Sekret pierwszej polskiej książki kucharskiej w świetle XVI-wiecznej edukacji kobiet

• Authors: Świerczek Agata

Title variants

EN

The secret of the first Polish cook book, in the context of the education of women in the 16th century

Abstracts

EN

Methodology. The basic method of research work was the synthesis, the analysis of available scientific materials, helped to draw detailed conclusions of the study. The results and the findings. Studies have shown that mainly dealt with education of the boys. Noble families gave money for that their descendants have gained proper manners and knowledge by acquiring the necessary skills for future political activity. Descriptions associated with raising children only mention that the girls were prepared for the future role of the lady of the house. Education of women in the sixteenth century is the subject rarely undertaken in Polish literature. Examination of the problem in the context of the first Polish cookbook is undoubtedly an important part of learning about Polish culture. Education of women in the sixteenth century is a topic which has been written rarely in Polish literature because only boys were learning. At the turn of the fifteenth / sixteenth century a new ideological current was developed in Poland. Along with changes in cultural and mental coming from the royal court a change in many areas including education and the Polish kitchen. In the light of the available studies in history, women already used cookbooks, what is more, written in Polish.

PL

Cel badań. Celem badania było opisanie kulinarnej edukacji kobiet w XVI-wiecznej Rzeczpospolitej oraz znalezienie odpowiedzi na pytania: Kto mógł posiadać książkę kucharską? Czy przygotowywano kobiety do prac w kuchni? Dla kogo było przeznaczone Kuchmistrzostwo? Jaki miało ono związek z edukacją kobiet? Metoda badań. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w pracy była synteza, a także analiza dostępnych materiałów naukowych, które pozwoliły na próbę sformułowania szczegółowych wniosków z przeprowadzonych badań. Wyniki i wnioski. Badania wykazały, że zajmowano się głównie wychowaniem chłopców. Rodziny szlacheckie łożyły pieniądze na to, by ich potomkowie zdobyli odpowiednią ogładę oraz wiedzę nabywając niezbędne umiejętności do późniejszej działalności politycznej. Opisy związane z wychowaniem dzieci jedynie wspominają, że dziewczęta były przygotowywane do roli przyszłej pani domu. Na podstawie dostępnych opracowań historycznych wiemy już, że kobiety miały wówczas do dyspozycji książki kucharskie, co więcej były to prace napisane w języku polskim. Być może był to wynik rozwijającego się w Polsce na przełomie XV/XVI wieku humanizmu. Edukacja kobiet w XVI wieku jest tematem rzadko podejmowanym w polskiej literaturze. Rozpatrywanie problemu w kontekście pierwszej polskiej książki kucharskiej jest niewątpliwie ważnym elementem poznawania polskiej kultury.

Keywords

PL

pierwsza polska książka kucharska, edukacja kobiet, kuchnia polska w XVI wieku, kultura staropolska, kuchmistrzostwo

EN

first Polish cookbook, education of women, Polish cuisine in the sixteenth century, Old-Polish culture, Cookbook

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2017
• Issue: 7
• Pages: 159-169

Dates

published

2017

Contributors

author

Świerczek Agata

• Akademia Ignatianum w Krakowie, Mikołaja Kopernika 26, 30-001 Kraków, Polska

References

• Bartnicka, K., Szybiak, I. (2001). Zarys historii wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Benis, A. (1890). Materyały do historyi drukarstwa i księgarstwa w Polsce. Tom I. Kraków: Drukarnia Czasu Fr. Kulczyckiego.
• Bogucka, M. (2004). Bona Sforza. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Brückner, A. (1930). Dzieje kultury polskiej. Polska u szczytu potęgi. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Czarnecki, S. (1682). Compendium Ferculorum albo zebranie potraw. Kraków: Collegium Columbinum.
• Gloger, Z. (1978). Encyklopedia staropolska ilustrowana. Tom II. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Karbowiak, A. (1900). Obiady profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w XVI i XVII wieku. Kraków: Czas.
• Karpiński, A. (1995). Kobieta w mieście polskim w drugiej połowie XVI i w XVII wieku (ss. 92-94). Warszawa: Instytut Historii PAN.
• Kawecka-Gryczowa, A. (1975). Z dziejów polskiej książki w okresie Renesansu. Studia i materiały (s. 57). Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kot, S. (1996). Historia wychowania. Od starożytnej Grecji do połowy wieku XVIII. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Żak.
• Kot, S. (1987). Polska Złotego Wieku a Europa. Studia i szkice (ss. 286-287). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Krasuski, J. (1985). Historia wychowania. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Kucała, M. (1998). Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego.Tom II. Kraków: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk.
• Kurdybacha, Ł. (1965). Historia Wychowania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Litak, S. (2004). Historia wychowania. Do Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Kraków: WAM.
• Łoziński, W. (1974). Życie polskie w dawnych wiekach (s.15Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Łoziński, W. (1974). Życie polskie w dawnych wiekach (s. 150). Kraków: Wydawnictwo Iskry.
• Mayenowa, M. R. (1978). Słownik polszczyzny XVI wieku (Tom XI) (s. 529). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Pociecha, W. (1949). Królowa Bona 1494-1557 Czasy i ludzie odrodzenia.Tom I. Poznań: Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Quirini-Popławska, D. (1973). Działalność Włochów w Polsce w I połowie XVI wieku : na dworze królewskim, w dyplomacji i hierarchii kóscielnej (s. 19). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Samsonowicz, H. (1990). Historia Polski do roku 1795. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Suchodolski, B. (1980). Dziejów kultury polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Interpress.
• Tazbir, S. (1961). Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie (s.768). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Urbańczyk, S. (1962). Słownik staropolski. Tom III. Wrocław-Kraków-Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Wolski, Z. (1891). Kuchmistrzostwo. Szczątki druku polskiego z początku w. XVI wydał w podobiźnie oraz wstępem zaopatrzył Zygmunt Wolski. Biała Radziwiłłowska: Nakładem Zygmunta Wolskiego.
• Wołoszyn, S. (1964). Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie. Warszawa: Państwowe Wydawn. Naukowe.
• Wyczański, A. (1991). Polska Rzeczą Pospolitą Szlachecką. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wyczański, A. (1999). Polska w Europie: XVI stulecia (s. 173). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Wyczański, A. (2001). Szlachta polska XVI wieku (s. 51). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Identifiers

DOI

10.15503/onis2017.159.167

ISSN

2084-1426