Oб особенностях латинской транслитерации кириллического текста плачевной речи по карлу xi Юхана спарвенфельда

• Authors: Janas Magdalena

Title variants

PL

O osobliwościach łacińskiej transliteracji cyrylickiego tekstu Mowy pogrzebowej na cześć Karola xi Johana Sparwenfelda

EN

On the peculiarities of the Latin transliteration of the Cyrillic text of The funeral speech in memory of Charles xi (Placzewnaja recz na pogrebenie […] Karolusa Odinatsetogho) by johan sparwenfeld

• Languages of publication: RU PL EN

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest sposobowi transliteracji tekstu mowy pogrzebowej na cześć Karola XI, napisanej przez szwedzkiego dyplomatę i znanego slawistę-leksykografa J. Sparwenfelda. Placzewnaja recz na pogrebenie [...] Karolusa Odinatsetogho (1697) jest dziełem niezwykłym, została bowiem napisana w całości w języku cerkiewnosłowiańskim redakcji ruskiej i wydrukowana czcionką łacińską. W pracy przedstawiono metodę konwersji oryginalnego – cyrylickiego – tekstu na alfabet łaciński. Analiza materiału źródłowego wykazała, iż sposób transliteracji poszczególnych znaków jest zróżnicowany niekiedy do takiego stopnia, że czytelnik zauważa niekonsekwencję zapisu nawet w obrębie jednego leksemu. Należy ponadto zaznaczyć, że w transliteracji widoczna jest orientacja na polską ortografię. Pod tymi względami Placzewnaja recz znacząco różni się od innych rosyjskojęzycznych tekstów, które Sparwenfeld zapisał znakami alfabetu łacińskiego. Taka rozbieżność może świadczyć o tym, że omawiana mowa pogrzebowa została odtworzona w nowej formie graficznej bez udziału Sparwenfelda.

EN

This article is devoted to the transliteration of the eulogy in honour of Charles XI, written by the Swedish diplomat and well-known Slavist and lexicographer J. Sparwenfeld. The funeral speech in memory of Charles XI (1697) is a unique and unusual source, since it was written entirely in Russian recension of Church Slavonic and printed with the use of the Latin script. The paper presents the method of conversion of the original (Cyrillic) text into the Latin script. The analysis of the source material has shown that the transliteration of particular characters varies significantly, sometimes to such an extent that the reader notices the record’s inconsistency even within a single lexeme. In addition, it should be noted that the transliteration in some cases is consistent with the principles of Polish orthography. In respect of this, The funeral speech… significantly differs from other Russian-language texts written by Sparwenfeld in the Latin script. Such a discrepancy may indicate that discussed funeral speech was recreated with the use of Latin characters without Sparwenfeld’s participation.

Keywords

PL

J.G. Sparwenfeld; transliteracja

EN

J.G. Sparwenfeld; transliteration; Russian language

język rosyjski

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2018
• Volume: 66
• Pages: 171-183

Contributors

author

Janas Magdalena

• Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego

References

• Берков Павел Н., 1964, Из истории русской поэзии первой трети XVIII века (К проблеме тонического стиха), в: П.Н. Берков, И.З. Серман, ред., Русская литература XVIII века. Эпоха классицизма. Сборник 6, Наука, Москва–Ленинград, с. 61–81.
• Биргегорд Улла, 1995, Плачевная речь по Карлу XI-ому на русском языке, „Acta Universitatis Stockholmiensis. Stockholm Slavic Studies”, т. 24, Stockholm, с. 25–37.
• Биргегорд Улла, 2012, Вопросы славистики в переписке Г.В. вон Лейбница и Ю.Г. Спарвенфельда, в: Slavica Litteraria. Supplementum 2. Развитие славистики в зеркале эпистолярного наследия и других личных доку- ментов, с. 47–60.
• Быкова Татьяна А ., 1958, К истории тонического стихосложения (Неизвест- ное произведение И.Г. Спарвенфельда), в: П.Н. Берков, ред., XVIII век. Сборник 3, Издательство АН СССР, Москва–Ленинград, с. 449–453.
• Люстров Михаил Ю., 2008, Русско-шведские литературные связи XVII –XVIII вв., в: Герменевтика древнерусской литературы, Сборник 13, Москва, с. 13–272.
• Петровский Нестор М., 1914, Analecta metrica III–VI (окончанiе), „Русскiй филологическiй вѣстникъ”, т. LXXI, Варшава, с. 506–538.
• Черепнин Лев В., 1961, Материалы по истории русской культуры и русско- шведских культурных связей XVII в. в архивах Швеции, „Труды отдела древнерусской литературы”, т. XVII, Москва–Ленинград, с. 454–481.
• Ягич Игнатий В., 1910, Исторiя Славянской Филологiи, Типография Импе- раторской Академiи Наукъ, Санктпетербургъ.
• Bergius Nicolaus, 1722, I. N. D. Exercitatio Historico-Theologica, Lipsæ.
• Leibniz Gottried Wilhelm, 1717, Illvstris viri Godorf. Gvilielmi Leibnitii Collectanea etymologica, Hanoveræ.
• Sparwenfeld Johan Gabriel, 1987–1990, Lexicon Slavonicum, t. I–IV, Almqvist & Wiksell International, Uppsala.