Udział Zygmunta Mocarskiego w pracach rewindykacyjnych polskich zbiorów bibliotecznych z Rosji (1922–1923)

• Authors: Tomkowiak Katarzyna

Title variants

EN

Zygmunt Mocarski’s participation in the revindication works of Polish library collections from Russia (1922–1923)

DE

Der Anteil von Zygmunt Mocarski an der Rückforderung polnischer Bibliotheksbestände aus Russland (1922–1923)

• Languages of publication: PL EN DE

Abstracts

PL

Cel/Teza: Przedmiotem artykułu jest opisanie działań Zygmunta Mocarskiego w trakcie prac mających na celu zwrot polskich zbiorów bibliotecznych z Rosji, na mocy zapisów zawartych w traktacie ryskim z 18 marca 1921 r. Pracował on jako czasowy ekspert biblioteczny i wydatnie pomógł w poczynaniach rewindykacyjnych Delegacji Polskiej w Komisji Mieszanej Specjalnej w Moskwie i Piotrogrodzie od 13 września 1922 r. do końca kwietnia 1923 r. Metoda badawcza: Aby odtworzyć jego pracę w tej Komisji, poddałam analizie zachowane dokumenty i korespondencję uczestników tych poczynań rewindykacyjnych, jakie zachowały się w polskich archiwach i Książnicy Kopernikańskiej. Kompletna dokumentacja prac Komisji Mieszanej Specjalnej, przechowywana w Archiwum Skarbowym w Warszawie, nie zachowała się. Pomocne okazały się także wydane drukiem na prawach rękopisu sprawozdania z pracy Komisji. Wyniki/Wnioski: Zygmunt Mocarski, opierając się na rozdziale XI wymienionego traktatu, wydatnie przyczynił się do odzyskania, polskich inkunabułów i starodruków, jakie znajdowały się w Rosji już od czasów zaborów. Gros polskich, unikatowych druków zgromadzono w słynnej b. Cesarskiej Bibliotece w Petersburgu (Rosyjskiej Bibliotece Publicznej). To w jej zbiorach Mocarski orientował się najlepiej, pomogła mu także doskonała znajomość języka rosyjskiego – wykazałam, że był cenionym członkiem tego gremium. To dzięki jego zaangażowaniu odzyskano druki, które pochodziły z Biblioteki Załuskich.

EN

Aim: The subject of the article is to describe the activities of Zygmunt Mocarski during works the aim of which was to bring back the Polish library collections from Russia, pursuant to the provisions of the Riga Treaty of 18 March 1921. He worked as a temporary library expert and helped considerably in the revindication actions of the Polish Delegation in the Joint Special Commission in Moscow and Petrograd from 13 September 1922 to the end of April 1923. Research method: The analysis of documents from Polish institutions, printed materials and review of literature. Results/Conclusions: Zygmunt Mocarski, on the basis of Chapter 9 of the Treaty of Riga, significantly contributed to the recovery of Polish incunabula and old prints that had been kept in Russia since the time of the partitions. The majority of Polish unique prints were stored in the famous former Imperial Library in St. Petersburg (the Russian Public Library). Mocarski had a significant knowledge concerning the collections of this library, his excellent command of Russian being of great help here. I showed that he was a valued member of this group. It was thanks to his involvement that the prints from the Załuski Library were recovered.

DE

These/Ziel: Der Beitrag bezieht sich auf die Tätigkeit von Zygmunt Mocarski im Bereich der Rückforderung polnischer Bibliotheksbestände aus Russland laut den Bestimmungen des Friedensvertrags von Riga vom 18. März 1921. Er arbeitete vorübergehend als Bibliotheksexperte und war eindeutig für die Rückforderung engagiert, die von der Polnischen Delegation des Gemischten Sonderausschusses in Moskau und Petersburg seit dem 13. September 1922 bis zum Ende April 1923 vorgenommen wurde. Forschungsmethode: Analyse von Dokumenten polnischer Einrichtungen, der im Druck gegebenen Materialien sowie Literaturübersicht. Ergebnisse/Schlussfolgerungen: In Bezug auf das Kapitel XI des Friedensvertrags von Riga trug Zygmunt Mocarski wesentlich dazu bei, die polnischen Inkunabeln und alten Drucke, welche sich in Russland seit den Teilungen Polens befanden, zurückzugewinnen. Zahlreiche einmalige polnische Drucke wurden in der berühmten früheren Kaiserlichen Bibliothek in Petersburg (der Russischen Öffentlichen Bibliothek) gesammelt, deren Bestände Mocarski sehr gut kannte. Behilflich waren auch seine hervorragenden Russischkenntnisse. Aus diesem Grund war er ein anerkanntes Mitglied dieses Gremiums. Dank seinem Engagement wurden die alten Drucke, die aus der Załuski-Bibliothek stammten, zurückgewonnen.

Keywords

PL

Biblioteka Załuskich; Delegacja Polska w Komisji Mieszanej Specjalnej; Książnica Miejska im. M. Kopernika w Toruniu; Moskwa; Petersburg; Rosyjska Biblioteka Publiczna w Petersburgu; traktat ryski

EN

Załuski Library; Delegation of Poland in the Special Joint Commission; Municipal Library under the name of Nicolaus Copernicus in Toruń; Moscow; St. Petersburg; Russian Public Library in St. Petersburg; Treaty of Riga

DE

Załuski-Bibliothek; Polnische Delegation am Gemischten Sonderausschuss; Nikolaus-Kopernikus-Stadtbücherei in Thorn; Moskau; Petersburg; Russische Öffentliche Bibliothek in Petersburg; Friedensvertrag von Riga

• Publisher: The Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Torun, Poland
• Journal: Folia Toruniensia
• Year: 2018
• Volume: 18
• Pages: 57-87

Dates

published

2018-12-04

Contributors

author

Tomkowiak Katarzyna

• Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Toruń, Slowackiego 8, 87-100 Torun, Poland

References

• [Zygmunt Mocarski] – pismo z 15 VI 1923 adresowane do Delegacji Polskiej w Komisji Mieszanej Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie oraz z 15 VI 1923 do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Wydziału Bibliotek Państwowych. 1923. sygn. 1/21. Korespondencja cz. I: 1923–1924, Książnica Miejska w Toruniu 1922–1975 [1976–1989], zespół 1595, Archiwum Państwowe w Toruniu.
• [Życiorys Zygmunta Mocarskiego], sygn. 252, k. 480, Starostwo Powiatowe w Toruniu 1920–1939, zespół 83. Archiwum Państwowe w Toruniu.
• „Memoriał Związku Bibliotekarzy Polskich z 12 IX 1922, złożony Ministrowi Spraw Zagranicznych.” 1922. Książka XV (6/7): 295–296.
• Bańkowski, Piotr. 1937. Rękopisy rewindykowane przez Polskę z ZSRR na podstawie traktatu ryskiego i ich dotychczasowe opracowania. Kraków: Nakładem „Przeglądu Bibliotecznego”.
• Bańkowski, Piotr. 1939. Biblioteka publiczna Załuskich i jej twórcy. Warszawa: [s.n.].
• Bańkowski, Piotr. 1948. Józef Andrzej Załuski i jego dzieło. Warszawa: Nakładem Biblioteki Narodowej.
• Bańkowski, Piotr. 1948. Rękopisy rewindykowane na podstawie traktatu ryskiego jako warsztat pracy naukowej przed wojną. Warszawa: Nakładem Biblioteki Narodowej.
• Bazylow, Ludwik. 1984. Polacy w Petersburgu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Borowy, Wacław, Zygmunt Batowski. 1925. Odzyskane zbiory rękopisów i grafiki w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. Warszawa: [s.n.].
• Chwalewik, Edward. 1926. Losy zbiorów polskich w Rosyjskiej Bibljotece Publicznej w Leningradzie. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Jakóba Mortkowicza [druk na prawach rkps].
• D.K. 1925. „Sprawozdanie z działalności Związku Bibliotekarzy Polskich (od 4 XI 1922 r. do 4 V 1924 r.).” Silva Rerum 2: 50–51.
• Dąbski, Jan. 1931. Pokój ryski. Wspomnienia, pertraktacje, tajne układy z Joffem, listy, Warszawa: Drukiem Zakładów Graficznych i Wydawniczych Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu.
• Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1922. z. 3. Pierwsze sprawozdanie roczne z działalności delegacyj : (17/V 1921–17/V 1922). Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Wł. Łazarski), [druk na prawach rkps].
• Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1922. z. 4. I. Sprawy ogólne i II. Komisja Specjalna w okresie od 15.II. do 17. V. 1922 r. Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Wł. Łazarski), [druk na prawach rkps].
• Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1923. z. 6. I. Sprawy ogólne i II. Komisja Specjalna w okresie od 18.V. do 1.XI.1922 r. Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Wł. Łazarski), [druk na prawach rkps].
• Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1923. z. 7. III. Wypłata rat z tytułu art. XIV-go Traktatu Ryskiego. IV.Komisja Reewakuacyjna. V. Techniczne warunki prac Delegacyj w okresie od 18.V. do 1.XI.1922 roku. Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Wł. Łazarski), [druk na prawach rkps].
• Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1923. z. 8. Rewindykacja zbiorów polskich z Rosyjskiej Bibljoteki Publicznej w Petersburgu i innych bibljotek Rosji i Ukrainy. Cz. 1–2, 18.XI.1921–1.V.1923. Warszawa: [s.n.], [druk na prawach rkps].
• Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1924. z. 9. Sprawozdanie z trzyletniej działalności (17.V.1921–17.V.1924). Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Druk. „Robotnika”), [druk na prawach rkps].
• Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. 1964. T. II. Listopad 1918 – kwiecień 1920. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
• Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. 1964. T. III. Kwiecień 1920 – marzec 1921. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
• Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. 1965. T. IV. Kwiecień 1921 – maj 1926. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
• Gaca-Dąbrowska, Zofia. 1989. „Rewindykacja polskich zbiorów bibliotecznych z Rosji w okresie II Rzeczypospolitej.” Roczniki Biblioteczne 33 (1–2): 161–181.
• Handelsman, Marceli. 1922. „Z dziejów walki o zabytki polskie w Moskwie. Biblioteka Załuskich.” Przegląd Współczesny 7–8: 267–278.
• Instrukcja, wydana przez Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego z dnia 12 sierpnia 1921 r., w sprawie rejestracji mienia, ewakuowanego z Rzeczypospolitej Polskiej do Rosji i Ukrainy i podlegającego reewakuacji w myśl Traktatu Pokoju, podpisanego w Rydze dnia 18-go marca 1921 roku. [Część I–II]. 1921. Monitor Polski. Nr 203, poz. 270.
• Instrukcja, wydana przez Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego z dnia 12 sierpnia 1921 r., w, sprawie rejestracji mienia, ewakuowanego z Rzeczypospolitej Polskiej do Rosji i Ukrainy i podlegającego reewakuacji w myśl Traktatu Pokoju, podpisanego w Rydze dnia 18-go marca 1921 roku [Część III]. 1921. Monitor Polski. Nr 204, poz. 272.
• Kaliszuk, Jerzy. 2016. „Codices deperditi średniowieczne rękopisy łacińskie Biblioteki Narodowej utracone w czasie II wojny światowej.” W Dzieje i charakterystyka kolekcji. T. 1. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii. Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego.
• Korespondencja Zygmunta Mocarskiego, Listy Stefana Rygla. sygn. Rps KM: 315. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
• Korespondencja Zygmunta Mocarskiego. Listy Edwarda Kuntzego. sygn. Rps KM: 312. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
• Korespondencja Zygmunta Mocarskiego. Listy Jana Baudouin de Courtenay. sygn. Rps KM: 309. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
• Korespondencja Zygmunta Mocarskiego. Listy Kazimierza Tyszkowskiego. sygn. Rps KM: 317. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
• Korespondencja Zygmunta Mocarskiego. Listy Stefana Dembego. sygn. Rps KM: 310. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
• Kowalczyk, St. 1927. „Zjazdy i wystawy.” Księgarz: organ Powszechnego Związku Zawodowego Pracowników Księgarskich Rzeczpospolitej Polskiej 9 (1): 14–17.
• Kudrzycki, Zbigniew. 2012. Stosunki polsko-rosyjskie na forum Sejmu Ustawodawczego 1919–1922, Toruń: Wydawnictwo MADO.
• Kumaniecki, Jerzy. 1971. Po traktacie ryskim, stosunki polsko-radzieckie 1921–1923, Warszawa: „Książka i Wiedza”.
• Kumaniecki, Jerzy. 1985. Pokój polsko-radziecki 1921. Geneza–rokowania–traktat–komisje mieszane, Warszawa: Instytut Krajów Socjalistycznych PAN [Polskiej Akademii Nauk] : Biblioteka Narodowa.
• Kumaniecki, Jerzy. 1991. Tajny raport Wojkowa czyli Radziecka taktyka zwrotu polskiego mienia gospodarczego i kulturalnego po pokoju ryskim, 1921–1923 dwa lata prac delegacji rosyjsko-ukraińskiej, rosyjsko-ukraińsko-polskich Komisji Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej nad wykonaniem Ryskiego Traktatu Pokojowego: sprawozdanie. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”.
• Kumaniecki, Kazimierz Władysław. 1924. Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912–styczeń 1924. Warszawa–Kraków: nakł. Księgarni J. Czerneckiego.
• Kuntze, Edward. 1930. Układy o zwrot Biblioteki Załuskich, karta z dziejów odzyskania z Rosji Polskiego mienia kulturalnego, Lwów: Tłoczono w Drukarni Uniwersyteckiej, ul. Piekarska 3.
• Kuntze, Edward. 1936. „Udział śp. Stanisława Turowskiego w rewindykacji Biblioteki Załuskich. Wspomnienie.” Pamiętnik Literacki 33: 1062–1066.
• Kuntze, Edward. 1937. Zwrot polskich zbiorów bibliotecznych z Rosji. Kraków: Nakładem „Przeglądu Bibliotecznego”.
• Łaskarzewska, Hanna, Figiel Martyna. 2008. „Polski ekslibris w czerwonej Moskwie, czyli pamiątka z prac rewindykacyjnych roku 1922.” Cenne, Bezcenne, Utracone (2): 22–25.
• Łaskarzewska, Hanna, Martyna Figiel, oprac. 2006. Edward Chwalewik. Z moich wspomnień o zbieractwie. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Łaskarzewska, Hanna. 2003. „Starania o zwroty polskich zbiorów bibliotecznych z Kijowa i Petersburga w świetle niepublikowanych dokumentów dotyczących realizacji ustaleń traktatu ryskiego. (Ze spuścizny Stanisława Lisowskiego).” Rocznik Biblioteki Narodowej (35): 39–66.
• Łaskarzewska, Hanna. 2013. „Traktat ryski – fakty i refleksje.” Cenne, Bezcenne, Utracone (1): 62–67.
• Matelski, Dariusz. 2002. „Rewindykacja polskich dóbr kultury z Rosji Radzieckiej i ZSRR (1921–1939).” Przegląd Wschodni IX (2 (30): 391–409.
• Matelski, Dariusz. 2003. Losy polskich dóbr kultury w Rosji i ZSRR. Próby restytucji: archiwa – księgozbiory – dzieła sztuki – pomniki. Poznań: „Inter-Arpress”.
• Materiały do nekrologu Kazimierza Sochaniewicza. sygn. Rps KM: 204. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
• Materski, Wojciech. 1994. Tarcza Europy. Stosunki polsko-sowieckie 1918–1939. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
• Materski, Wojciech. 2005. Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN : Oficyna Wydawnicza Rytm.
• Mocarski, Zygmunt. 1920. „Biblioteka Załuskich.” Tygodnik Ilustrowany 61 (45): 838–839.
• Mocarski, Zygmunt. 1922. „Prace rewindykacyjne w komisji Mieszanej Specjalnej.” Południe IV(4): 60–61.
• Mocarski, Zygmunt. 1936. [rec. książki Mariana Łodyńskiego, Z dziejów Biblioteki Rzeczypospolitej „Załuskich zwanej” w latach 1783–1794, Warszawa 1935].
• Nowa Książka. 10 zeszytów rocznie poświęconych krytyce literackiej i naukowej oraz bibliografii (3)1: 1.
• Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 24. Mowy, wyjaśnienia, wypowiedzi członków Delegacji Polskiej (Z. Mocarskiego, A. Szczygielskiego, S. Rygla i dr A. Czołowskiego w sprawie zwrotu zbiorów „Gabinetu Rycin”) 1922–1923. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
• Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 34. S. Rygiel do szefa Delegacji E. Kuntzego w sprawie zatargu z Wojkowem 1923. E. Kuntze do S. Rygla w różnych sprawach (pieniężnych i organizacyjnych Delegacji; w sprawach różnych członków Delegacji oraz w sprawach rewindykacyjnych, w tym 4 pisma urzędowe, odpowiedź Ryglowi dotycząca zatargu z Wojkowem – szefem Delegacji Rosyjskiej) 1922–1923.
• Zygmunt Mocarski do S. Rygla w sprawie nieuzyskania zgody Ministerstwa (MSW) na wyjazd do ZSRR 1923. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
• Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 49. Tekst Układu Generalnego z dn. 16 XI 1927 r. w sprawie wykonania art. XI-go Traktatu Ryskiego 1927. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
• Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 9. Korespondencja Stefana Rygla 1919–1939, [listy od poszczególnych osób i zbiorowe]. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
• Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 18. Porządki i protokoły posiedzeń Mieszanej Komisji Specjalnej w sprawach rewindykacji polskiego mienia kulturalnego (niekompletne) 1921–1922. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
• Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 21. Sprawozdania ogóle z prac Delegacji Polskiej; sprawozdania Wydziału Bibliotek, Archiwów Historycznych i Pomocy Naukowych, poufne sprawozdania z konferencji odbytych w kraju w sprawie zbiorów bibliotecznych; sprawozdania ekspertów strony polskiej: prof. Chylińskiego, prof. Michalskiego, dr. T. Tyszkowskiego, Zygmunta Mocarskiego 1921–1923. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
• Paszkiewicz, Urszula. 1977. „Zygmunt Mocarski bibliograf, bibliotekarz, bibliolog”. Studia o Książce (7): 151–208.
• Pietrzkiewicz, Dorota. 2011. „Z grabieży Katarzyny ocalone szczątki... czyli udział Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie w rewindykacji księgozbiorów na mocy traktatu ryskiego”. Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi (5): 245–272.
• Pietrzkiewicz, Dorota. 2012. „Życie i praca Piotra Bańkowskiego (1885–1976).” Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 6: 51–64.
• Pietrzkiewicz, Dorota. 2014. „O polskich staraniach o odzyskanie zagrabionych zbiorów bibliotecznych na mocy traktatu ryskiego.” Poradnik Bibliotekarza 11: 14–19.
• Pietrzkiewicz, Dorota. 2015. „Catenaty Rosyjskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu w świetle ekspertyzy Piotra Bańkowskiego.” W Historia. Memoria. Scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego, red. Jacek Krochaml, 166–175. Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych – Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
• Polsko-radzieckie stosunki kulturalne 1918–1939. Dokumenty i materiały, 1977. W. Balcerak red. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
• Ptaszynki, Stanisław. 1923. „Wywożenie do Rosji polskiego mienia kulturalnego i jego zwrot obecny.” Przegląd Powszechny (157): 193–220.
• Rozporządzenie Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego z dnia 12 sierpnia 1921., wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych w przedmiocie rejestracji mienia wywiezionego do Rosji lub Ukrainy. 1921. Monitor Polski. Nr 202, poz. 268.
• Róziewicz, Jerzy. 1979. Polsko-radzieckie stosunki naukowe w latach 1918–1939. Warszawa; Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Rygiel, Stanisław. 1922. „Rewindykacja bibliotek polskich z Rosji”. Książka 15(8–12): 377–380.
• Rygiel, Stanisław. 1927. Sprawa zwrotu mienia kulturalnego Wileńszczyzny z Rosji. Wilno: [s. n.], (Wilno : Druk. D. O. K. III).
• S[iemieński Józef]. 1923. „Walka o Bibliotekę Załuskich”. Tygodnik Ilustrowany 1: 12–13.
• Skrzypek, Andrzej. 1985. Kronika koegzystencji. Zarys stosunków polsko-radzieckich w latach 1921–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Sochaniewicz, Kazimierz. 1921. „Sprawa rewindykacji archiwów i mienia kulturalnego Polski od Rosji.” Wschód Polski 2 (6–7, 8–9, 10–12): 238–260, 361–383, 531–560.
• Sochaniewicz, Kazimierz. 1925. Rewindykowana księga ławnicza Torunia, Toruń: Nakładem Magistratu m. Torunia.
• Sprawozdanie Stenograficzne Sejmu (I kadencja) RP. 1923. posiedzenie 23 – 14.03.
• Sprawozdanie Stenograficzne Sejmu (I kadencja) RP. 1923. posiedzenie 259 – 16.03.
• Sprawozdanie Stenograficzne Sejmu Ustawodawczego. 1921. posiedzenie 223 – 14.06.
• Sprawozdanie Stenograficzne Sejmu Ustawodawczego. 1921. posiedzenie 224 – 15.06.
• Sprawozdanie Stenograficzne Senatu. 1923. posiedzenie 14 – 16.03.
• Stanisław Lisowski, sygn. 1/132. Archiwum Zakładowe Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.
• Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 19. Sprawa zwrotu mienia kulturalnego Wileńszczyzny. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 30. Materiały do bibliografii prac Zygmunta Mocarskiego ok. 1939. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 62. Komisja Reewakuacyjna i Specjalna w Moskwie 1921–1928. Korespondencja. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 63, j.a 27. Komisja Reewakuacyjna i Specjalna w Moskwie. Odpisy archiwalne dotyczące losów archiwów i bibliotek. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 80, aneks 7. Korespondencja wpływająca A–K. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229, sygn. III–112 j.a. 81, aneks 8. Korespondencja wpływająca L–Z. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 97. Odezwy, rezolucje i gazety rosyjskie z okresu I wojny światowej i rewolucji 1917–1918. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 1902–1945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 103. Jerzy Chyczewski Wspomnienie o Zygmuncie Mocarskim, po 1941. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Suchodolski, Witold. 1927. „Wykonanie art. XI Traktatu Ryskiego w zakresie archiwów państwowych.” Archeion 1: 66–78.
• Tomkowiak, Katarzyna. 1998. „Okoliczności powstania Książnicy Miejskiej w Toruniu.” Rocznik Toruński 25: 83–100.
• Tomkowiak, Katarzyna. 1999. „Okoliczności powstania Książnicy Miejskiej w Toruniu”. W Księga pamiątkowa jubileuszu 75-lecia Książnicy Miejskiej w Toruniu 10–11 grudnia 1998 r., 11–29. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Tomkowiak, Katarzyna. 2003. Stosunki Polski z Wielką Brytanią na forum Sejmu i Senatu 1919–1928. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Tomkowiak, Katarzyna. 2012. Książnica Miejska im. Kopernika w Toruniu (1923–1939), rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. Jarosława Kłaczkowa, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydział Nauk Historycznych. Instytut Historii i Archiwistyki, Toruń.
• Tomkowiak, Katarzyna. 2017. „Dwa początki toruńskiej zawodowej organizacji bibliotekarzy. Część 1: Koło Poznańsko-Pomorskie Związku Bibliotekarzy Polskich (1928–1939).” Toruńskie Studia Bibliologiczne 2 (19): 27–52.
• Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 roku. [po 1921]. [b.m.w.].
• Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 roku. 1921. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Nr 49, poz. 248.
• Traktat ryski 1921 roku po 75 latach. 1998. Red. M. Wojciechowski. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Tyszkowski, Kazimierz. 1924. Z dziejów rewindykacji, Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Umowa o preliminaryjnym pokoju i rozejmie między Rzecząpospolitą Polską a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Rad i Ukraińską Socjalistyczną Republiką Rad, podpisana w Rydze 12 października 1920 r. 1921. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Nr 28, poz. 161.
• Wojkow, Piotr. 1991. „1921–1923 dwa lata prac delegacji rosyjsko-ukraińskiej, rosyjsko-ukraińsko-polskich Komisji Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej nad wykonaniem Ryskiego Traktatu Pokojowego: sprawozdanie.” W Kumaniecki, Jerzy. Tajny raport Wojkowa, czyli radziecka taktyka zwrotu mienia gospodarczego i kulturalnego po pokoju ryskim, 81–192. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”.
• Wzory do Instrukcji, wydanej przez Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego z d. 12 sierpnia 1921 r., w sprawie rejestracji mienia, ewakuowanego z Rzeczypospolitej Polskiej do Rosji i Ukrainy i podlegającego reewakuacji w myśl Traktatu Pokoju, podpisanego w Rydze dnia 18-go marca 1921 roku. 1921. Monitor Polski. Nr 205, poz. 274.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985] zespół 621, sygn. 161: j.a 14, aneks 4. Współpraca z bibliotekami. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621, sygn. 161: j.a 15, aneks 5. Współpraca z instytucjami. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 19. Negatywy fotografii rodzinnych. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 20. Listy do osób nieustalonych 1922–1938. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 21, aneks 8. Korespondencja wpływająca 1924–1939. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 24. Drzewo genealogiczne. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 25. Mocarska Janina. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 26. Mocarski Szymon. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 31. Bilety i programy teatralne, afisze, reklamówki 1916–1938. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 18. Drobne materiały biograficzne. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Identifiers

DOI

10.12775/FT.2018.004