Academic emancipation of women. Scholarly careers of Polish female historians (nineteenth and twentieth century) – case study

• Authors: Kolbuszewska Jolanta

Title variants

PL

Akademicka emancypacja kobiet. Kariery naukowe polskich kobiet-historyków (XIX–XX wiek) – studium przypadku

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article is an attempt to bridge the gap existing in the current scientific reflection. Unlike in the United States and Western Europe, in Poland and other countries of the region no comprehensive reflection on the historical condition of women in science, their contribution to the development of individual disciplines, or individual mechanisms that affect the course of women’s careers etc. has been undertaken. The author presents the struggles of Polish women fighting for access to higher education, outlines the obstacles that had had to be overcome before the university doors were finally opened to female-scholars (which only happened at the end of the nineteenth century). Next, the first scientific achievements of female humanists were presented in the field of history. The experience of Polish female historians could be generalized. Their careers reflected the experiences of other women in science from Central and Eastern Europe in the nineteenth and twentieth century. The text consists of three parts; an introductory part shows women’s struggle for higher education. A second is dedicated to women – pioneers of scientific autonomy in the field of Polish history. The author presents the problem in chronological order including two epochs: the interwar period and the period of so-called real socialism. The third part contains conclusions and refers to the contemporary situation in Polish science.

PL

Artykuł stanowi próbę uzupełnienia luki w polskiej refleksji naukowej. W przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej w Polsce i innych krajach regionu brak kompleksowego historycznego namysłu nad kondycją kobiet w nauce, ich wkładem w rozwój poszczególnych dyscyplin lub indywidualnych mechanizmów wpływających na przebieg akademickiej kariery kobiet itp. Autorka w sposób syntetyczny zarysowuje zmagania Polek walczących o dostęp do szkolnictwa wyższego; wskazuje przeszkody, które musiały zostać pokonane, zanim drzwi akademii zostały otwarte dla kobiet-uczonych (co miało miejsce w Galicji w 1897 r.). Następnie zaprezentowane zostały losy oraz pierwsze osiągnięcia naukowe humanistek na przykładzie nauki historycznej. Doświadczenia polskich historyczek można uogólnić. Ich kariery odzwierciedlały bowiem to, co było udziałem kobiet w nauce krajów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku. Tekst składa się z trzech części. W partii wprowadzającej autorka pokazuje walkę kobiet o dostęp do szkolnictwa wyższego. Część zasadnicza poświęcona została kobietom – pionierkom naukowej autonomii w dziedzinie historii. Przedstawia problem w porządku chronologicznym obejmującym dwie epoki: okres międzywojenny i czasy PRL-u. Trzecia część zawiera wnioski i odnosi się do współczesnej sytuacji kobiet w polskiej nauce.

Keywords

EN

history of science; history of historiography; history of women; gender in; science

PL

historia nauki; historia historiografii; historia kobiet; płeć w nauce

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2020
• Issue: 2(15)
• Pages: 56-69

Contributors

author

Kolbuszewska Jolanta

• Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego

References

• Brzeziński S., Fudalej K., 2012, Pracownicy naukowo-dydaktyczni Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1930–2010. Słownik biograficzny, Neriton, Warszawa.
• Duda M., 2017, Emancypanci i emancypatorzy. Mężczyźni wspierający emancypację Polek w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, WNUS, Szczecin.
• Gałkowski A., 2011, Kobiety w sferze B+R w Polsce na przykładzie nauk ścisłych i technicznych. Wybrane zagadnienia, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2/38.
• Gromkowska-Melosik A., 2011, Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet. Studium dynamiki dostępu, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Hulewicz J., 1939, Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, Wydawnictwo PAU, Kraków.
• Hulewicz J., 1936, Walka kobiet polskich o dostęp na uniwersytety, Drukarnia Polska, Warszawa.
• Kras J., 1972, Wyższe Kursy dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego w Krakowie (1868–1924), Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Krause E., 2016, Macierzyństwo kobiet-naukowców – o konflikcie roli rodzicielskiej i zawodowej, „Szkoła – Zawód – Praca”, nr 12.
• Lipkowski O., 1968, Józefa Joteyko – życie i działalność, PWN, Warszawa.
• Mazurczak D., 1995, Dążenia kobiet polskich do wyższego wykształcenia na przełomie XIX i XX wieku [w:] Humanistyka i płeć. Studia kobiece z psychologii, filozofii i historii, red. E. Pakszys. Wydawnictwo UAM, Poznań.
• Perkowska U., 1994, Studentki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1894–1939. W stulecie immatrykulacji pierwszych studentek, Wydawnictwo Secesja, Kraków.
• Perkowska U., 2008, Studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim na przełomie wieków. Ze wspomnień Zofii Kozłowskiej-Budkowej, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, nr 14.
• Reszke I., 1984, Prestiż społeczny a płeć. Kryteria prestiżu zawodów i osób, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Rutkowski T., 2006, Natalia Gąsiorowska (1881–1964) [w:] Nation and History. Polish Historians from Enlightenment to the Second World War, red. P. Brock, J. Stanley, P.J. Wróbel, University of Toronto Press, Toronto.
• Siemieńska, R., 2007, The Puzzle of Gender Research Productivity in Polish Universities [w:] Gendered Career Trajectories in Academia in Cross-National Perspectives, red. R. Siemieńska, A. Zimmer, Wydawnictwo Barbara Budrich, Warszawa.
• Śreniowska K., 2018, Moje życie, oprac. J. Kolbuszewska, R. Stobiecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Wawrzykowska-Wierciochowa D., 1963, Od prządki do astronautki, Wydawnictwo Związkowe CRZZ, Warszawa.
• Wittlinowa H., 1937, Atlas szkolnictwa wyższego, Nasza Księgarnia, Warszawa.
• Żmichrowska M., 1995, Hanna Pohoska (1895–1953), Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Olsztyn.