Jak chwalono młodą parę, czyli o mowach weselnych Andrzeja Chryzostoma Załuskiego

• Authors: Kasperek Jolanta

Title variants

EN

How newly-weds were lauded: Wedding speeches by Andrzej Chryzostom Załuski

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W XVII w. krasomówstwo towarzyszyło wszystkim ważnym wydarzeniom z życia politycznego i prywatnego. Okazją do zaprezentowania oratorskiego kunsztu było m. in. wesele. Najważniejsze oracje epitalamijne nazywane były oddawaniem panny i dziękowaniem za nią. Ich budowa i tematy zaś określone przez wypracowaną przez lata konwencję. W artykule przedstawię kompozycję i tematykę tych dwóch gatunków mów weselnych (oddawanie panny, dziękowanie za pannę) oraz analizę wybranych oracji Andrzeja Chryzostoma Załuskiego pod kątem środków służących pochwale.

EN

In the XVII century, oratory accompanied all important political and private events. An opportunity to present one’s elocutionary artistry was, among others, the wedding. The most important orations are called giving a maiden away and giving acknowledgement for a maiden. Their composition and themes were determined by a convention which had been developed over the course of years. My paper aims to present the composition and the subject area of the two types of wedding speech and the analysis of chosen Andrzej Chryzostom Załuski’s orations, in terms of measures to laudation.

Keywords

PL

oracje weselne; oddawanie panny; dziękowanie za pannę; kompozycja mowy weselnej; laudacja nowożeńców; enkomion; pochwała

EN

wedding orations; giving a maiden away; giving acknowledgement for a maiden; wedding speech composition; laudation newlyweds; encomium; praise

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2015
• Issue: 5
• Pages: 449-455

Dates

published

2015

Contributors

author

Kasperek Jolanta

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

References

• Bibliografia:
• Teksty źródłowe:
• [1] Załuski A. Ch., Dziękowanie za Jej Mość Pannę Elżbietę Potocką, kasztelankę kamieniecką, od Jego Mości Pana Wiktorzyna Sobieskiego, starosty mierzwickiego, przy Królestwie Ich Mościach w klasztorze Wszystkich Św. we Lwowie die 10 Februarii A. 1687, ex tempore, [w:] Załuski A. Ch., Mowy różne przez Ks. Andrzeja Chryzostoma na Załuskich i Błędowie Załuskiego, biskupa kijowskiego i czerniechowskiego etc. miane. A najaśniejszej królowej Jej Mci Maryjej Kazimierze pani swojej i dobrodziejce miłościwej przypisane, Warszawa 1690.
• [2] Załuski A. Ch., Oddawanie Jej Mości Panny Eufrozyny Kruszelnickiej, chorążanki czerniechowskiej, Jego Mości Panu Adamowi Jordanowi, chorążemu zatorskiemu, koniuszemu nadwornemu Jego Królewskiej Mości, we Lwowie 12 Ianuraii 1687, [w:] Załuski A. Ch., Mowy różne przez Ks. Andrzeja Chryzostoma na Załuskich i Błędowie Załuskiego, biskupa kijowskiego i czerniechowskiego etc. miane. A najaśniejszej królowej Jej Mci Maryjej Kazimierze pani swojej i dobrodziejce miłościwej przypisane, Warszawa 1690.
• [3] Załuski A. Ch., Oddawanie Jej Mości Panny Jadwigi Jabłonowskiej, wojewodzanki ruskiej, Jego Mości Panu Janowi Krasińskiemu, referendarzowi na ten czas koronnemu, a potym wojewodzie płockiemu, die 3 Martii 1680 w Warszawie, [w:] Załuski A. Ch., Mowy różne przez Ks. Andrzeja Chryzostoma na Załuskich i Błędowie Załuskiego, biskupa kijowskiego i czerniechowskiego etc. miane. A najaśniejszej królowej Jej Mci Maryjej Kazimierze pani swojej i dobrodziejce miłościwej przypisane, Warszawa 1690.
• [4] Załuski A. Ch., Oddawanie Jej Mości Panny Joanny Rzewuskiej, podskarbianki nadwornej koronnej, Jego Mości Panu Stanisławowi Koniecpolskiemu, wojewodzicowi bełskiemu, w Wilanowie die 24 Junii 1685, [w:] Załuski A. Ch., Mowy różne przez Ks. Andrzeja Chryzostoma na Załuskich i Błędowie Załuskiego, biskupa kijowskiego i czerniechowskiego etc. miane. A najaśniejszej królowej Jej Mci Maryjej Kazimierze pani swojej i dobrodziejce miłościwej przypisane, Warszawa 1690.
• [5] Załuski A. Ch., Oddawanie Jej Mości Panny Katarzyny Grzymułtowskiej, wojewodzanki poznańskiej, Jego Mości Panu Jędrzejowi Gembickiemu, starości nowodworskiemu, a potym podkomorzemu poznańskiemu, 5 Martii 1680, [w:] Załuski A. Ch., Mowy różne przez Ks. Andrzeja Chryzostoma na Załuskich i Błędowie Załuskiego, biskupa kijowskiego i czerniechowskiego etc. miane. A najaśniejszej królowej Jej Mci Maryjej Kazimierze pani swojej i dobrodziejce miłościwej przypisane, Warszawa 1690.
• [6] Załuski A. Ch., Oddawanie Jej Mości Panny Ludwiki Żelęckiej, łowczanki koronnej, Jego Mości Panu Kazimierzowi Tarłowi, wojewodzicowi sendomierskiemu, na sejmie w Warszawie 16 Februarii 1681, [w:] Załuski A. Ch., Mowy różne przez Ks. Andrzeja Chryzostoma na Załuskich i Błędowie Załuskiego, biskupa kijowskiego i czerniechowskiego etc. miane. A najaśniejszej królowej Jej Mci Maryjej Kazimierze pani swojej i dobrodziejce miłościwej przypisane, Warszawa 1690.
• [7] Załuski A. Ch., Oddawanie Jej Mość Panny Rozalii Dziduszyckiej, kasztelanki na ten czas, a potym wojewodzanki kijowskiej, Jego Mości Panu Franciszkowi Gałeckiemu, kuchmistrzowi koronnemu, na sejmie warszawskim die 14 Februarii 1683, [w:] Załuski A. Ch., Mowy różne przez Ks. Andrzeja Chryzostoma na Załuskich i Błędowie Załuskiego, biskupa kijowskiego i czerniechowskiego etc. miane. A najaśniejszej królowej Jej Mci Maryjej Kazimierze pani swojej i dobrodziejce miłościwej przypisane, Warszawa 1690.
• Książki/czasopisma:
• [8] Barłowska M., Niebiański punkt odniesienia. O niezawodnych sposobach amplifikacji, [w:] Brudziej B., Halkiewicz-Sojak G. (red.), Poezja i astronomia, Toruń 2006.
• [9] Michałowska T. (red.), Słownik literatury staropolskiej, Wrocław 1990.
• [10] Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.
• [11] Obremski K., Panegiryczna sztuka postaciowania: August II Mocny, Toruń 2003.
• [12] Pollak R. (red.), Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, T. 3, Piśmiennictwo staropolskie, Warszawa 1965.
• [13] Trębska M., Prolegomena do badań mów weselnych (w kręgu zbiorów oratorskich), [w:] Głażewski J., Kacprzak M. M. (red.), Scripta manet. Świadomość twórcza pisarzy epok dawnych, Warszawa 2007.
• [14] Trębska M., Staropolskie szlacheckie oracje weselne. Genologia, obrzęd, źródła, Warszawa 2008.

Identifiers

ISSN

2299-2014

DOI

10.15503/onis2015.449.455