Wyjść z teatru i w nim pozostać Nikołaj Jewreinow – spojrzenie z XXI wieku

• Authors: Osińska Katarzyna

Title variants

EN

Stepping Out of the Theater and Remaining in It: A 21st Century Retrospective on the Art of Nikolai Evreinov

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Nowadays the growing interest in the work of Nikolai Evreinov, especially in the idea of ​​the theatralization of life, provokes the question: Was Evreinov really ahead of his time, as Erika Fischer-Lichte suggests? What do his ideas mean today, in the era of performance studies? The article discusses Evreinov's most important concepts – such as the theatralization of life (on the example of human sex life, among others), monodrama, theater for oneself – as well as his works on the origins of theater which he saw in the scapegoat rituals, folk rituals, and public executions. Evreinov's ideas are juxtaposed with his work as a director (as the co-creator of the Ancient Theater in St. Petersburg, and the director of the mass spectacle The Storming of the Winter Palace) and with his dramatic works (on the example of the following dramas: The Beautiful Despot, In the Stage-Wings of the Soul [also known as: Theatre of the Soul], the parody The Inspector General [also known as: The Government Inspector] and The Chief Thing).

Keywords

EN

Nikolai Evreinov; theatralization of life; the scapegoat ritual; drama therapy; performance studies

• Publisher: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu
• Journal: Didaskalia. Gazeta Teatralna
• Year: 2021
• Issue: 161
• Pages: 176-226

Dates

published

2021-02

Contributors

author

Osińska Katarzyna

• Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

References

• Agitacionno-massowoje iskusstwo. 1917-1932. Oformlenije prazdnienstw, red. W. Tołstoj, „Iskusstwo”, Moskwa 1984.
• Annienkow, Jurij, Dniewnik moich wstrecz. Cykł tragiedij, tom 2, „Iskusstwo”, Leningrad 1991.
• Cudowny Kinemo. Rosyjska myśl filmowa, red. T. Szczepański, B. Żyłko, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2001.
• Dżurowa, Tatiana, Nikołaj Jewreinow: tieatralizacyja żyzni i iskusstwa, [w:] Nikołaj Jewreinow, Originał o portrietistach, Sowpadienije, Moskwa 2005, s. 5-28.
• Eisenstein, Siergiej, Izbrannyje proizwiedienija w 6 tomach, t. 4, red. S. Jutkiewicz, Iskusstwo, Moskwa 1966.
• Evreïnov, l’apôtre russe de la théâtralité, red. G. Abensour, „Revue des études slaves” 1980, t. 53, z. 1.
• Fischer-Lichte, Erika, Performatywność, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków 2018.
• Golub, Spencer, Evreinov: The Theatre of Paradox and Transformation (Theater and dramatic studies), UMI Research Press, Ann Arbor 1984.
• Gwozdiew, Aleksiej, Piotrowskij, Adrian, Pietrogradskije tieatry i prazdniestwa w epochu wojennogo kommunizma, [w:] Istorija sowietskogo tieatra, t. 1, Pietrogradskije tieatry na porogie Oktiabria i w epochu wojennogo kommunizma. 1917-1921, izd. Chudożestwiennoj litieratury – leningradskoje otdielenije, Leningrad 1933, s. 81-290.
• Huizinga, Johan, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, przeł. M. Kurecka, W. Wirpsza, Czytelnik, Warszawa 1967.
• Iz istorii sowietskoj nauki o tieatrie. 20-e gody, red. S. Stachorskij, GITIS, Moskwa 1988, s. 186-196.
• Jewreinow, Nikołaj, Azazel i Dionis. O proischożdienii sceny w swiazi s zaczatkami dramy u semitow, Academia, Leningrad 1924.
• Jewreinow, Nikołaj, Diemon tieatralnosti, red. A. Zubkow, W. Maksimow, Letnij sad, Moskwa – Petersburg 2002.
• Jewreinow, Nikołaj, Istorija russkogo tieatra, Izdatielstwo imieni Czechowa, New York 1955.
• Jewreinow, Nikołaj, Krasiwyj despot: Poslednij akt dramy, izd. A.S. Suworin, Petersburg 1907.
• Jewreinow, Nikołaj, Pjesy iz riepiertuara Kriwogo zierkała, Academia, Piotrogród 1923, https://archive.org/details/dramaticheskiias038800/page/32/mode/2up [dostęp: 16 X 2020].
• Jewreinow, Nikołaj, Pro scena sua. Rieżyssura. Licedei. Poslednije problemy tieatra, „Prometej”, Piotrogród 1915.
• Jewreinow, Nikołaj, Rewizor, [w:] Russkaja tieatralnaja parodija XIX – naczała XX wieka, red. M. Polakowa, Iskusstwo, Moskwa 1976, s. 613-632.
• Jewreinow, Nikołaj, Tieatr i eszafot. K woprosu o proischożdienii tieatra kak publicznogo instituta, [w:] Mnemozina. Dokumienty i fakty iz istorii russkogo tieatra XX wieka, GITIS, Moskwa 1996, s. 14-44.
• Jewreinow, Nikołaj, W szkole ostroumija. Wospominanija o tieatrie „Kriwoje zierkało", Iskusstwo, Moskwa 1998.
• Kocur, Mirosław, Teatr antycznej Grecji, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
• Kupcowa, Olga, Meyerhold i Jewreinow, [w:] Meyerhold, rieżyssura w pierspiektiwie wieka / Meyerhold, la mise en scène dans le siècle, red. B. Picon-Vallin, W. Szczerbakow, O.G.I., Moskwa 2001, s. 120-134.
• Malej, Izabella, Syndrom budy jarmarcznej, czyli symbolizm rosyjski w kręgu arlekinady (A. Błok i A. Bieły), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.
• Masłowski, Michał, Arlekin zza kordonu. Z recepcji Nikołaja Jewreinowa w Polsce (1921-1932), „Pamiętnik Teatralny” 2020 nr 1 (273), s. 71-144.
• Meyerhold, Wsiewołod, Przed rewolucją (1905-1917), wstęp i wybór J. Koenig, przeł. A. Drawicz, J. Koenig, noty A. Fiewralski, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1988.
• Mgiebrow, Aleksandr, Żyzń w tieatrie, tom II, Academia, Moskwa – Leningrad 1932.
• O dramacie. Źródła do dziejów europejskich teorii dramatycznych, tom II, Od Hugo do Witkiewicza. Poetyki. Manifesty. Komentarze, red. E. Udalska, Fundacja Astronomii Polskiej, Warszawa 1993.
• Osińska, Katarzyna, Ewolucja radzieckich widowisk masowych (do lat trzydziestych XX wieku), [w:] Teatr masowy – teatr dla mas, red. M. Leyko, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011, s. 207-240.
• Osińska, Katarzyna, Recepción cultural del Siglo de Oro español en Russia: el caso del Teatro Viejo en Petersburgo (temporada 1911/1912), [w:] Del gran teatro del mundo al mundo del teatro. Homenaje a la Profesora Urszula Aszyk, red. K. Kumor, K. Moszczyńska-Dürst, Instituto de Estudios Ibéricos e Iberoamericanos de la Universidad de Varsovia, Warszawa 2014, s. 209-219.
• Osińska, Katarzyna, Tradycje Grecji antycznej w radzieckiej praktyce i teorii teatralnej lat dwudziestych. Adrian Piotrowski i Siergiej Radłow, [w:] Siew Dionizosa. Inspiracje Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX wieku w Europie Środkowej i Wschodniej, red. J. Axer, Z. Osiński, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych - DiG - OBTA - Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1997, s. 55-72.
• Piotrowskij, Adrian, K tieorii „samodiejatielnogo tieatra”, [w:] Problemy sociołogii iskusstwa, Academia, Leningrad 1926, s. 120-129.
• Piotrowskij, Adrian, Za sowietskij tieatr!, Academia, Leningrad 1925.
• Rosół, Rafał, Pochodzenie rytuału „kozła ofiarnego” w starożytnej Grecji, „Meander” 2006, nr 3-4, s. 280-289.
• Rudnickij, Konstantin, Russkoje rieżyssiorskoje iskusstwo. 1908-1917, „Nauka”, Moskwa 1990.
• Schechner, Richard, Performatyka: wstęp, przeł. T. Kubikowski, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2006.
• Sielicki, Franciszek, Mikołaj Jewreinow w Polsce, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1974, nr 194, s. 63-76.
• Stachorskij, Siergiej, Iskanija russkoj tieatralnoj mysli, „Swobodnoje izdatielstwo”, Moskwa 2007.
• Stark, Eduard, Starinnyj tieatr, [brak wydawcy], Petersburg 1911.
• Śliwowscy, Wiktoria i René, Mikołaja Jewreinowa związki z Polską, „Pamiętnik Teatralny” 1980 z. 3-4, s. 393-412.
• Świerczewski, Eugeniusz, Jewreinow, nakł. „Życia Teatru”, Warszawa 1925.
• Turner, Victor, Od rytuału do teatru. Powaga zabawy, przeł. M. i J. Dziekanowie, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2005.
• Węgrzyniak, Rafał, Jewreinow w polskim teatrze, „Dialog” 2008, nr 7-8, s. 214-223.
• Zabrodin, Władimir, Eisenstein : popytka tieatra, Eisenstein-centr, Moskwa 2005.
• Žižek, Slavoj, Od wzniosłości do śmieszności: akt seksualny w kinie, przeł. G. Jankowicz, [w:] tenże, Lacrimae rerum. Kieślowski, Hitchcock, Tarkowski, Lynch, Korporacja Ha!art, Kraków 2007, s. 243-275.

Identifiers

DOI

10.34762/w58m-xc77