Zastosowanie wybranych metod statystyki wielowymiarowej do oceny systemu edukacji w krajach członkowskich UE

• Authors: Elżbieta Roszko-Wójtowicz , Maria M. Grzelak

Title variants

EN

The use of selected methods of multidimensional statistical analysis to compare education systems in EU Member States

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Edukacja jest dziedziną niepodlegającą ujednoliceniu w Unii Europejskiej. Systemy edukacji w krajach UE różnią się między innymi w zakresie: źródeł finansowania, sposobów realizacji edukacji podstawowej, udziału w systemie kształcenia i szkoleń, funkcjonowania szkolnictwa wyższego. Głównym celem prezentowanego badania jest porównanie systemów edukacji w krajach członkowskich UE przy zastosowaniu statystycznych metod porządkowania liniowego obiektów. W niniejszym badaniu przyjęto pogląd o niższej efektywności pojedynczych wskaźników charakteryzujących edukację. W badaniu skoncentrowano się na syntetycznej ocenie edukacji w krajach UE; w tym celu wykorzystano wzorcową metodę klasyfikacji Hellwiga. Takie podejście umożliwiło zbudowanie rankingu i poznanie dystansu dzielącego Polskę od najlepszego (wzorcowego) sytemu edukacji.

EN

Education is a field which is not subject to unification in the European Union. Education systems in the EU countries differ, among others, in terms of: sources of funding, provision of basic education, participation in the education and training system, and functioning of higher education. The main aim of the present study is to compare education systems in EU Member States using statistical methods of linear ordering of objects. The study posits lower effectiveness of individual indicators that characterize education. It is focused on a synthetic evaluation of education in EU countries using Hellwig’s modelling method. This approach makes it possible to prepare a ranking and to determine the distance separating Poland from the best (model) education system.

Keywords

PL

system edukacji; strategia „Europa 2020”; poziom wykształcenia ludności; metoda Hellwiga

EN

educational system; “Europe 2020” Strategy; educational attainment of a population; Hellwig’s method

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2017
• Issue: 3(69)
• Pages: 102-131

Contributors

author

Elżbieta Roszko-Wójtowicz

• Uniwersytet Łódzki, Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej

author

Maria M. Grzelak

• Uniwersytet Łódzki, Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej

References

• Acs Z.J., Audretsch D.B., 1987, „Innovation, market structure, and firm size”, The Review of Economics and Statistics, t. 69, nr 4, s. 567–574.
• Audretsch D.B., Acs Z.J., 1991, „Innovation and size at the firm level”, Southern Economic Journal, t. 57, nr 3, s. 739–744.
• Ball S.J. (red.), 2004, The RoutledgeFalmer Reader of Sociology of Education, London–New York: RoutledgeFalmer.
• Becker G.S., 1993, Human Capital. A Theoretical and Empirical Analysis with Special
• Reference to Education, Chicago: The University of Chicago Press.
• Becker G.S., 1964, Human Capital. A Theoretical and Empirical Analysis with Special Reference to Education, Chicago: The University of Chicago Press Books.
• Blaug M., 1976, „The empirical status of human capital theory: A slightly jaundiced survey”, Journal of Economic Literature, t. 14, nr 3, s. 827–855.
• Bontis N., 1996, „Intellectual capital: An exploratory study that develops measures and models”, Management Decision, t. 36, nr 2, s. 63–76.
• Chłoń-Domińczak A. (red.), 2013, Liczą się efekty. Raport o stanie edukacji 2012, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych, http://biblioteka-krk.ibe.edu.pl/opac_css/ doc_num.php?explnum_id=414 (dostęp: 23.04.2016).
• Clark M.J., 2004, „Finding the way: a model for educational system analysis”, International Journal of Nursing Education Scholarship, t. 1, nr 1, s. 1–22.
• Domański S.R., 1993, Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Encyklopedia pedagogiczna XXI w., 2003, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• European Commission, 2010, Europe 2020 – A strategy for smart, sustainable and inclusive growth, Communication from the Commission, COM(2010) 2020, Brussels: European Commission.
• Fazlagić J., 2015, „Specyfika fińskiego systemu edukacji na tle Polski”, E-mentor, nr 2(59), s. 4–15, http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/59/id/1164 (dostęp: 11.02.2016).
• Grodzicki J., 2000, Edukacja czynnikiem rozwoju gospodarczego, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Grodzicki J., 2003, Rola kapitału ludzkiego w rozwoju gospodarki globalnej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Kasprzyk B., Fura B., Wojnar J., 2016, „Pomiar realizacji kluczowych obszarów Strategii Europa 2020 w krajach UE-28”, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 276, s. 159–170.
• Kletke-Milejska M., 2007, Zreformowany system edukacji i jego wpływ na kształcenie i wychowanie dzieci w publicznych szkołach podstawowych: studium politologiczne, Katowice: Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk Społecznych.
• Kukuła K., 2000, Metoda unitaryzacji zerowanej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Łukasiewicz G., 2009, Kapitał ludzki organizacji. Pomiar i sprawozdawczość, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Migdalska W., 2004, Funkcje współczesnej szkoły, Internetowy Serwis Oświatowy AWANS.NET, http://www.awans.net/strony/dydaktyka/migdalska/migdalska2.html# funkcje (dostęp: 11.02.2016).
• Milewski B., Śliwerski B. (red.), 2000, Leksykon PWN. Pedagogika, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mościbrodzka M., 2014, „Wykorzystanie metod wielowymiarowej analizy porównawczej w badaniu rozwoju edukacji w krajach Unii Europejskiej”, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, nr 1(298), s. 19–35.
• Nowak E., 1990, Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Panek T., 2009, Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej, Warszawa: SGH.
• Polarczyk K., 1999, Analiza statystyczna edukacji – Polska na tle innych krajów, Raport nr 165, Warszawa: Kancelaria Sejmu – Biuro Studiów i Ekspertyz, http://biurose.sejm.gov.pl/polarczyk/r-165.pdf (dostęp: 23.04.2016).
• Połoński M., Analiza wielokryterialna – wstęp do zagadnienia, http://mieczyslaw_polonski.users.sggw.pl/Analiza%20wielokryter%20wstep1.pdf (dostęp: 24.04.2016).
• Rosińska M., 2005, „Stymulanty i destymulanty bezpośrednich inwestycji zagranicznych w warunkach globalizacji, na przykładzie Polski” w: W. Karaszewski (red.), Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w podnoszeniu konkurencyjności polskiej gospodarki, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
• Schultz T., 1961, „ Investment in human capital”, The American Economic Review, t. 51, nr 1, s. 2–15.
• Stec M., 2008, „Ranking poziomu rozwoju krajów Unii Europejskiej”, Gospodarka
• Narodowa, nr 7–8, s. 99–118, http://gospodarkanarodowa.sgh.waw.pl/p/gospodarka_narodowa_2008_07-08_06.pdf (dostęp: 23.04.2016).
• Stępniak K., 2012, „Szkoła jako instytucja i jej funkcje”, artykuł w portalu Profesor.pl,
• http://www.profesor.pl/publikacja,24731,Artykuly,SZKOLA-JAKO-INSTYTUCJAI- JEJ-FUNKCJE (dostęp: 11.02.2016).
• Sulmicka M., 2014, „Cele edukacyjne Strategii Europa 2020 a Polska”, Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, nr 94, s. 185–207.
• Sztejnberg A., 2008, Doskonalenie usług edukacyjnych. Podstawy pomiaru jakości kształcenia, Opole: Uniwersytet Opolski.
• Targaszewska M., 2013, „Ocena stanu i jakości polskiego szkolnictwa wyższego z wykorzystaniem metod WAP”, Ekonometria, nr 2(40), s. 37–47, http://www.ekonometria.ue.wroc.pl/edukacja/publikacje/Ocena_stanu_i_jakosci_polskiego_szkolnictwa_wyzszego.pdf (dostęp: 11.02.2016).
• Walesiak M., 2014, „Przegląd formuł normalizacji wartości zmiennych oraz ich własności w statystycznej analizie wielowymiarowej”, Przegląd Statystyczny, R. LXI, z. 4, s. 363–372, http://keii.ue.wroc.pl/pracownicy/mw/2014_Walesiak_Przeglad_Statystyczny_z_4.pdf (dostęp: 17.02.2017).
• Woynarowska B., Stępniak K., 2002, „Ewolucja koncepcji i modelu szkoły promującej zdrowie w Europie”, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, nr 12, s. 29–41.
• Źródła – tabele i wykresy
• European Commission, 2012, Kluczowe dane o edukacji w Europie 2012, Warszawa:
• Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, http://eurydice.org.pl/wp-content/uploads/2012/10/KD_2012_PL.pdf (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „General government expenditure by function” (COFOG) [gov_10a_exp] (dostęp: 28.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Total GBAORD as a % of total general government expenditure” [gba_nabste] (dostęp: 28.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Participation in early childhood education (% of the age group between 4-years-old and the starting age of compulsory primary education)” [tps00179] (dostęp: 28.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Early leavers from education and training, age group 18–24” [tesem020] (dostęp: 28.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Young people aged 20–24 with at least upper secondary educational attainment level by sex” [yth_educ_030] (dostęp: 28.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Participation rate in education and training (last 4 weeks) by sex and age” [trng_lfse_01] (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Pupil/Student – teacher ratio and average class size” [ISCED 1–3] (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Youth neither in employment nor in education and training (NEET) rate, age group 15-24” (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Foreign languages learnt per pupil – Secondary education (average) – ISCED2” [educ_thfrlan] (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Employment by sex, age and economic activity (from 2008 onwards,
• NACE Rev. 2) – 1 000; Population by sex, age, citizenship and labour status (1 000)” [lfsa_egan2] (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Foreign students by level of education and sex” [educ_mofo_gen] (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Population aged 30–34 with tertiary educational attainment level by sex” [yth_educ_020] (dostęp: 29.05.2016).
• World Bank, zmienna, „Duration of compulsory education” [SE.COM.DURS], (dostęp:29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Participation rate in education and training (last 4 weeks) by sex and age” [trng_lfs_09] (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Graduates in tertiary education, in science, math., computing, engineering,manufacturing, construction, by sex – per 1000 of population aged 20–29” [educ_uoe_grad04] (dostęp: 29.05.2016).
• Eurostat, zmienna „Households – level of internet access” [isoc_ci_in_h] (dostęp:29.05.2016).
• Romer P.M., 1990, „Human capital and growth: Theory and evidence”, Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, t. 32, s. 251–286.
• World Bank, zmienna „Gross enrollment ratio, primary, both sexes (%)” [SE.PRM.ENRR] (dostęp: 29.05.2016).

Identifiers

DOI

10.7366/1509499536905