Różne barwy przystosowania. Wokół działalności Aleksandra Gieysztora w PRL

• Authors: Rutkowski Tadeusz Paweł

Title variants

EN

Different hues of adjustment. Around the activity of Aleksander Gieysztor in the People’s Republic of Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article presents the profile of a prominent Polish historian who specialized in the Medieval Age, Prof. Aleksander Gieysztor, and the political conditionings of his professional career in the People’s Poland. Aleksander Gieysztor, a soldier of the September 1939, a member of Home Army in the years 1940–1944 and Freedom and Independence in 1945 was one of the most prominent Polish historians and humanists of the post-war period. Due to his past and his independent attitude he was invigilated by the Ministry of Public Security of Poland in the 1950s and the Security Service in the 1960s and the 1980s. He managed to avoid serious consequences thanks to demonstrating his loyalty to the Communist country as well as his strengthening scholarly position. Numerous contacts of Gieysztor with the abroad, including Polish emigration, became the reason why the intelligence of the Polish People’s Republic, with which he agreed to co-operate in 1963, became interested in his person. During that cooperation he did not communicate information about the particular people staying in Poland. The main reason of Gieysztor’s activity in the People’s Poland was the desire to keep the continuity of the functioning of Polish culture and science. Thinking in categories more longterm than the current politics, he left monuments in the form of institutions that he managed as well as many prominent students. He paid a price of painful compromises that he had to make, balancing on a thin line between opportunism, conformism and acting for the Polish science as well as the national interest.

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica
• Year: 2013
• Issue: 9
• Pages: 138-156

Contributors

author

Rutkowski Tadeusz Paweł

• Uniwersytet Warszawski

References

• Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Kraków 2005.
• Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945–1975, Londyn 1994.
• Jarocki R., Opowieść o Aleksandrze Gieysztorze, Warszawa 2001.
• Rakowski F.M., Dzienniki polityczne, t. 8: 1981–1983, Warszawa 2004.
• Rakowski F.M., Dzienniki polityczne, t. 9: 1984–1986, Warszawa 2005.
• Rakowski F.M., Dzienniki polityczne, t. 10: 1987–1990, Warszawa 2005.
• Rutkowski T.P., Aparat bezpieczeństwa PRL wobec historyków (1945–1956), w: Aparat represji wobec inteligencji w latach 1945–1956, red. R. Habielski, D. Rafalska, Warszawa 2010.
• Rutkowski T.P., Stanisław Kot (1885–1975). Biografia polityczna, Warszawa 2000.
• Rutkowski T.P., Władze PRL wobec Polskiej Akademii Nauk w latach 1982–1984, [w:] Naukowcy władzy, władza naukowcom. Studia, red. P. Franaszek, Warszawa 2010.
• Spętana Akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL. Materiały Służby Bezpieczeństwa (1967–1987), t. 1, wybór, wstęp i oprac. P. Pleskot, T.P. Rutkowski, Warszawa 2009.
• Tarka K., Kontakt operacyjny „Mediewista”. Profesor Aleksander Gieysztor i wywiad PRL, Przegląd Historyczno-Wojskowy 2010 r., nr 1.
• Wroński M., Zagadka śmierci profesora Mariana Grzybowskiego, Warszawa 2004.

Notes

PL

Tadeusz Paweł Rutkowski (ur. 1965 r.), dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii XX w. Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył studia historyczne w Instytucie Historycznym UW w 1992 r., w latach 1994–1998 doktorant, następnie pracownik naukowy IH UW. Zajmuje się historią polityczną Polski, ze szczególnym uwzględnieniem okresu 1939–1989, a także historią nauki polskiej w okresie PRL. Doktoryzował się w 1998 r., habilitacja na UW w 2009 r. Autor kilkudziesięciu publikacji naukowych w tym m.in. książek: Stanisław Kot (1885–1875). Biografia polityczna, Warszawa 2000, Nauki historyczne w Polsce 1944–1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007, Polskie Towarzystwo Historyczne w latach 1945–1958. Zarys dziejów, Toruń 2009, Adam Bromberg i „encyklopedyści”. Kartka z dziejów inteligencji polskiej w PRL, Warszawa 2010.