Inwigilacja agenturalna funkcjonariuszy Policji Państwowej w obozie specjalnym NKWD w Ostaszkowie (wrzesień 1939-maj 1940)

• Authors: Fałdowski Marek

Title variants

EN

The Surveillance of State Police Officers by Enemy Agents in the Special NKVD Camp in Ostashkov (September 1939–May 1940)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W obozie ostaszkowskim, podobnie jak w dwóch pozostałych obozach specjalnych - Kozielsku i Starobielsku, NKWD starało się, poprzez rozbudowaną sieć agentów i informatorów, pozyskać za wszelką cenę informacje bardzo istotne dla politycznych i wojskowych celów ZSRR. Środowisko jenieckie obozu ostaszkowskiego, które w głównej mierze składało się z policjantów, zostało bardziej rygorystycznie potraktowane przez władze radzieckie niż jeńcy z pozostałych obozów specjalnych. Sprawozdania pokontrolne obozu wytworzone przez funkcjonariuszy NKWD ewidentnie dowodzą, że policjanci i wyżsi urzędnicy państwowi w absolutnej większości byli aktywnymi kontrrewolucjonistami, zwolennikami odrodzenia Polski i nie byli życzliwie nastawieni do Związku Radzieckiego. Najmniejsza liczba uratowanych (wobec różnych danych) z obozu, w którym osadzono największą liczbę jeńców, jest niepodważalnym tego dowodem.

EN

In the Ostashkov camp, as in two other special camps – in Kozelsk and Starobelsk, through an extensive network of agents and informants, the NKVD tried to obtain at any cost the information which was very important from the point of view of political and military goals of the USSR. Prisoners of war from the Ostashkov camp, mainly police officers, were treated in a much stricter way by the Soviet authorities than the prisoners of other special camps. Post-inspection reports from the camp prepared by the NKVD officers clearly show that the police officers and senior state officials were in the absolute majority active counter-revolutionaries and supporters of the rebirth of Poland, ill-disposed towards the Soviet Union. The lowest number of survivors (basing on various data) from the camp in which the highest number of prisoners was placed is an indisputable proof in this respect.

Keywords

PL

jeniec wojenny; inwigilacja; NKWD (Ludowy Komitet Spraw Wewnętrznych); Ostaszków

EN

prisoner of war; surveillance; NKVD (People's Commissariat for Internal Affairs); Ostashkov

• Publisher: Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach / Oficyna Wydawnicza RYTM
• Journal: SECRETUM. Służby specjalne, bezpieczeństwo, informacja
• Year: 2016
• Issue: 1(4)
• Pages: 47-60

Contributors

author

Fałdowski Marek

References

• Bober, J. (no date). [Relacja Jana Bobera]. Kolekcja Katyńska. (12/15 c.). Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Londyn.
• Fałdowska, M. (2013). Obóz polskich jeńców wojennych w Kozielsku (wrzesień 1939–maj 1940). Siedlce: Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach.
• Gałek, B. (2014). Starobielsk. Obóz jeniecki NKWD, wrzesień 1939–maj 1940. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
• Głowacki, A. (1999). Jeńcy września w niewoli sowieckiej w 1939 r. Przed zagładą. In: M. Tarczyński (ed.), W przeddzień zbrodni katyńskiej. Agresja sowiecka 17 września 1939 roku (pp. 24–68). Warszawa: Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej, Polska Fundacja Katyńska.
• Głowacki, A. (1997). Struktura narodowościowa i etniczna jeńców polskich w obozach NKWD 1939–1941. Łambinowicki Rocznik Muzealny [Jeńcy wojenni w latach II wojny światowej], 20, 51–73.
• Jaczyński, S. (2012a). Losy oficerów polskich ocalałych z zagłady na Wschodzie po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej, czerwiec–sierpień 1941 roku. Przegląd Historyczno-Wojskowy, 13(1), 29–60.
• Jaczyński, S. (2006a). Niedoszła dywizja. Polityka, (19), dod. Pomocnik historyczny, (2), 20–23.
• Jaczyński, S. (ed.). (1995). Obozy jenieckie NKWD IX 1939–VIII 1941. Warszawa: Bellona.
• Jaczyński, S. (2012b). Ocaleni z zagłady katyńskiej. Losy oficerów polskich ocalałych z masakry katyńskiej. Warszawa: Bellona.
• Jaczyński, S. (2012c). Polscy jeńcy wojenni z obozu NKWD w Griazowcu wobec radzieckiej indoktrynacji i penetracji wywiadowczej. Przegląd Historyczno-Wojskowy, 13(3), 19–42.
• Jaczyński, S. (2004). Polscy oficerowie z obozów na Litwie i Łotwie zagarnięci przez NKWD (lipiec 1940–sierpień 1941). In: T. Dubicki, T. Panecki (ed.), Internowanie żołnierzy polskich w latach II wojny światowej (pp. 163–180). Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski.
• Jaczyński, S. (2006b). Rozpracowanie agenturalne polskich oficerów ocalałych z zagłady katyńskiej, czerwiec 1940–sierpień 1941. Przegląd Historyczno-Wojskowy, 7(1), 49–80.
• Jaczyński, S. (2003). Rozpracowanie operacyjne oficerów Wojska Polskiego w obozach specjalnych NKWD (jesień 1939–wiosna 1940). Przegląd Historyczno-Wojskowy, 4(4), 79–98.
• Jaczyński, S. (2007a). Sowiecka próba zorganizowania polskiej dywizji w składzie Armii Czerwonej, październik 1940–czerwiec 1941. Przegląd Historyczno-Wojskowy, 8(1), 51–68.
• Jaczyński, S. (1993a). Sowieckie próby pozyskania oficerów polskich w latach 1940–1941. Wojskowy Przegląd Historyczny, 38(4), 3–18.
• Jaczyński, S. (2011). „Willa szczęścia” w Małachówce. Próby pozyskania przez NKWD oficerów polskich do współpracy politycznej i wojskowej (1940–1941). Przegląd Historyczno-Wojskowy, 12(3), 57–82.
• Jaczyński, S. (2006c). Zagłada oficerów Wojska Polskiego na Wschodzie. Wrzesień 1939–maj 1940. Warszawa: Bellona.
• Jaczyński, S. (2007b). Z internowania w niewolę. Polscy oficerowie przejęci przez NKWD z obozów na Litwie i Łotwie (czerwiec 1940–lipiec 1941). Przegląd Historyczno-Wojskowy, 8(4), 49–74.
• Jaczyński, S. (1993b). Zygmunt Berling. Między sławą a potępieniem. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Katyń. Dokumenty zbrodni. (1995). (v. 1). Warszawa: Trio.
• Katyń. Dokumenty zbrodni. (1998). (v. 2). Warszawa: Trio.
• Kulicki, M. (1988). Kryminalistyka – zagadnienia wybrane. Toruń: UMK.
• Lebedeva, N. (1998). Katyń. Zbrodnia przeciwko ludzkości. Warszawa: Bellona.
• Lebedeva, N. (1991). Operaciya po „rozgruzkie” speclagerey. In: O. W. Jasnow (ed.), Katyńskaya drama. Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków: sud'ba internirovannyh polskich wojennosłuzashchikh (pp. 129–158). Moskwa: Politizdat.
• Lebedeva, N. (1996). "Operacyjno-czekistowska obsługa" jeńców wojennych (wrzesień 1939–maj 1940). In: Tarczyński M. (ed.), Zbrodnia nie ukarana. Katyń – Twer – Charków (pp. 108–123). Warszawa: Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej, Polska Fundacja Katyńska.
• Lipski, J. (no data available). Działalność grup lewicowych w obozach jenieckich na trenie Związku Radzieckiego. [The account of Józef Lipski]. Dział wspomnień i relacji. (Ref. No. R-156). Archiwum Akt Nowych. Warszawa.
• Mataczyna, B. (1943). [Protokół przesłuchania bombardiera Bolesława Mataczyna przez Sąd Polowy 1. Dywizji Grenadierów, z 7.05.1943 r.]. Kolekcja Katyńska. (12/30). Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Londyn.
• Mednoye. The Graveyard Book of Polish Military Cemetery. (2006). (v. 1). Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
• Nazarewicz, R. (1971). Lewicowo-demokratyczne ugrupowanie oficerów WP i jego współdziałanie z Armią Radziecką w walce z hitlerowskim okupantem, part 1. Wojskowy Przegląd Historyczny, 16(1), 73–95.
• Nazarewicz, R. (1985). Razem na tajnym froncie. Polsko-radzieckie współdziałanie wywiadowcze w latach II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Naznaczeni piętnem Ostaszkowa. Wykazy jeńców obozu ostaszkowskiego i ich rodzin. (2000). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
• Obóz jeńców w Ostaszkowie. (no data available). Kolekcja Katyńska. (12/15 a.). Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Londyn.
• Przeździecki, W. (1942). [Wacław Przeździecki generał brygady. Tel-Aviv, dnia 16 marca 1942 r. szef Sztabu Naczelnego Wodza do rąk własnych]. Materiały Referatu Historycznego. (Kol. 710). Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie. Londyn.
• Rybarska, E. (ed.). (1998). Jeńcy w Griazowcu i Suzdalu. Alfabetyczne wykazy 3640 jeńców wojennych z 1939 roku – Polaków i przedwojennych obywateli polskich innych narodowości – przetrzymywanych w sowieckich obozach w Griazowcu i Suzdalu. Indeks Represjonowanych (v. 5). Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe, „Karta”.
• Siemienas, J. (1991). Byłem jeńcem Ostaszkowa. Wojskowy Przegląd Historyczny, 1(1), 307–313.
• Tucholski, J. (1995), Katyń – liczby i motywy. In: M. Tarczyński (ed.), II półwiecze zbrodni. Katyń, Twer, Charków (pp. 136–146). Warszawa: Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej, Polska Fundacja Katyńska.
• Zdrojewski, S. Z. M. (2002). Ocaleni z katyńskich grobów. Pelplin – Łódź – Warszawa – Orchard Lake: Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum”.