Bio(geo)grafia kobieca – przestrzenny wymiar doświadczenia

• Authors: Krytowska Michalina

Title variants

EN

Women’s bio(geo)graphies – spatial dimension of experience

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst jest próbą analizy wybranej twórczości biograficznej polskich pisarek w kontekście kulturowych zwrotów – topograficznego i materialnego. Biografie takich autorek, jak m.in. Ewa Kuryluk, Agata Tuszyńska czy Joanna Olczak-Ronikier, stanowią przykłady narracji odzwierciedlających założenia historii nieantropocentrycznej, wedle której tożsamość człowieka budowana jest w relacji z rzeczami, a rzeczywistość materialna i cała sfera tego, co „nie-ludzkie”, odsłaniają nowe możliwości interpretacji ludzkiej egzystencji. Twórcze ambicje autorek biografii coraz częściej ukierunkowane są na poszukiwanie tego, co określić można jako antropoteocentryczny wymiar historii, w którym to, co „boskie”, nie ma charakteru religijnego czy moralnego, ale jest wyrazem konfrontacji badaczki z tajemnicą duchowych, pozamaterialnych wymiarów egzystencji człowieka. Biografizacja przestrzeni oraz uprzestrzennienie narracji biograficznych stają się w konsekwencji manifestem duchowego potencjału współczesnych dyskursów (auto)biograficznych.

EN

The text is an attempt to analyse selected biographical works of Polish female writers in the context of cultural turns: the turn to materiality and the topographical turn. The biographies of authors such as Ewa Kuryluk, Agata Tuszyńska and Joanna Olczak-Ronikier constitute examples of narratives reflecting the foundations of non-anthropocentric history which stipulates that the human identity is built in relation with objects, and the material reality and the entire “nonhuman” sphere provide new possibilities for the interpretation of human existence. The creative aspirations of female authors of biographies are increasingly oriented towards the search for the anthropo-teo-centric aspect of history where the “divine” has no religious or moral nature but is an expression of the researcher’s confrontation with the mystery of spiritual, non-material aspects of human existence. In the consequence, biographisation of space and spatialisation of biographical narratives become a manifest of spiritual potential of modern (auto)biographical discourses.

Keywords

PL

biografia; zwrot topograficzny; zwrot materialny; biografizacja przestrzeni; duchowość

EN

biography; topographical turn; turn to materiality; biographisation of space; spirituality

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
• Year: 2016
• Issue: 2(7)
• Pages: 75–91

Contributors

author

Krytowska Michalina

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Böhme Hartmut, Fetyszyzm i kultura. Inna teoria nowoczesności, przeł. Mateusz Falkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012. Buczyńska-Garewicz Hanna, Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni, Universitas, Kraków 2006. Caillois Roger, Człowiek i sacrum, przeł. Anna Tatarkiewicz, Ewa Burska, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2009. Czapliński Przemysław, Literatura i życie. Perspektywy biopoetyki, w: Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, red. Anna Legeżyńska, Ryszard Nycz, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2012, s. 63–93. Czermińska Małgorzata, Gotyk i pisarze. Topika opisu katedry, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2005. Domańska Ewa, Ku historii nieantropocentrycznej, w: Ewa Domańska, Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006, s. 104–130. Gumbrecht Hans Ulrich, Użyteczność historii (uobecnienie i odkupienie), przeł. Ewa Domańska, w: Pamięć, etyka i historia: anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych. Antologia przekładów, red. Ewa Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002, s. 117–126. Heidegger Martin, Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane, wybrał, opracował i wstępem opatrzył Krzysztof Michalski, przeł. Krzysztof Michalski, Krzysztof Pomian, Marek J. Siemek, Józef Tischner, Krzysztof Wolicki, Czytelnik, Warszawa 1977. Heidegger Martin, Pytanie o rzecz. Przyczynek do kantowskiej nauki o zasadach transcendentalnych, przeł. Janusz Mizera, KR, Warszawa 2001. Hirsch Marianne, Żałoba i postpamięć, przeł. Katarzyna Bojarska, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. Ewa Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010, s. 247–280. Karwowska Bożena, Druga płeć na wygnaniu. Doświadczenie migracyjne w opowieści powojennych pisarek polskich, Universitas, Kraków 2013. Krakowski szlak kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, red. Ewa Furgał, Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków 2009. Kuryluk Ewa, Frascati. Apoteoza topografii, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009. Olczak-Ronikier Joanna, W ogrodzie pamięci, Znak, Kraków 2002. Ricoeur Paul, Czas i opowieść, t. 3: Czas opowiadany, przeł. Urszula Zbrzeźniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008. Ricoeur Paul, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. Janusz Margański, Universitas, Kraków 2006. Rybicka Elżbieta, Geopoetyka (o mieście, przestrzeni i miejscu we współczesnych teoriach i praktykach kulturowych), w: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. Michał Paweł Markowski, Ryszard Nycz, Universitas, Kraków 2006, s. 471–488. Rybicka Elżbieta, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Universitas, Kraków 2014. Rybicka Elżbieta, Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach literackich, „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 21–38. Serkowska Hanna, Rzecz o Elsie Morante, Universitas, Kraków 2004. Stein Edyta, Zasady kształcenia kobiet, w: Edyty Stein refleksje o kobiecie, wprowadzenie Zofia Binggeli, opracowanie Maria Amata Neyer OCD, przeł. J. Immakulata Adamska OCD, Małgorzata Grzywacz, Borne Sulinowo 2005, s. 35–53. Szpociński Andrzej, Miejsca pamięci (lieux de mémoire), „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 11–20. Tuszyńska Agata, Ćwiczenia z utraty, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007. Tuszyńska Agata, Długie życie gorszycielki. Losy i świat Ireny Krzywickiej, Iskry, Warszawa 1999.

Identifiers

ISSN

2353-8694

DOI

10.18276/au.2015.2.7-05