Świadomość historyczna młodzieży maturalnej Sandomierza

• Authors: Bąk Urszula

Title variants

EN

The historical awareness of secondary-school graduates in Sandomierz and early twentieth century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Analiza materiału empirycznego uzyskanego w wyniku badań przeprowadzonych przez autorkę w Sandomierzu wykazała, że młodzież klas maturalnych charakteryzuje się wysokim poziomem świadomości historycznej definiowanej poprzez takie elementy, jak: wiedza historyczna, stosunek do przeszłości, poczucie dumy narodowej oraz patriotyzm. Młodzież maturalna wykazała się średnim poziomem wiedzy z historii najnowszej Polski, przy czym licealiści wypadli pod tym względem lepiej niż uczniowie techników. Na poziom wiedzy badanych wpływ ma wykształcenie ich ojców, a nie matek. Maturzyści głównie szkole i mediom (telewizja, internet) zawdzięczają stan swej wiedzy na temat przeszłości. Przyznają, że czerpią także potoczną wiedzę historyczną z przekazów najbliższego środowiska społecznego. Po raz kolejny wskazują na znaczącą rolę szkoły, wyrażając opinię, że zadanie upowszechniania historii spoczywa głównie na nauczycielach i historykach, którzy nie spełniają ich oczekiwań pod względem atrakcyjności przekazu. Oczywistym zatem jest, że badani nie kwestionują potrzeby edukacji historycznej w szkole. Co trzeci respondent dostrzega deficyt uogólnionych działań w upowszechnianiu historii Polski. Zdecydowana większość wyraża dezaprobatę dla poczynań minister edukacji narodowej ograniczających liczbę lekcji historii. Respondenci w zdecydowanej większości wyrażają przekonanie o celowości powstań narodowych, nawet jeśli nie przyniosły one sukcesów militarnych. W ocenie ponad tysiącletniej historii Polski do pomyślnych okresów zaliczono średniowiecze i tzw. złoty wiek. Podkreślono też doniosłość wydarzeń zmierzających do obalenia komunizmu. W perspektywie historii najnowszej za największą tragedię narodową uznano wybuch drugiej wojny światowej, ludobójstwo polskich oficerów w Katyniu i tragedię smoleńską z 2010 roku. Młodzież nie kwestionuje znaczącej roli historii w strukturze kompetencji współczesnego człowieka. Dostrzega związki przyczynowo-skutkowe między przeszłością i teraźniejszością. Maturzyści mają także świadomość roli historii w budowania więzi społecznych i, co za tym idzie, umacniania poczucia tożsamości z własnym narodem i krajem. Młodzież maturalna z jednej strony jest dumna z bycia Polakami i prezentuje postawę lojalności wobec własnej ojczyzny, a z drugiej przeżywa poczucie wstydu z powodu wydarzeń dziejących się współcześnie. Niewątpliwym czynnikiem „dumotwórczym” jest dla większości badanych historia własnego narodu nacechowana spektakularnymi militarnymi zwycięstwami. Podejście martyrologiczne do istoty historii Polski jest znacznie rzadziej prezentowane przez badanych niż podejście wiktoriańskie. Patriotyzm jest uznawany za cenną wartość przez zdecydowaną większość respondentów. Najczęściej jest kojarzony z gotowością oddania życia za ojczyznę. Rzadziej jako egzemplifikacja tej postawy wymieniana jest rzetelna praca i troska o znajomość własnej historii i kultury. Młodzież dostrzega sens w poświęceniu się dla ojczyzny. Kobiety są o tym częściej przekonane niż mężczyźni. Na tle tej powszechnej afirmacji postaw patriotycznych nieco gorzej wypada charakterystyka autentycznie prezentowanych przejawów takich zachowań.

EN

The research conducted in Sandomierz has proved that the youth in the final grade of secondary school (sixth formers) are characterized by a high level of historical awareness defined by such elements as: knowledge of history, attitude to the past, sense of national pride, and patriotism. The youth in the secondary school graduation class showed an average level of knowledge of the most recent history of Poland. The main sources of knowledge of the past are as follows: the Internet, television, and school. The research subjects admit that they also acquire the common knowledge of history from messages found in the closest social environment. They express the opinion that the task of spreading the knowledge of history belongs to teachers and historians who, however, do not stand up to their expectations as far the attractiveness of the message is concerned. One in three of the respondents perceives the deficit of the generalized actions aiming at spreading the knowledge of Polish history. The vast majority express disapproval for the actions of the Minister of National Education limiting the number of hours of history in schools. While researching the attitude to the past, it turned out that the vast majority of the respondents express a conviction that the national uprising were purposeful, even if they were not successful in military terms. The assessment of over one thousand years of history of Poland indicated that the successful periods were the Middle Ages and the so-called “Golden Age.” The respondents emphasized the importance of the events leading to the abolition of communism. As far as the recent history is concerned the respondents admitted that the biggest national tragedy was the out-break of World War II, the mass-murder of Polish army officers in Katyń, and the plane crash in Smoleńsk in 2010. The youth do not question the significant role of history in the structure of competence of contemporary man. They perceive the cause and effect connections between the past and present. The sixth formers also possess the awareness of the role of history in the construction of social bonds and, what follows, in strengthening the sense of unity with their own nation and country. The vast majority of the respondents claim that the Polish people should not be ashamed of their history. The sixth formers on one hand are proud to be Polish and show the loyal attitude towards their fatherland, and on the other hand they feel ashamed of the events taking place recently. The (parts) of history of their own nation characterized by spectacular military victories are undoubtedly the “pride-creating” factors for the majority of the researched people. The attitude glorifying the martyrdom in the history of Poland is significantly less expressed by the researched people than the Victorian attitude.

Keywords

PL

wiedza historyczna; duma narodowa; postawy patriotyczne; stosunek do przeszłości

EN

historical knowledge; national pride; patriotic attitudes; attitude to the past

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli)
• Journal: Społeczeństwo i Rodzina
• Year: 2014
• Issue: 4(41)
• Pages: 29-46

Contributors

author

Bąk Urszula