Rewolucje naukowe a problem obiektywności naukowej wiedzy

• Authors: Sady Wojciech

Title variants

EN

Scientific revolutions and the problem of objectivity of scientifi c knowledge

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jeśli przez „wiedzę obiektywną” rozumiemy zbiór twierdzeń w sposób jedno-jednoznaczny odwzorowujący rzeczywistość, to poglądy naukowe obiektywne nie są. Jednak rozwój naukowych poglądów na świat jest całkowicie niezależny od osobistych pragnień i lęków badaczy, a także od interesów grupowych samych naukowców bądź zatrudniających ich organizacji. O tym rozwoju decydują: wypracowany kolektywnie zbiór czynnych założeń, stanowiący punkt wyjścia badań, obiektywne – przy tych założeniach – wyniki eksperymentów oraz obiektywne prawa logiki. Ilustruję to krótką opowieścią o genezie pierwszych kwantowych modeli atomów.

EN

If by “objective knowledge” we mean a set of theorems that are ono-to-one representation of reality, then scientifi c views are not objective. However, the growth of scientifi c views of the world is completely independent of personal desires and fears of researchers, as well as of group interests of scientists themselves or organizations that employ them. This growth is determined by: (1) collectively developed set of active assumptions, which is the starting point of research, (2) objective – under these assumptions – results of experiments and (3) objective laws of logic. I illustrate this by a short story about the genesis of the fi rst quantum models of atoms.

Keywords

PL

obiektywność; odkrycie naukowe; rozwój wiedzy; rewolucje naukowe

EN

objectivity; scientific discovery; growth of knowledge; scientific revolutions

• Publisher: Science Studies Committee, Polish Academy of Sciences
• Journal: Zagadnienia Naukoznawstwa
• Year: 2015
• Volume: 51
• Issue: 2(204)
• Pages: 125-136

Dates

published

2015

Contributors

author

Sady Wojciech

• Instytut Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

References

• Dahl P., 1997, Flash of the Cathode Rays: A History of J. J. Thomson’s Electron, Bristol & Philadelphia: Institute of Physics Publishing.
• Dorling J., 1971, Einstein’s Introduction of Photons: Argument by Analogy or Deduction from Phenomena?, „The British Journal for the Philosophy of Science” 22, 1–8.
• Fleck L., 1935, Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache: Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv. Bruno Schwabe und Co. Wyd. pol. Powstanie i rozwój faktu naukowego: wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986.
• Fleck L., 1946, Problemy naukoznawstwa, „Życie Nauki: Miesięcznik Naukoznawczy” 1, 322–336.
• Heilbron J. L., Kuhn T. S., 1969, The Genesis of the Bohr Atom, Historical Studies in the Physical Sciences I, 211–290.
• Kuhn T. S., 1962, The Structure of Scientifi c Revolutions, The University of Chicago Press.
• Kuhn T. S., 1978, Black-Body Radiation and the Quantum Discontinuity 1894–1912, Chicago: The University of Chicago Press; 2nd ed. With a new Afterword 1986.
• Pietruska-Madej E., 1990, Odkrycie naukowe: kontrowersje fi lozofi czne, Warszawa: PWN.
• Sady W., 2013, Quanta appeared not in Max Planck’s mind, but on paper, „Pragmatics and Cogniton” 21(3), 521–529.
• Szymborski K., 1980, Relacje teorii i eksperymentu w genezie fi zyki kwantowej. Wrocław: Ossolineum.