Początki cenobii na Górze Poczajowskiej i pierwsze donacje na rzecz monasteru

• Authors: Andrzej Borkowski

Title variants

EN

The origins of Cenobitic Monasticism on Mount Pochayiv and the First Donations to the Monastery

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Góra poczajowska zasłynęła na Rusi po cudownym objawieniu się tam Matki Bożej. Przypuszczalnie, już w 1240 r. uciekający przed hordami tatarskimi mnisi z Kijowa znaleźli schronienie w pobliskich pieczarach. W 1559 r. właścicielka tych ziem Anna Hojska ufundowała dla żyjących w pieczarach mnichów monaster prawosławny oraz przekazała cudowną ikonę Matki Bożej. Najwybitniejszym ihumenem monasteru poczajowskiego był św. Hiob Zalizo. Po raz pierwszy został wybrany wyłącznie przez mnichów na nowego przełożonego monasteru, czwartego od czasu wprowadzenia w monasterze reguły cenobitycznej. Drugimi wybitnymi fundatorami monasteru poczajowskiego stali się małżonkowie Domaszewscy. Swymi wysiłkami włożonymi w wzniesienie kamiennej cerkwi, znacznymi nadaniami pieniężnymi i ziemskimi przeznaczonymi na jej upiększenie i utrzymanie samego monasteru, pragnęli wynagrodzić straty i zniszczenia naniesione przez możnowładcę Firleja oraz powstanie kozackie, i tym samym nie dopuścić do całkowitego upadku i ustania życia monastycznego na Górze Poczajowskiej. Z tego względu ich imiona zostały tak mocno podkreślone w dziejach głównego ośrodka duchowego na Wołyniu.

EN

Mount Pochayiv became famous in Russia after the miraculous apparition of the Mother of God, which took place there. Presumably, already in 1240, monks from Kiev found refuge in nearby caves when fleeing the Tartar hordes. In 1559, the owner of these lands Anna Hojska provided funds for building an Orthodox monastery for the monks living in the caves and gave them a miraculous icon of the Mother of God. The most prominent abbot of the Pochayiv monastery was Job Zalizo. He was first elected exclusively by the monks as the new superior of the monastery, the fourth superior since the cenobitic rule was introduced in the monastery. The second prominent founder of the Pochayiv monastery were the Domaszewska family. Their efforts in the construction of the stone church, financial, land support and earth intended for the beautification and maintenance of the monastery, was to compensate for losses and damages applied by the magnate Firlej and the Cossack uprising. They wanted to prevent the total collapse and cessation of monastic life on Mount Pochayiv. For this reason, their names are so strongly emphasized in the history of the main spiritual center of Volyn.

Keywords

PL

Hiob Zalizo; Monaster Poczajowski; Anna Hojska; Ewa i Teodor Domaszewscy

EN

Job Zalizo; Pochayiv Monastery; Anna Hojska; Eva and Theodore Domaszewscy

• Publisher: Bialystok University Press
• Journal: ELPIS
• Year: 2014
• Volume: 16
• Pages: 173-181

Contributors

author

Andrzej Borkowski

• Katedra Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku

References

• Akty, otnosiaszcziesja k istorii Zapadnoj Rossii, sobrannye i izdannye Archeograficzeskoju Komissieju, t. 4, Sankt-Petersburg 1851.
• Archeograficzeskij sbornik dokumentow otnosjaszczichsja k istorii Sewero-Zapadnoj Rusi, izdawaemyj pri uprawlenii Wilenskogo uczebnogo okruga, t. II, Wilna 1904.
• Dierżawnyj Archiw Tarnopolskoj Oblasti, Fond 258 (Počaevski Arhiv), opis 3, sprawa nr.: 1165/1,1169.
• Materiały po istorii Poczajewskoj Ławry, red. W. Lewickij, t. 1, Poczajew 1912.
• Pamiatniki izdannyje wremiennoj Komisijej dla razborki drewnich aktow wysoczajsze uczreżdennoju pri Kiewskom wojennom, Podol’skom i Wolynskom general-gubernnatore, t. IV/1-2, Kijew 1859.
• Pczeła Poczajewskaja. Izbornik nazidatel’nych pouczenij i statej, sostawlennych i spisannych prepodobnym Iowom, igumenom Ławry Poczajewskoj (1581-1651), red. prof. N. I. Pietrowa, Poczajów 1884.
• Amwrosij (Łatockij) archim., Skazanije o Poczajewskoj Uspienskoj Ławre, Poczajew 1787.
• Antonovič S., Korotkii istoričnii naris Počaïvs’koï Uspins’koï Lavri, Kremianec 1938.
• Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska, Warszawa 1844, t. 2/2.
• Batiuszkow P. N., Wołyń. Istoriczeskija sud’by Jugo - Zapadnago kraja, S - Petersburg 1888, s. 124.
• Bieńkowski L., Organizacja Kościoła wschodniego w Polsce, [w:] Kościół w Polsce. Studia nad historią Kościoła Katolickiego w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. 2/2, Kraków 1969, s. 840 – 855.
• Boniecki A., Herbarz Polski, t. VII, XII, W – wa 1904.
• Borkowski A., Dzieje drukarni poczajowskiej, [w:] red. W. Stępniak- Minczewa, Z. J. Kijas, Klasztory i kultura krajów słowiańskich, Kraków 2001, s. 279-303.
• Charlampowicz K., Iosif Kurcewicz, archijepiskop Suzdalskij, Kazań 1900, s. 15.
• Chodynicki K., Kościół prawosławny a Rzeczypospolita polska. Zarys historyczny 1370-1632, Warszawa 1934.
• Chojnacki A., Poczajewskaja Uspienskaja Ławra. Istoryczeskoje opisanije, Poczajew 1897.
• Chojnacki A., Prawosławije na Zapadie Rossii ili Patieryk Wołyno– Poczajewskij, Moskwa 1888.
• Doroszenko D., Narys istoriji Ukrajiny, t. I, Warszawa 1932.
• Dubilko J., The Pochaiv Monastery in the history of our nation, Vinnipeg 1986.
• Gołubjew S., Kijewskij mitropolit Pietr Mohiła i jego spodwiżniki, t. II, Kijów 1898, s. 25. Gora Počaevska, Poczajew 1806.
• Grabowski T., Ostatnie lata Melecjusza Smotryckiego. Szkic do dziejów literatury unicko-prawosławnej wieku XVIII, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Bolesława Orzechowicza, Lwów 1916, s. 318 – 321.
• Hruszewśkyj M. S., Istorija Ukrajini – Rusi, t. VII, Kijiw-L’wiw 1909.
• Konieczny F., Święci w dziejach narodu polskiego, Kraków –Warszawa 1985.
• Lewickij W., K woprosu o wremieni osnowanija Poczajewskoj Lawry i o pierwoj ustroitielnice jeja Annie Gojskoj, „WEW” 6 (1913) 96-100, 7 (1913) 126-128, 8 (1913) 138-142, 9 (1913) 165-167, 11 (1913) 201-204.
• Mironowicz A., Kościół prawosławny w dziejach dawnej Rzeczypospolitej, Białystok 2001.
• Opisanije Poczajewskija Uspienskija Ławry, Poczajew 1878.
• Orłowski J. P., Uczastije Zaporożskich kozakow w wostanowlenii ijerusalimskim patriarchom Teofanom prawosławnoj jużno-russkoj cerkownoj ijerarchii w 1620 g, [w:] „Trudy Kijewskoj– Duchownoj Akademii”, Kijew 1905.
• Osinskij A. S., Mieletij Smotrickij, Kijew 1912.
• Pelesz J., Geschichte der Union der ruthenischen Kirche mit Rom von den ältesten. Zeiten bis auf die Gegenwart, t. II, Würzburg- Wien 1881.
• Petruszewicz A., Istoriczeskoje izwiestije o drewniej Poczajewskoj obitieli, „Galiczanin”, 1 (1863) 158-161.
• Sendulskij A., Prepodobnyj Iow igumien poczajewskij, „WEW”, 22 (1875) 874-909, 23 (1875) 951-965.
• Serczyk W. A., Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, Wrocław-Kraków 1984.
• Teodorowicz N., K istorii Poczajewskoj Lawry, „WEW” 14 (1903) 425-449.
• Teodorowicz N., Zawieszczanije dworianina Fieodora Grickowicza Domaszewskago Poczajewskomu monastyriu ot 1654 goda (nieokonczennoje), „WEW” 29 (1898) 999-1001.
• Tomkiewicz W., Cerkiew dyzunicka w dawnej Rzeczypospolitej Polskiej 1596-1795, „Przegląd Powszechny”, CIC (1921-1922) 161 – 163.
• Tripolskij N., K istorii drevniago pravoslavnago Počaevskago monastyria na Volyni, „Wołynskija Eparchialnye Wedomosti” 15-18 (1896) 570-575, 607-617, 672-675, 687-710.
• Woliński J., Polska i Kościół prawosławny. Zarys historyczny, Lwów