Ewolucja republikańskiej laickości we Francji od czasu uchwalenia ustawy o rozdziale Kościołów od Państwa z dnia 9 grudnia 1905 r. – wybrane problemy prawne

• Authors: Szewczyk Michał
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia zagadnienie ewolucji radykalnej wersji świeckości państwa francuskiego proklamowanej w ustawie z 9 grudnia 1905 r. o rozdziale Kościołów od Państwa. Autor uznaje, że wyrażenie zgody przez państwo na tworzenie katolickich stowarzyszeń diecezjalnych obok stowarzyszeń kultowych, liczne formy pośredniego subsydiowania wspólnot religijnych ze środków publicznych czy też wprowadzenie standardu konstytucyjnego w zakresie zasady świeckości kładącego nacisk na jej gwarancyjną funkcję wobec wolności sumienia i wyznania to istotne przykłady złagodzenia francuskiej wersji rozdziału. Z drugiej strony wskazuje na obserwowane w ostatnich latach przypadki wyraźnego zaostrzenia świeckości w niektórych dziedzinach, co dobrze ilustruje wprowadzenie zakazu noszenia symboli religijnych lub strojów, przy pomocy których uczniowie szkół publicznych ostentacyjnie manifestują swoją przynależność religijną, zabronienie zakrywania twarzy w przestrzeni publicznej czy też umieszczenie tzw. karty sekularyzmu w szkołach. W konsekwencji autor przyjmuje, że współczesny model relacji państwowo-kościelnych we Francji ma charakter niejedno- znaczny, co każde podejść sceptycznie do prób jego zdefiniowania w sposób generalny.

EN

The article presents an issue of evolution of radical version of the French state laity proclaimed in the law of 9 December 1905 about separation of Churches from the state. The author recognizes that expression of a consent by the state to establishment of catholic diocesan congregations, apart from worship congregations, numerous forms of indirect subsidizing of religious communities with the use of public funds or implementation of constitutional standards with respect to the principle of laity emphasizing a guarantee function of the principle as regards the freedom of conscience and religion, constitute significant examples of mitigation of the French version of the separation. On the other hand, the author, indicated to recently observed cases of exacerbation of laity in some fields, which is well illustrated by implementation of a prohibition to wear religious symbols or garment, which are used by pupils of state schools for the purposes of ostentatious manifestation of their religious affiliations, prohibition to cover faces in public space or implementation of the charter of secularity in schools. Consequently, the author assumes that the contemporary models of relationships between the state and church in France is ambiguous, which makes one adopt a sceptical approach to any attempt to define it in a general manner.

Keywords

PL

zasada świeckości (laickości); rozdział Kościoła od państwa; neutralność państwa; wolność sumienia i wyznania

EN

principle of secularity (laity) separation of Churches from the state; neutrality of the state; freedom of conscience and religion

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2014
• Issue: 5 (21)
• Pages: 73-93

Dates

published

2014-10-31

Contributors

author

Szewczyk Michał

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Borecki P., Państwo świeckie: rzeczywistość ustrojowa i perspektywy, „Myśl socjaldemokratyczna” 2007, nr 1.
• Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP, Warszawa 2011.
• Czohara A., Francuski model rozdziału kościoła od państwa po stu latach, [w:] Francuska ustawa z 9 grudnia 1905 roku o rozdziale kościołów i państwa z perspektywy stu
• lat, red. M. Pietrzak, Warszawa 2007.
• Falski J., Ewolucja republikańskiej laickości we Francji, „Państwo i Prawo” 2008, z. 4.
• Falski J., Państwo laickie wobec problemu prezentowania symboli religijnych, „Państwo i Prawo” 2006, z. 6.
• Falski J., Republikańska zasada laickości we współczesnej Francji, [w:] Studia nad ustrojodawstwem i administracją. Księga jubileuszowa Profesora Michała Teofila Staszew-skiego, red. J. Zieliński, Siedlce 2007.
• Falski J., Wieloaspektowość zasady laickości we francuskim porządku konstytucyjnym, [w:] Ustrój polityczny Francji współczesnej, red. J. Szymanek, Warszawa 2013.
• Falski J., Wokół zakazu symboli religijnych we francuskiej szkole publicznej, „Państwo i Prawo” 2011, z. 12.
• Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2005.
• Kubuj K., Zasada laickości we Francji, „Prawo i Życie” 2001, nr 1.
• Madej M., Pasek Z., Kulturowe i prawne aspekty kontrowersji wokół chusty muzułmańskiej we Francji, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 15.
• Orzeszyna K., Podstawy relacji między państwem a kościołami w konstytucjach państw członkowskich i traktatach Unii Europejskiej, Lublin 2007.
• Orzeszyna K., Współczesne interpretacje francuskiej koncepcji państwa świeckiego, „Roczniki Nauk Prawnych” 2003, t. XIII, z. 1.
• Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010.
• Pszczółkowska D., Od dziś burki nielegalne, „Gazeta Wyborcza” z dnia 11 kwietnia 2011 r., nr 84.
• Rynkowski M., Status prawny kościołów i związków wyznaniowych w Unii Europejskiej, Warszawa 2004.
• Sarnecki P., Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, Warszawa 2013.
• Stanisz P., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych a finansowanie związków wyznaniowych, [w:] Bezstronność religijna, światopoglądowa i filozoficzna władz Rzeczypospolitej Polskiej, red. T. J. Zieliński, Warszawa 2009.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2014.05.04