Psychologiczna ekspertyza sądowa w sprawach dotyczących samobójstwa dzieci i nastolatków

• Authors: Jaśkiewicz-Obydzińska Teresa , Wach Ewa

Title variants

EN

Psychological forensic expertise in cases concerning suicide of children and adolescents

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono cele oraz sposób i zasady opracowywania ekspertyzy psychologicznej dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości w przypadkach samobójczej śmierci dzieci i nastolatków. Specyfika pracy biegłego psychologa przy wykonywania tego typu opinii polega na tym, że wypowiada się on o osobie, z którą nie miał osobistego kontaktu i nie mógł przeprowadzić jej badań. Hipotezy dotyczące ewentualnych motywów śmierci samobójczej i wnioskowanie biegłych oparte są więc na danych pośrednich. Psycholog dokonuje tzw. psychologicznej autopsji, czyli dąży do odtworzenia sylwetki psychologicznej osoby zmarłej w tragicznych okolicznościach i ustalenia występujących u niej przed śmiercią czynników ryzyka samobójstwa. Omówiono także źródła danych, które biegli mogą mieć do dyspozycji, sposób ich pozyskiwania oraz kolejne etapy postępowania psychologa podczas przeprowadzania ekspertyzy. Na podstawie konkretnych przypadków z praktyki biegłych wskazano główne problemy, jakie pojawiają się podczas wypowiadania się w sprawach samobójstw dokonanych w tej grupie wiekowej.

EN

This article presents the goals and methods of preparing psychological expert’s report on a suicidal death of a child or an adolescent for the administration of justice. The specifics of working on such cases come from the fact that the expert needs to elaborate on a person, whom s/he has never met and therefore was not able to examine. All the experts’ hypotheses regarding the plausible motifs of the suicide, as well as their deductions are based on the circumstantial data. The psychologist performs a so-called psychological autopsy, i.e. (s)he aims at recreating the profile of the deceased in the middle of the tragic circumstances and ascertains risk factors that might lead to a suicide. The article will detail data sources, which are at experts’ disposal, methods of achieving them and various stages of creating an expert’s opinion. Based on real cases the article will also point out the main challenges that can raise while researching suicides in this age group.

Keywords

PL

ekspertyza psychologiczna; motywacja samobójstwa dzieci i młodzieży; odtwarzanie; sylwetki psychologicznej

EN

psychological expertise; suicide motivation of children and adolescents; psychological autopsy

• Publisher: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę
• Journal: Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka
• Year: 2018
• Volume: 17
• Issue: 3
• Pages: 75-85

Contributors

author

Jaśkiewicz-Obydzińska Teresa

• Zakład Psychologii Sądowej Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie

author

Wach Ewa

• Zakład Psychologii Sądowej Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie

References

• Buda, M., Tsuang, M. T. (1990). The Epidemiology of Suicide: Implications for Clinical Practise. W: S. Blumenthal, D. Kupfer (red.), Suicide Over the Life Cycle (s. 17–38). Waszyngton, DC: American Psychiatric Press.
• Czerederecka, A., Gierowski, J., Jaśkiewicz-Obydzińska, T., Wach, E. (2017). Ekspertyza psychologiczna. W: M. Kała, D. Wilk, J. Wójcikiewicz (red.), Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Eckhardt, A. (1998). Autoagresja. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Gierowski, J. K., Jaśkiewicz-Obydzińska, T., Najda. M. (2010). Psychologia w postępowaniu karnym. Warszawa: LexisNexis.
• Gmitrowicz, A., Rosa, K. (2002). Badanie związku pomiędzy czynnikami chorobowymi i społecznymi a zachowaniami samobójczymi u młodzieży, W: B. Hołyst i in. (red.), Samobójstwo. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
• Gmitrowicz, A. (2015). Nieopublikowany referat wygłoszony podczas Ogólnopolskiej Konferencji Suicydologicznej „Problematyka samobójstw i II dekadzie XXI wieku”.
• Gmitrowicz, A. (2015). Naśladownictwo zachowań samobójczych. W: A. Gmitrowicz, M. Makara-Studzińska, A. Młodożeniec, Ryzyko samobójstwa u młodzieży (s. 123–127). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Gmitrowicz, A., Makara-Studzińska, M., Młodożeniec, A. (2015). Ryzyko samobójstwa u młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Haś, A., Rajtar, T. (2013) Czynniki ryzyka popełnienia samobójstwa przez osoby małoletnie W: J. Stojer-Polańska, A. Biederman-Zaręba (red.), Samobójstwo. Stare problemy, nowe rozwiązania (s. 161–171). Kraków: Wydawnictwo JAK.
• Jaśkiewicz-Obydzińska, T., Wach, E. (2000). Suicide as the Subject-Matter of the Expert Psychologist’s Report. W: A. Czerederecka, T. Jaśkiewicz-Obydzińska, J. Wójcikiewcz (red.), Forensic Psychology and Law. Traditional Questions and New Ideas (s. 21–26). Kraków: Wydawnictwo IES.
• Jaśkiewicz-Obydzińska, T., Wach, E. (2013a). Rola osób z otoczenia w motywacji zamachów samobójczych – trudny problem sądowej ekspertyzy psychologicznej. W: J. Stojer-Polańska, A. Biederman-Zaręba (red.), Samobójstwo. Stare problemy, nowe rozwiązania (s. 161–171). Kraków: Wydawnictwo JAK.
• Jaśkiewicz-Obydzińska, T., Wach, E. (2013b). Psycholog w niespecyficznej roli: odtwarzanie sylwetki samobójcy. Na wokandzie, 3, 28–30.
• Jobes, D., Berman, A., Josselon, A. (1986). The impact of psychological autopsies on medical examiners` determination of manner of death. Journal of Forensic Sciences, 31, 177–189.
• Młodożeniec, A. (2015a). Postwencja. Pomoc po śmierci samobójczej bliskiej osoby. W: A. Gmitrowicz, M. Makara-Studzińska, A. Młodożeniec, Ryzyko samobójstwa u młodzieży (s. 229–237). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Młodożeniec, A. (2015b). Czym są czynniki ryzyka samobójstwa i czynniki protekcyjne. W: A. Gmitrowicz, M. Makara-Studzińska, A. Młodożeniec, Ryzyko samobójstwa u młodzieży (s. 135–149 ). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Pilecka, B. (2005). Osobowościowe korelaty prób samobójczych u młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ringel, E. (1992). Nerwica a samozniszczenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Schmidkte, A., Schaller, S. (2000). The Role of Mass Media in Suicide Prevention. W: K. Hawton, K. Heeringen (red.), The International Handbook of Suicide and Attempted Suicide (s. 675–693). Chichester: Wiley.
• Wach, E. (2015). Problematyka psychologii śledczej. W: M. Szpitalak, K. Kasparek (red.), Psychologia sądowa. Wybrane zagadnienia (s. 88–102). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.