, Thomas Elmqvist, Pernilla Malmer i Marja Spierenburg. 2014. Connecting Diverse Knowledge Systems for Enhanced Ecosystem Governance – The Multiple Evidence Base Approach. „Ambio” 43(5): 579–591.
• Waśkiewicz, Andrzej. 2012. Paradoksy idei reprezentacji politycznej. Warszawa: Scholar.
• Wynne, Brian. 1991. Knowledges in Context. „Science, Technology & Human Values” 16(1): 111–121.
• Wynne, Brian. 1996. May the Sheep Safely Graze?. W: S. Lash, B. Szerszynski i B. Wynne (red.). Risk, Environment and Modernity. Sage Publications Ltd.
• Zacher, Lech W. 2012a. Nauka. Technika. Społeczeństwo. Podejścia i koncepcje metodologiczne, wyzwania innowacyjne i ewaluacyjne. Warszawa: Poltext, s. 480.
• Zacher, Lech W. 2012b. Relacja technika-społeczeństwo jako przedmiot badań i ewaluacji (przegląd problematyki). W: L. W. Zacher (red.). Nauka, Technika, Społeczeństwo. Warszawa: Poltext, s. 15–37.