Leksem ie ‘dom’ w językowokulturowej tradycji Japonii

• Authors: Wyszpolska Katarzyna

Title variants

EN

The lexeme ie ‘home’ in the liguistic-cultural tradition of Japan

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka podejmuje próbę zarysowania definicji kognitywnej leksemu ie ‘dom’ w języku japońskim, koncentrując się na zagadnieniu uniwersalności domu. Poprzez porównanie obrazu domu w języku japońskim z jego obrazem w języku i kulturze polskiej, stara się ustalić, które z cech domu można uznać za uniwersalne, a które za właściwe dla danej kultury. Analizę autorka rozpoczyna od wyróżnienia czterech dominujących znaczeń leksemu ie ‘dom’ w języku japońskim: `mieszkanie', `ród', `szkoła rzemiosła' oraz `rodzina, domownicy'. Szczegółowa analiza poszczególnych znaczeń pozwala na wniosek, że o ile znaczenia ‘mieszkanie’, ’ród’ i ‘rodzina’ funkcjonują w kulturach europejskich w podobny sposób, jak w języku japońskim, o tyle znaczenie ‘szkoła rzemiosła’ znacznie odbiega od europejskich doświadczeń. W Japonii pod pojęciem domu można rozumieć nie tylko wspólnotę osób spokrewnionych ze sobą, ale też grupę ludzi wykonujących to samo rzemiosło. Ujawniają się tu również specyficzne cechy właściwe domowi japońskiemu, takie jak wielopokoleniowość i złożona struktura domu. Obraz ten jest jednak stopniowo modyfikowany poprzez zmiany zachodzące w języku i kulturze japońskiej pod wpływem procesu globalizacji, przez co stereotypowy dom wydaje się obecnie coraz mniej związany z tradycją, a coraz silniej ze współczesną kulturą międzynarodową.

EN

The author attempts to sketch a cognitive definition of the Japanese lexeme ie ‘home’, concentrating on the universality of the home. By comparing the image of home in Japanese and Polish, she wants to establish which features of home may be considered universal and which characteristic of a given culture. The analysis begins with an identification of four dominant meanings of ie: ‘dwelling place’, ‘stock’, ‘school of craft’ and ‘family, household’. A detailed investigation of the meanings leads to the conclusion that the senses ‘dwelling place’, ‘stock’ and ‘family’ function in European cultures in a way similar to Japanese, but the sense ‘school of craft’ is very distant from the European context. In Japan, the home is not only a community of people related to one another but also engaged in a common craft. Revealed here are also peculiar features characteristic of the Japanese home, such as the coexistence of many generations or a complex structure. This picture, however, is being gradually modified as a result of changes in the Japanese language and culture under the influence of globalization, due to which the stereotypical home seems less and less connected with tradition and more and more with contemporary international culture.

Keywords

PL

językowy obraz świata; definicja kognitywna; tradycja językowo-kulturowa Japonii; ie ‘dom’; stereotyp domu

EN

linguistic worldview; cognitive definition; Japanese linguistic-cultural tradition; ie ‘home’; stereotype of home

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2010
• Volume: 22
• Pages: 173-182

Contributors

author

Wyszpolska Katarzyna

• Zakład Sinologii, Wydział Orientalistyczny Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Anatomia gniewu: Emocje negatywne w językach i kulturach świata, red. Duszak Anna, Pawlak Nina, Warszawa, 2003.
• Bartmiński Jerzy, 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin (wyd. 2. 2007, wyd. 3. 2009).
• Cho S., 1988, Japanese family ideology in the light of the Chinese and Korean moral philosophies, Stockholm.
• Dual Wisdom waei jiten, Dual („Słownik japońsko-angielski Dual Wisdom”), http://wdmj1.dual-d.net/corpusmainnew.cgi, dostęp 30.04.2010.
• Dziesięć tysięcy liści, red. i tłum. Kotański Wiesław, Warszawa, 1961.
• Huszcza Romuald, Ikushima Maho, Majewski Jan i in., Gramatyka japońska, t. 2, Kraków, 2003.
• Kanji gen, 2003, („Słownik znaków”), Tokyo.
• Kojien, 2004, („Słownik encyklopedyczny języka japońskiego”), Tokyo.
• Kojiki, („Księga dawnych wydarzeń”), Tokyo, 1968.
• Kotański Wiesław, 1993, Kojiki, Warszawa.
• Satchin, Kimura Takuya no „What’s up Smap” (wattsu) repo 2010/4/2, „What’s up Smap” („Reportaż z wypowiedzi Kimury Takui”), http://takumin1113repo.blog31.fc2.com/blog-entry-670.html, dostęp 30.04.2010.
• Sen Soshitsu, 2007, O duchu herbaty, Poznań.
• The Manyôśû, red. i tłum. Pierson J. L., t. 5, Leyden, 1938.
• The new Nelson Japanese-English character dictionary, Rutland: Tokyo, 1997.
• Trzeciak Przemysław, 2009, Powieki bodhidharmy, Zalesie Górne.
• Wierzbicka Anna, 1999, Język, umysł, kultura, red. Jerzy Bartmiński, Warszawa.