Analiza hermeneutyczna narracji autobiograficznych w badaniach noetycznego poziomu rozwoju człowieka

• Authors: Anna Mróz

Title variants

EN

Hermeneutic analysis of autobiographical narrations in the research on noetic level of human development

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Hermeneutyka posiada wiele znaczeń. Jednym z nich jest jej rozumienie jako sztuki interpretowania tekstu mówionego lub pisanego. Zyskała również status metodologii w zakresie nauk humanistycznych. Znane są zastosowania interpretacji hermeneutycznej do analiz tekstów filozoficznych i literackich. Czy jednak można ją stosować w badaniach prowadzonych na gruncie empirycznej nauki o człowieku jaką jest psychologia? W psychologii najbliższe naukom humanistycznym wydaje się być rozumienie człowieka jako „projektującej się egzystencji”, reprezentatywne dla podejścia personalistyczno-egzystencjalnego. Z tego powodu hermeneutyka jako metodologia rozumiejąca może znaleźć zastosowanie w badaniach nad noetycznym poziomem rozwoju człowieka, który to poziom nie podlega determinacji biologicznej i środowiskowej, stanowiąc obszar realizowania się motywacji aksjologicznej. Historyczne i kontekstowe ujęcie doświadczeń rozwojowych przy pomocy metodologii rozumiejącej, a nie wyłącznie wyjaśniającej ludzkie zachowania, pozwala odkrywać nowe obszary funkcjonowania ludzkiej psychiki. W artykule przedstawione zostały zasady obowiązujące przy stosowaniu hermeneutycznej interpretacji narracji autobiograficznych na gruncie psychologii wraz z ich filozoficzną podstawą.

EN

Hermeneutics has numerous meanings. One of them is the understanding of it as the art of interpreting spoken or written text. It has also gained the status of methodology within humanistic science. The applications of hermeneutics interpretation to analyse philosophy or literary texts is widely known. The question is whether it may be applied in the research carried out on the ground of empirical science about a human; namely psychology. In psychology, the understanding of a human as ‘projecting existence’ representative for the personal – existential approach, is the closest to the humanistic sciences. Due to these reasons, hermeneutics as understanding methodology may find application in the research on the noetic level of human development which is not subject to biological or environmental determination, being the area where axiological motivation is executed. The historic and contextual conception of developmental experiences by means of the methodology which understands and not only explains human behaviour, allows to discover new areas of functioning of the human psyche. The article also presents the rules applied while making use of hermeneutics interpretation of autobiographical narration on the ground of psychology backed up with their philosophical basis.

Keywords

PL

analiza hermeneutyczna; badania biograficzne; rozwój osobowy człowieka

EN

hermeneutical analysis; biographical research; persons biography

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2015
• Volume: 41
• Issue: 1
• Pages: 107-116

Contributors

author

Anna Mróz

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Adamiec M. (1988), Doświadczenie przemiany jako kategoria psychologiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Dilthey W. (1993), Rozumienie i życie, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, red. G. Sowiński, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków.
• Dybel P. (1993), Heideggerowskie ujęcie problemu relacji JA-INNY w „Sein und Zeit” i jego konsekwencje dla hermeneutycznej teorii interpretacji, [w:] Fenomenologia i hermeneutyka, red. P. Dybel, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Funke G. (1994), Hermeneutyka i język, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Gadamer H.G. (1993), Koło jako struktura rozumienia, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, red. G. Sowiński, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków.
• Gałdowa A. (2005), Rozwój i kryteria dojrzałości osobowej, [w:] Psychologiczne i egzystencjalne problemy człowieka dorosłego, red. A. Gałdowa, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• May R. (1995), O istocie człowieka. Szkice z psychologii egzystencjalnej, Dom Wydawniczy „Rebis”, Poznań.
• McAdams D., Diamond A., Mansfield E., de St. Aubin E. (1997), Stories of Commitment: The Psychosocial Construction of Generative Lives, „Journal of Personality and Social Psychology”, 72, 3, 678-694.
• Olejnik M. (2000), Podejście hermeneutyczne w badaniu prywatnych teorii rozwoju, [w:] Metody jakościowe w psychologii współczesnej, red. M. Straś-Romanowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Paluchowski W.J. (2010), Komputerowa analiza narracyjności. Wybrane problemy metodologiczne, [w:] Badania narracyjne w psychologii, red. M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko, ENETEIA, Warszawa.
• Ricoeur P. (1992), Filozofia osoby, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków.
• Rosenthal G. (1990), Rekonstrukcja historii życia. Wybrane zasady generowania opowieści w wywiadach biograficzno-narracyjnych, [w:] Metoda biograficzna w socjologii, red. J. Włodarek, M. Ziółkowski, PWN, Warszawa-Wrocław.
• Stelmach J. (1989), Co to jest hermeneutyka?, Wydawnictwo Nauka dla Wszystkich, Kraków.
• Straś-Romanowska M. (1992), Los człowieka jako problem psychologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Trzebiński J. (2002), Autonarracje nadają kształt życiu człowieka, [w:] Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.