Ks. Franciszek Blachnicki i Ruch Światło‑Życie w świetle opinii dyrektora Urzędu do spraw Wyznań w Warszawie Aleksandra Merkera z 1983 roku

• Authors: Durka Jarosław

Title variants

EN

Fr. Franciszek Blachnicki and the Light‑Life Movement in view of the opinion (1983) of Aleksander Merker, Director of the Office for Religious Affairs in Warsaw

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia stosunek polskich władz komunistycznych do ks. Franciszka Blachnickiego i Ruchu Światło‑Życie, wyrażony w specjalnym opracowaniu dyrektora Urzędu do spraw Wyznań w Warszawie Aleksandra Merkera. Raport był przeznaczony na użytek wewnętrzny pracowników urzędu, a także polskiego aparatu bezpieczeństwa i przywódców partyjnych. Aleksander Merker opisał w nim postać ks. Blachnickiego oraz genezę i główne założenia Ruchu Światło‑Życie. Przedstawił symbolikę i organizację ruchu. Bardzo ważną częścią opracowania dyrektora Urzędu do spraw Wyznań są wnioski, w których określał duże zagrożenie wynikające z rozwoju ruchu tworzącego elity organizacji katolickich i skutecznie konkurującego z kontrolowanymi przez władze komunistyczne organizacjami młodzieżowymi, szczególnie Związkiem Harcerstwa Polskiego.

EN

The article presents the attitude of Polish Communist authorities towards Father Franciszek Blachnicki and the Light‑Life Movement as expressed in the special report prepared by Aleksander Merker, Director of the Office for Religious Affairs in Warsaw. The document was intended for internal use by the Office’s employees as well as Polish security apparatus and party leaders. In the report, Aleksander Merker described the figure of Fr. Blachnicki as well as the origins and main assumptions of the Light‑Life Movement. He illustrated the symbolism and structure of the Movement. In the conclusions, a very important part of the report, the director of the Office for Religious Affairs identified major threat associated with the development of the Movement which created élites of Catholic organisations and successfully competed with Communist party‑controlled youth organisations, especially the Polish Scouting and Guiding Association.

Keywords

PL

Ruch Światło‑Życie; oaza; Blachnicki; komunizm; Urząd do spraw Wyznań

EN

the Light‑Life Movement; oasis; Blachnicki; communism; the Office for Religious Affairs

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2018
• Issue: 2(18)2018
• Pages: 59-75

Contributors

author

Durka Jarosław

• Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli WOM w Częstochowie

References

• 1. Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Urząd do spraw Wyznań, sygn. 128/12.
• 2. Adaszyńska‑Blacha A., Mazur D., Ks. Franciszek Blachnicki. Biografia i wspomnienia, Kraków 2016.
• 3. Blachnicki F., O pełny wymiar wolności Kościoła, „Kultura” 1981.
• 4. Bochenek G., Ks. Franciszek Blachnicki, [w:] Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956‑89, t. 1, red. J. Skórzyński i in., Warszawa 2000.
• 5. Brodzki K., Wojna J., Oazy. Ruch Światło‑Życie, Warszawa 1988.
• 6. Choma‑Jusińska M., Władze administracyjne i aparat bezpieczeństwa wobec Duszpasterstwa Akademickiego o. Ludwika Wiśniewskiego w Lublinie w latach 1972‑1981, [w:] „Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w. Materiały pokonferencyjne, red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.
• 7. Derewenda R., Bezpieka wobec ruchu oazowego (1977‑1981), „Biuletyn IPN” 2007, nr 4.
• 8. Derewenda R., Chrześcijańska Służba Wyzwolenia Narodów wobec porządku pojałtańskiego, „Teka Komisji Historycznej” 2015, Polska Akademia Nauk Odział w Lublinie, t. 12.
• 9. Derewenda R., Dzieło wiary. Historia Ruchu Światło‑Życie 1950‑1985, Kraków 2010.
• 10. Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944‑1990. W świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
• 11. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945‑1989), Kraków 2006.
• 12. Durka J., „Młode pokolenie […] pragnie, aby rodzina polska była chrześcijańska” – problematyka wychowania młodzieży w dokumentach Służby Bezpieczeństwa, dotyczących pielgrzymek na Jasną Górę w 1977 roku, [w:] Problemy i sukcesy polskiej rodziny w przeszłości i teraźniejszości. Studia historyczno‑społeczne, red. J. Durka, Kalisz 2013, s. 86‑102.
• 13. Durka J., Działalność Wydziału Nauki i Oświaty (Nauki, Oświaty i Kultury) Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Częstochowie w latach 1975‑1990 w świetle planów pracy i sprawozdań, [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury – ludzie – dokumentacja, red. D. Magier, Lublin‑Radzyń Podlaski 2012.
• 14. Durka J., Pielgrzymki nauczycieli na Jasną Górę w latach 60. i 70. XX wieku w dokumentach Służby Bezpieczeństwa, „Forum Pedagogiczne” 2016, nr 2/2.
• 15. Durka J., Sprawozdania oraz plan pracy Wydziału do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Koninie z okresu stanu wojennego, „Polonia Maior Orientalis” 2014, t. 1.
• 16. Durka J., Sprawy wyznaniowe województwa częstochowskiego na podstawie sprawozdań Wydziału do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Częstochowie i Urzędu do spraw Wyznań w Warszawie z lat 1982‑1984, [w:] Państwo – religia. Instytucje państwowe i obywatele wobec religii w Europie Środkowo‑Wschodniej w XX wieku, t. I, red. J. Durka, Kalisz 2014.
• 17. Grajewski A., Blachnicki Franciszek Karol (1921‑1987), kapłan diecezji katowickiej, [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945‑1989, t. I, red. J. Myszor, Warszawa 2002.
• 18. Jan Paweł II w Szczecinie. Meldunki operacyjne Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych z 1987 roku, wstęp Z. Stanuch, wybór i opracowanie M. Semczyszyn, A. Sitkowska, Z. Stanuch, Warszawa‑Szczecin 2008.
• 19. Jędrzejewski M., Oddziały Gedeona cz. 1, „Argumenty” 1.05.1983, nr 18.
• 20. Jędrzejewski M., Oddziały Gedeona cz. 2, „Argumenty” 8.05.1983, nr 19.
• 21. Jędrzejewski M., Oddziały Gedeona cz. 3, „Argumenty” 15.05.1983, nr 20.
• 22. Jędrzejewski M., Oddziały Gedeona cz. 4, „Argumenty” 29.05.1983, nr 22.
• 23. Lasota M., Donos na Wojtyłę. Karol Wojtyła w teczkach bezpieki, Kraków 2006.
• 24. Marcinkiewicz M., Duszpasterstwo Akademickie ks. Witolda Andrzejewskiego w Gorzowie Wielkopolskim, [w:] „Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w. Materiały pokonferencyjne, red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.
• 25. Marek Ł., „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956‑1970, Katowice 2009.
• 26. Müller A., Działalność ks. Franciszka Blachnickiego i ruch oazowy, [w:] Propaganda antykościelna w Polsce w latach 1945‑1978, red. S. Dąbrowski, B. Rogowska, Wrocław 2001.
• 27. Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965‑1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.
• 28. Ośko J., Blachnicki. Ten człowiek się nie bał, Ząbki 2006.
• 29. Paluch M., Zarys historii Ruchu Światło‑Życie, Lublin‑Kraków 1998.
• 30. Pawlicka K., Polityka władz wobec Kościoła katolickiego (grudzień 1970‑październik 1978), Warszawa 2004.
• 31. Podlewska Z., Ks. Franciszek Blachnicki. Założyciel Instytutu Życia Konsekrowanego, Lublin 1998.
• 32. Prokop K.R., Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczypospolitej, Kraków 1998.
• 33. Rawska R., „Nielegalne kolonie”. Władze PRL wobec ruchu oazowego (do roku 1980), „Więź” 2002, nr 1.
• 34. Rymar D.A., Środowisko duszpasterstwa akademickiego w dokumentach z zasobu Archiwum Państwowego w Gorzowie Wielkopolskim, [w:] „Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w. Materiały pokonferencyjne, red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.
• 35. Seweryniak H., Słowo wprowadzenia. Kościół Żywy – moja miłość, [w:] Ks. F. Blachnicki, Życie swoje oddałem za Kościół, Kraków 2005, s. 15‑16.
• 36. Skowronek J., Duszpasterstwo Akademickie w Trójmieście w latach siedemdziesiątych XX w., [w:] „Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w. Materiały pokonferencyjne, red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.
• 37. Stefaniak M., „Wyraźcie zgodę na jego przeniesienie”. Działalność lokalnych struktur aparatu represji w Szczecinie wobec o. Huberta Czumy w latach 1973‑1979, [w:] „Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w. Materiały pokonferencyjne, red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.
• 38. Wąsowicz J. SDB, Sprawozdanie Wydziału do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Koninie dotyczące działalności Ruchu „Światło – Życie” w latach 1977‑1980, „Polonia Maior Orientalis”. Studia z dziejów Wielkopolski Wschodniej 2014, t. 1.
• 39. Weigel G., Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, Kraków 2006.
• 40. Wilczyńska G., Odważny wiarą, Ks. Franciszek Blachnicki w naszej pamięci, Lublin 1992.
• 41. Wodarczyk A., Prorok żywego Kościoła, Katowice 2008.
• 42. Wojtas A., Apostoł żywego Kościoła, Kraków 2003.
• 43. Wójtowicz N., Płockie duszpasterstwa akademickie widziane z perspektywy „Olimpu”, [w:] „Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w. Materiały pokonferencyjne, red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.
• 44. Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944‑1989), Warszawa 2003.
• 45. Instytut Pamięci Narodowej, Informacja o premierze filmu „Prorok nie umiera – ks. Franciszek Blachnicki”, http://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/37476,Pokaz‑premierowy‑filmu‑dokumentalnego‑Prorok‑nie‑umiera‑ks‑Franciszek‑Blachnicki.html.
• 46. Zmarł Aleksander Merker, praktyk i teoretyk laickości, Ośrodek Racjonalistyczno‑Sceptyczny im. de Voltaire’a „Racjonalista”, http://www.racjonalista.pl/forum.php/s,509182.
• 47. Wspomnienie Pawła Boreckiego, Ośrodek Racjonalistyczno‑Sceptyczny im. de Voltaire’a „Racjonalista”, http://www.racjonalista.pl/forum.php/s,509182.
• 48. Nekrolog Aleksandra Merkera w „Gazecie Wyborczej” 19.07.2012 (nekrologi – region Warszawa), http://nekrologi.wyborcza.pl/0,11,,169477,Aleksander‑Merker‑inne.html.