Translation as a source of information on text creation – the case of sentence openings in Norwegian and German

• Authors: Data-Bukowska Ewa

Title variants

PL

Przekład jako źródło informacji o tworzeniu tekstów – na przykładzie inicjalnej części zdania oznajmującego w języku norweskim i niemieckim

Abstracts

EN

The paper examines the way declarative sentences are introduced in a text in two closely related languages – Norwegian and German. It aims to reveal to what extent the languages under investigation are similar when it comes to meaning construal in this respect and which mechanisms may be classified as language specific. For the purposes of the study, the Norwegian item DET, which possesses multiple functions in sentence openings, has been chosen as a point of departure in a detailed contrastive analysis based on translation data taken from a parallel corpus. The research shows clear similarities in word order between Norwegian and German in sentence openings. However, in German, the notional subject, complex adverbials and even objects, are clearly preferred as thematic and most prominent parts of an event, while they typically appear in the sentence-final position in Norwegian. These differences in meaning construal are explained on the basis of different perspectives adopted in German and Norwegian – a narrow point of view in the former and a distant one in the latter.

PL

Niniejszy artykuł analizuje sposoby rozpoczynania zdań oznajmujących w tekście w dwóch blisko spokrewnionych językach - norweskim i niemieckim. Ma na celu pokazanie w jakim zakresie badane języki są podobne pod tym względem, a jakie mechanizmy można zaklasyfikować jako specyficzne dla danego języka. W przeprowadzonym badaniu za podstawę szczegółowej analizy kontrastywnej, opartej na danych tłumaczeniowych, wybrano zdania zawierające w swojej inicjalnej części norweską jednostkę leksykalną DET, spełniającą wiele funkcji w tym języku. Analiza została przeprowadzona w oparciu o materiał językowy zaczerpnięty z wielojęzycznego korpusu równoległego. Badanie pokazuje wyraźne podobieństwa zachodzące między j. norweskim a j. niemieckim na poziomie inicjalnego szyku zdania w wypowiedzeniach w tekście. Jednak w języku niemieckim podmiot pojęciowy, złożone okoliczniki, a nawet dopełnienia są wyraźnie preferowane jako tematyczne i najbardziej wyraziste elementy zdarzenia, o którym mowa. W języku norweskim zwykle pojawiają się one natomiast w części finalnej zdania. Zaobserwowane różnice są wyjaśniane w oparciu o różne perspektywy preferowane w omawianych językach na płaszczyźnie konstruowania treści w tekście – postrzeganie zdarzenia z bliska w j. niemieckim i z oddalenia w j. norweskim. Wyrazy klucze: funkcjonalna perspektywa zdania, tłumaczenie dosłowne, analiza kontrastywna

Keywords

EN

functional sentence perspective,; literary translation hypothesis,; contrastive analysis

PL

funkcjonalna perspektywa zdania,; tłumaczenie dosłowne,; analiza kontrastywna

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2020
• Volume: 76
• Pages: 393-408

Contributors

author

Data-Bukowska Ewa

• Uniwersytet Jagielloński

References

• 1. Altenberg Bengt (1998): Connectors and sentence openings in English and Swedish. – [In:] Stig Johansson, Signe Oksefjell (eds.) Corpora and Cross-linguistic Research. Theory, Method, and Case Studies. – Amsterdam: Rodopi, 117–142.
• 2. Chafe Wallace (1994): Discourse, Consciousness, and Time. The Flow and Displacement of Conscious Experience in Speaking and Writing. – Chicago–London: The University of Chicago Press.
• 3. Chesterman Andrew (2011): Reflections on the Literal Translation Hypothesis. – [In:] Cecilia Alvstad, Adelina Hild, Elisabet Tiselius (eds.): Methods and Strategies of Process Research. – Amsterdam Philadelphia: John Benjamins, 23–35.
• 4. Daneš František (1974): Functional Sentence Perspective and the organization of the text. – [In:] František Daneš (ed.): Papers on Functional Sentence Perspective. – Prague: Academia, 106–128.
• 5. Englund Dimitrova Birgitta (1993): Semantic change in translation – a cognitive perspective. – [In:] Yves Gambier, Jorma Tommola (eds.): Translation and Knowledge. SSOTT IV. – Turku: University of Turku, Centre for Translation and Interpreting, 285–296.
• 6. Faarlund Jan Terje, Lie Svein, Vannebo Kjell Ivar (1997): Norsk Referansegrammatikk. – Oslo: Universitetsförlaget.
• 7. Fabricius-Hansen Cathrine (1998): Information density and translation, with special reference to German – Norwegian – English. – [In:] Stig Johansson, Signe Oksefjell (eds.): Corpora and Cross linguistic Research. Theory, Method, and Case Studies. – Amsterdam: Rodopi, 197–234.
• 8. Filipović Luna (2014): Efficiency of the bilingual mind. Clues from processing, memory, and second language acquisition studies. – [In:] Luna Filipović, Martin Pütz (eds.): Multilingual Cognition and Language Use. Processing and typological perspectives. – Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins, 205–227.
• 9. Halliday Michael Alexander Krikwood (1994): An Introduction to Functional Grammar [2nd edition]. – London–New York: Arnold.
• 10. Halverson Sandra (2015): Cognitive Translation Studies and the merging of empirical paradigms. The case of ‘literal translation’. – Translation Spaces 4(2), 310–340.
• 11. Hartsuiker Robert J., Pickering Martin. J., Veltkamp Eline (2004): Is Syntax Separate or Shared Between Languages? Cross-Linguistic Syntactic Priming in Spanish-English Bilinguals. – Psychological Science 15 (6), 409–414.
• 12. Hasselgård Hilde (1997): Sentence openings in English and Norwegian. – [In:] Magnus LJUNG (ed.): Corpus-based studies in English. Papers from the 17th International Conference on English Language Research on Computerized Corpora. – Amsterdam: Rodopi, 3–20.
• 13. Hasselgård Hilde (1998): Thematic structure in translation between English and Norwegian. – [In:] Stig Johansson, Signe Oksefjell (eds.): Corpora and Cross-linguistic Research. Theory, Method, and Case Studies. – Amsterdam: Rodopi, 145–167.
• 14. Hasselgård Hilde (2004): Thematic choices in English and Norwegian. – Functions of Language 11(2), 187–212.
• 15. Henson Richard (2009): Priming. – [In:] Larry S. SQUIRE (ed.): Encyclopedia of Neuroscience vol. 7. – London: Academic Press, 1055–1063.
• 16. Holmes Philip, Enger Has-Olav (2018): Norwegian. A Comprehensive Grammar. – London–New York: Routledge.
• 17. Ivir Vladimir (1981): Formal correspondence vs. Translation equivalence revisited. – Poetics Today 2(4), 51–59.
• 18. Johansson Stig (2005): Sentence openings in translation from English into Norwegian. – Norsk Lingvistisk Tidskrift 23, 3–35.
• 19. Johansson Stig (2007): Seeing through multilingual corpora: On the Use of Corpora in Contrastive Studies. – Amsterdam: John Benjamins.
• 20. Langacker Ronald W. (1987): Foundations of Cognitive Grammar. Volume I. Theoretical Prerequisites. – Stanford: Stanford University Press.
• 21. Levý Jiří (1967): Translation as a Decision Process. – [In:] To Honour Roman Jakobson, vol. 2, 1171– –1182. – The Hague: Mouton.
• 22. Loebell Helga, Bock Kathryn (2003): Structural Priming across languages. – Linguistics 41(5), 791–824.
• 23. Maier Robert M., Pickering Martin. J., Hartsuiker Robert J. (2016): Does translation involve structural priming? – The Quarterly Journal of Experimental Psychology, DOI 10: 1–15. http://dx.doi.org/10.1080/17470218.2016.1194439. (Accessed 18.12.2016).
• 24. Ramm Wiebke (2004): Sentence boundary adjustments in Norwegian – German and German – Norwegian translations: First results of a corpus-based study. – [In:] Karin Aijmer, Hilde Hasselgård (eds.): Translation and Corpora. Selected Papers from the Göteborg–Oslo Symposium 18–19 October 2003. – Göteborg: Acta Universitatis Gothoburgensis, 129–147.
• 25. Rørvik Sylvi (2004). Thematic progression in translation of fiction from English into Norwegian. – [In:] Karin Aijmer, Hilde Hasselgård (eds.): Translation and Corpora. Selected Papers from the Göteborg–Oslo Symposium 18–19 October 2003. – Göteborg: Acta Universitatis Gothoburgensis, 149–161.
• 26. Smith Michael B. (2004): Cataphoric Pronouns as Mental Space Designators. Their Conceptual Import and Discourse Function. – [In:] Ellen Contini-Morava, Robert S. Kirsner, Betsy Rodriguez Bachiller (eds.): Cognitive and Communicative Approaches to Linguistic Analysis. – Amsterdam– –Philadelphia: John Benjamins, 61–90.
• 27. Tirkkonen-Condit Sonja (2005): The monitor model revisited: Evidence from process research. – Translators’ Journal 50(2), 405–414.
• 28. Toury Gideon (1995): Descriptive Translation Studies and Beyond. – Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins.
• 29. Vinay Jean-Paul, Darbelnet Jean (1995): Comparative Stylistics of French and English: A Methodology for Translation. – Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins.
• 30. Wong May L-Y (2010): “There are many ways to translate it” – Existential constructions in English – Chinese translation. – Languages in Contrast 10(1), 29–53.