Uczenie się „normalności” w sytuacji doświadczania symbolicznego wykluczenia – przykład badań nad rodzicielstwem jednopłciowym kobiet w społeczeństwie heteronormatywnym

• Authors: Magdalena Wojciechowska

Title variants

EN

Acquiring the Sense of “Normality” Within the Context of Experiencing Symbolic Exclusion – the Case of Study on Same-Sex Female Parenting in Heteronormative Society

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto próbę zrekonstruowania procesualnego wymiaru nadawania przez kobiety wspólnie wychowujące dziecko poczęte w rodzinie jednopłciowej znaczeń nowym wzorom funkcjonowania w społeczeństwie heternormatywnym, które wyznaczają szerszy kontekst antycypowania oraz doświadczania przez nie rodzicielstwa. W tekście oddałam głos badanym – matkom biologicznym i niebiologicznym – by to właśnie z ich perspektywy przyjrzeć się, jak działając w kontekście zinternalizowanej heteronormatywności, radzą sobie w sytuacji konfrontacji z różnymi ograniczeniami, negocjując sens własnych działań oraz poczucie „normalności” i adekwatności społecznej. Przedstawione bariery (jednostkowe, instytucjonalne, prawne czy społeczno-kulturowe), jakich doświadczają rodzice tej samej płci, są przez badanych rozpatrywane na płaszczyźnie symbolicznej jako element nierównego traktowania, który wpisuje ich w kategorię „dewiantów”, nie pozostając bez wpływu na postrzeganie siebie w szerszym kontekście społecznym. Nakreślone powyżej problemy wpisują się w szerszy projekt badawczy, poświęcony problematyce doświadczania rodzicielstwa przez osoby LGBT w Polsce, który realizowany jest w tradycji badań jakościowych z wykorzystaniem techniki pogłębionego wywiadu swobodnego.

EN

This article is an attempt to reconstruct the process of ascribing meanings to new ways of functioning within the heteronormative society, meanings which determine the broader context of anticipating and experiencing parenthood, from the perspective of women whose child has been conceived within the frame of same-sex family. Drawing on in-depth interview data, it is intended to shed light on how these women - biological and non-biological mothers - push the negative barriers and choose to become parents. The barriers at hand (individual, institutional, legal, socio-cultural) are seen by the women under study in terms of symbolic unequal treatment what impacts upon the way they negotiate their sense of “normality” and social adequateness while functioning within the context of internalized heteronormativity. A major objective of this contribution is to elucidate how the internalized heteronormativity impact upon the everyday life of lesbian-mother families destabilizing their sense of social adequateness, on the one hand, and empowering them to push the boundaries of social acceptance, on the other. The above issues are part of a broader research project focused on the analysis of parenting experiences of LGBT community in Poland.

Keywords

PL

rodziny nieheteronormatywne w Polsce; rodzicielstwo jednopłciowe kobiet; matka biologiczna a matka niebiologiczna; budowanie poczucia „normalności”; badania jakościowe

EN

non-heteronormative families in Poland; same-sex parenting; biological mother and non-biological mother; constructing the sense of “normality”; qualitative study

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2014
• Issue: 3(214)
• Pages: 127–157

Contributors

author

Magdalena Wojciechowska

• Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, Katedra Socjologii Organizacji i Zarządzania, ul. Rewolucji 1905r. nr 41, 90-214 Łódź

References

• Adler, Patricia i Peter Adler. 2011. The Tender Cut: Inside the Hidden World of Self-Injury. New York: New York University Press.
• Antosz, Patrycja. 2012. Równe traktowanie standardem dobrego rządzenia. Raport z badań sondażowych [dostęp 20.05.2014]. Dostępny w Internecie (http://rownosc.info/rownosc.php/main/show/attachment/1043).
• Babbie, Earl. 2003. Badania społeczne w praktyce. Tłum. W. Betkiewicz, M. Bucholc, P. Gadomski, J. Haman, A. Jasiewicz-Betkiewicz, A. Kloskowska-Dudzińska, M. Kowalski i M. Mozga. Warszawa: WN PWN.
• Banach, Katarzyna. 2013. Kształtowanie się płci kulturowej dzieci w rodzinach jednopłciowych. Wpływ tożsamości seksualnej na postrzeganie ról płciowych. „InterAlia” 8: 21–32.
• Berger, Peter i Thomas Luckmann. 2010. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy. Tłum J. Niżnik. Warszawa: WN PWN.
• Blumer, Herbert. 1969. Symbolic Interactionism. Perspective and Method. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
• Bokszański, Zbigniew. 1989. Tożsamość, interakcja, grupa. Tożsamość jednostki w perspektywie teorii socjologicznej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Bos, Henny. 2013. Lesbian-Mother Families Formed Through Donor Insemination. W: A. E. Goldberg, K. R. Allen (red.). LGBT-Parent Families. Innovations in Research and Implications for Practice. New York, Heidelberg, Dordrecht, London: Springer, s. 21–37.
• Bos, Henny i Theo Stanford. 2010. Children’s Gender Identity in Lesbian and Heterosexual Two-Parents Families. „Sex Roles” 62: 114–126.
• Charmaz, Kathy. 2009. Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Tłum. B. Komorowska. Warszawa: WN PWN.
• Clarke, Victoria. 2001. What About the Children? Arguments Against Lesbian and Gay Parenting. „Women’s Studies International Forum” 24: 555–570.
• Coleman, Marilyn i Lawrence Ganong (red.). 2004. Handbook of Contemporary Families. Considering the Past, Contemplating the Future. Thousand Oakes: Sage.
• Czykwin, Elżbieta. 2008. Stygmat społeczny. Warszawa: WN PWN.
• Fitzgerald, Bridget. 1999. Children of Lesbian and Gay Parents: A Review of the Literature. „Marriage and Family Review” 29: 57–75.
• Foucault, Michel. 1998. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. T. Komendant. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Giddens, Anthony. 2004. Socjologia. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa. WN PWN.
• Glaser, Barney i Anselm Strauss. 1967. The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Chicago: Aldine Publishing Company.
• Goffman, Erving. 2007. Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Tłum. A. Dzierżyńska i J. Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Goffman, Erving. 2008. Zachowanie w miejscach publicznych. Tłum. O. Siara. Warszawa: WN PWN.
• Goffman, Erving. 2010. Analiza ramowa. Esej z organizacji doświadczenia. Tłum. S. Burdziej. Kraków: Nomos.
• Green, G. Dorsey i Frederick Bozett. 1991. Lesbian Mothers and Gay Fathers. W: J. Gonsiorek i J. Weinrich (red.). Homosexuality: Research Implications for Public Policy. Thousand Oaks: Sage, s. 197–214.
• Grzegołowska-Klarkowska, Helena. 1986. Mechanizmy obronne osobowości. Warszawa: PWN.
• Hałas, Elżbieta. 1987. Społeczny kontekst znaczeń w teorii symbolicznego interakcjonizmu. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Hammersley, Martyn i Paul Atkinson. 2000. Metody badań terenowych. Tłum. S. Dymczyk. Poznań: Zysk i S-ka.
• Kacperczyk, Anna. 2013. Praca nad emocjami jako element aktywności górskiej i wspinaczkowej. „Przegląd Socjologii Jakościowej” 9: 70–103.
• Karraker, Meg Wilkes [Wilkes, Mary Margaret]. 2011. Families in Global Context. W: J. Lee i S. Shaw (red.). Women Worldwide: Transnational Feminist Perspectives on Women. New York: McGraw Hill, s. 301–323.
• Kleinknecht, Steven. 2007. An Interview with Robert Prus: His Career, Contributions, and Legacy as an Interactionist Ethnographer and Social Theorist. „Qualitative Sociology Review” 3: 221–288.
• Konecki, Krzysztof. 2000. Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: WN PWN.
• Kvale, Steinar. 2004. InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego. Białystok: Trans Humana.
• Lewin, Ellen. 1993. Lesbian Mothers. Accounts of Gender in American Culture. New York: Cornell University Press.
• Lubbe, Carien. 2013. LGBT Parents and Their Children: Non-Western Research and Perspectives. W: A. E. Goldberg i K. R. Allen (red.). LGBT-Parent Families. Innovations in Research and Implications for Practice. New York, Heidelberg, Dordrecht, London: Springer, s. 209–223.
• Lutyński, Jan. 1968. Ankieta i jej rodzaje na tle podziału technik otrzymywania materiałów. W: Z. Gostkowski i J. Lutyński (red.). Analizy i próby technik badawczych w socjologii. Tom II. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 10–56.
• Majka-Rostek, Dorota. 2008. Związki homoseksualne. Studium socjologiczne. Warszawa: Difin.
• Majka-Rostek, Dorota. 2013. Lesbijki, geje i ich dzieci – różnorodność form rodzinnych. „InterAlia” 8: 11–20.
• Mallon, Gerald. 2004. Gay Men Choosing Parenthood. New York: Columbia University Press.
• Martin, April. 1993. The Lesbian and Gay Parenting Handbook. Creating and Raising Our Families. New York: Harper Perennial.
• Mezey, Nancy. 2008. New Choices, New Families: How Lesbians Decide about Motherhood. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Mezey, Nancy. 2013. How Lesbians and Gay Men Decide to Become Parents Or Remain Childfree. W: A. E. Goldberg i K. R. Allen (red.). LGBT-Parent Families. Innovations in Research and Implications for Practice. New York, Heidelberg, Dordrecht, London: Springer, s. 59–70.
• Męcfal, Sylwia. 2012. Problemy badań terenowych – wybrane kwestie metodologiczne, praktyczne oraz etyczne przy badaniu zjawisk „trudnych”. „Przegląd Socjologiczny” 61: 155–179.
• Misztal, Barbara. 2001. Normality and Trust in Goffman’s Theory of Interaction Order. „Sociological Theory” 19: 312–324.
• Mizielińska, Joanna. 2007. Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii queer. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Mizielińska, Joanna i Agata Stasińska. 2013. Od „wroga rodziny” do jednej z jej form: Rodziny z wyboru we współczesnym polskim dyskursie prasowym. „InterAlia” 8: 105–128.
• Oliwa, Radosław. 2012. Media i Internet. Z szafy do ramówki. W: M. Makuchowska i M. Pawlęga (red.). Sytuacja społeczna osób LGBT. Raport za lata 2010 i 2011. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, s. 108–121.
• Parke, Ross. 2004. Development in the Family. „Annual Review of Psychology” 55: 365–399.
• Peterson, Gary i Kevin Bush (red.). 2013. Handbook of Marriage and the Family. New York, Heidelberg, Dordrecht, London: Springer.
• Prus, Robert. 1997. Subcultural Mosaics and Intersubjective Realities. An Ethnographic Research Agenda for Pragmatizing the Social Sciences. Albany: State University of New York Press.
• Prus, Robert. 1999. Beyond the Power Mystique. Power as Intersubjective Accomplishment. Albany: State University of New York Press.
• Prus, Robert i Scott Grills. 2003. The Deviant Mystique. Involvements, Realities, and Regulation. Westport, Connecticut, London: Praeger Publishers.
• Przybyłowska, Ilona. 1978. Wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych. „Przegląd Socjologiczny” 30: 53–63.
• Rosky, Clifford. 2009. Like Father, Like Son: Homosexuality, Parenthood, and the Gender of Homophobia. „Yale Journal of Law and Feminism” 20: 256–355.
• Sargent, Paul. 2013. Reluctant Role Models: Men Teachers and the Reproduction of Hegemonic Masculinity. „Qualitative Sociology Review” 9: 188–203.
• Shott, Susan. 1979. Emotion and Social Life: A Symbolic Interactionist Analysis. „The American Journal of Sociology” 84: 1317–1334.
• Silverman, David. 2007. Interpretacja danych jakościowych. Tłum. M. Głowacka-Grajper i J. Ostrowska. Warszawa: WN PWN.
• Slany, Krystyna (red.). 2013. Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno--genderowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Stacey, Judith. 2013. Gay Parenthood and the End of Paternity as We Know It. W: D. M. Newman i J. O’Brien (red.). Sociology: Exploring the Architecture of Everyday Life. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington: Sage, s. 174–188.
• Stacey, Judith i Timothy Biblarz. 2001. (How) Does the Sexual Orientation of Parents Matter? „American Sociological Review” 66: 159–183.
• Struzik, Justyna. 2012. Polityka. Konieczność polityczności. W: M. Makuchowska i M. Pawlęga (red.). Sytuacja społeczna osób LGBT. Raport za lata 2010 i 2011. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, s. 122–144.
• Tomalski, Przemysław. 2007. Nietypowe rodziny. O parach lesbijek i gejów oraz ich dzieciach z perspektywy teorii przywiązania. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Turner, Jonathan i Jan Stets. 2005. The Sociology of Emotions. New York: Cambridge University Press.
• Wojciechowska, Magdalena. 2013. O wyzwaniach w badaniu trudnych zjawisk. Metodologiczne aspekty badań terenowych na przykładzie prostytucji kobiecej. „Dyskursy Młodych Andragogów” 14: 245–267.
• Ziółkowski, Marek. 1981. Znaczenie – interakcja – rozumienie. Warszawa: PWN.