Wolność i niepodległość w systemie wartości mieszkańców wsi

• Authors: Halina Pelcowa

Title variants

EN

Freedom and independence in country dwellers’ value system

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka przedstawia językowo-kulturowy obraz relacji aksjologicznych konceptualizowany na przykładzie dwóch pojęć: wolności i niepodległości, ściśle ze sobą zespolonych semantycznie i interpretacyjnie, z wyraźnie wyakcentowanym aspektem etycznym, politycznym i ideologicznym. Bazę materiałową stanowią wypowiedzi kilkudziesięciu osób – najstarszych mieszkańców wsi regionu lubelskiego. Jest to zatem obraz ludowego widzenia świata, z wyraźnie zaakcentowanym patriotyzmem i odpowiedzialnością za ojczyznę. Wolność i niepodległość, ujmowane jako sacrum, wpisują się w pojęcie służby, ofiary, obowiązku i historycznej powinności. Budowany od pokoleń obraz aksjologiczny obu pojęć opiera się na bagażu przeżyć osobistych jednostki i historycznych doświadczeń narodu.

EN

The author presents a linguistic and cultural picture of axiological messages conceptualised on the basis of the notions of freedom and independence. The two are closely connected at a semantic and interpretational level and have a clearly marked ethical, political and ideological dimension. The data have been gathered from the interviews with several people who are the oldest country dwellers from the Lublin region. As a result, the author obtains the folk perception of the world, where patriotism and responsibility for the country are much emphasised. Freedom and independence are treated as sacred and entail the notions of service, sacrifice, duty and historical responsibility. The axiological picture of freedom and independence is based upon one’s personal experience and national history.

Keywords

PL

wolność; niepodległość; wartość; wartościowanie; mieszkańcy wsi

EN

freedom; independence; value; value judgement; country dwellers

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2014
• Volume: LX (60)
• Pages: 219-233

Dates

published

2014

Contributors

author

Halina Pelcowa

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Humanistyczny, Instytut Filologii Polskiej, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii

References

• Abramowicz Maciej, 1993, Wolność, [w:] J. Bartmiński, M. Mazurkiewicz-Brzozowska, red., Nazwy wartości. Studia leksykalno-semantyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 147–155.
• Abramowicz Maciej, karolak Ireneusz, 1991, Wolność i liberté w języku polskim i francuskim, „Język a kultura”, 3, J. Puzynina, J. Anusiewicz, red., Wydawnictwo Wartości w języku i tekście, „Wiedza o Kulturze” Fundacja dla Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 51–59.
• Bartmiński Jerzy, 2007a, Projekt i założenia ogólne słownika aksjologicznego, [w:] idem, Stereotypy mieszkają w języku, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 214–225.
• Bartmiński Jerzy, 2007b, Jak biegną drogi ojczyzny?, [w:] idem, Stereotypy mieszkają w języku, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 169–174.
• Fleischer Michael, 2003, Stabilność polskiej symboliki kolektywnej, [w:] J. Bart¬miński, red., Język w kręgu wartości, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 107–143.
• Jan Paweł Ii, 1997, Homilia Jana Pawła II z okazji kanonizacji bł. Jana z Dukli w Krośnie, „Tygodnik Powszechny”, 6, 25, s. 22.
• Karwatowska Małgorzata, 2010, Uczeń w świetle wartości, Wydawnictwo Uni¬wersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Lappo Irina, 2006a, Niepodległość, [w:] J. Bartmiński, red., Język. Wartości. Polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 68–71.
• Lappo Irina, 2006b, Wolność, [w:] J. Bartmiński, red., Język. Wartości. Polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 63–67.
• Pisarek Walery, 2003, Wybory słów sztandarowych jako kryterium stratyfikacji społeczeństwa, [w:] J. Bartmiński, red., Język w kręgu wartości, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 87–106.
• Puzynina Jadwiga, 1992, Język wartości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Stróżewski Władysław, 1981, Istnienie i wartość, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Wierzbicka Anna, 1999a, Wolność – libertas – freedom – svoboda. Uniwersalne ideały czy specyficzne dla danej kultury jednostki leksykalne?, tłum. Maciej Abramowicz, [w:] eadem, Język – umysł – kultura, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 490–521.
• Wierzbicka Anna, 1999b, Słownik kluczem do historii i kultury. „Ojczyzna” w językach niemieckim, polskim i rosyjskim, tłum. Maciej Abramowicz, [w:] eadem, Język – umysł – kultura, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 450-489

Identifiers

ISSN

0076-0390