Wymiary służby społecznej. Rozważania na marginesie polskiego przekładu Społeczeństwa pierwotnegoLewisa H. Morgana (1887)

• Authors: Jakubaszek Jakub

Title variants

EN

Dimensions of social services. Deliberations on the margin of Polish translation of Lewis H. Morgan’s Ancient Society(1887)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Polskie wydanie Społeczeństwa pierwotnego L.H. Morgana ukazało się w 1887 r. nakładem „Prawdy”, w czasie, gdy społeczny program pozytywistów obnażył swe braki, a do głosu dochodziła nowa formacja kulturowa. Jej członków charakteryzowały przekonania demokratyczne, ludowe, socjalistyczne, a także kulturalny i społeczny aktywizm. Przedstawicielką tej formacji była również Aleksandra Bąkowska, ziemianka, założycielka szkoły wiejskiej w Gołotczyźnie, zwolenniczka ruchu kobiecego, tłumaczka prac Edwarda Burnetta Tylora i Lewisa Henry’ego Morgana. W artykule omówione zostały źródła jej aktywizmu oraz postawa i działalność, dla których tło stanowi tu polski przekład i recepcja Społeczeństwa pierwotnego.

EN

Polish edition of L.H. Morgan’s Ancient Society issued by “Prawda” was released in 1887, in the time, when positivist social program bare its deficiencies, which gave voice to a new cultural formation. Its members were characterized by democratic, folk, socialist as well as cultural and social activism. One of its members was Aleksandra Bąkowska, landlady, founder of a village school in Gołotczyzna, propagator of women’s movement, translator of works by Edward Burnett Tylor and Lewis Henry Morgan. This article discusses the origins of her activism as well as her attitude and work activity , for which the background constitutes the Polish translation and reception of Ancient Society.

Keywords

PL

Lewis Henry Morgan; Aleksandra Bąkowska; służba społeczna; Społeczeństwo pierwotne; przekład; Laboratorium Kultury

EN

Lewis Henry Morgan; Aleksandra Bąkowska; civil service; Ancient Society; translation; Laboratorium Kultury

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Laboratorium Kultury
• Year: 2014
• Volume: 3
• Pages: 115-137

Dates

published

2014

Contributors

author

Jakubaszek Jakub

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Instytut Kultury Polskiej

References

• Anczyc W., Społeczeństwa pierwotne, „Przegląd Literacki” 1888, nr 8–11.
• Brykalska M., Aleksander Świętochowski. Biografia, t. 1–2, PIW, Warszawa 1987.
• Brykalska M., Aleksander Świętochowski, redaktor „Prawdy”, Ossolineum, Wrocław 1974.
• Brzozowski S., Legenda Młodej Polski. Studja o strukturze duszy kulturalnej, Nakładem Księgarni Polskiej Bernarda Połonieckiego, Lwów 1910.
• Brzozowski S., Wczesne prace krytyczne, wstęp A. Mencwel, PIW, Warszawa 1988.
• Cywiński B., Rodowody niepokornych, PWN, Warszawa 2010.
• [B.a.], Dar jubileuszowy, „Gazeta Kielecka” 1900, nr 55.
• Doświadczenie prowincji w literaturze polskiej II połowy XIX i XX wieku, red. E. Paczoska, R. Chodźko, Filia UW w Białymstoku, Białystok 1993.
• Freud Z., Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna, przeł. A. Ochocki, J. Prokopiuk, wstęp A. Ochocki, oprac. R. Reszke, KR, Warszawa 1994.
• Gomóła A., Jan Michał Witort. Wprowadzenie do antropologii pokolenia „ludzi naukowych”, Wydawnictwo Exemplum, Poznań–Katowice 2011.
• [Gross S.], Z dziejów rodziny, „Głos” 1888, nr 27–32.
• Hoesick F., Powieść mojego życia. (Dom rodzicielski). Pamiętniki, t. 1–2, Ossolineum, Wrocław–Kraków 1959.
• Janikowa L., Z buntem przez życie. Opowieść biograficzna o Aleksandrze Bąkowskiej, Zespół Szkół Rolniczych „Bratne”, Ciechanów 1999.
• Kaczyńska E., Pejzaż miejski z zaściankiem w tle, Fundacja Res Publica, Warszawa 1999.
• Kosowska E., Eurosarmata. O postawach i wyborach Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013.
• Krzywicki L., Dzieła, t. 3, PIW, Warszawa 1959.
• Krzywicki L., Takimi będą drogi wasze (Sic itur ad virtutem), wstęp T. Kotarbiński, PWN, Warszawa 1958.
• Krzywicki L., Wspomnienia, t. 3, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1969.
• Kuper A., Wymyślanie społeczeństwa pierwotnego. Transformacje mitu, przeł. T. Sieczkowski, A. Dąbrowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
• Litwinowicz-Droździel M., Okruchy zwierciadła. Od wystawy światowej do wystawy sklepowej, „Przegląd Humanistyczny” 2013, nr 1 (436), s. 5–15.
• Mencwel A., Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.
• Mencwel A., Stanisław Brzozowski. Postawa krytyczna. Wiek XX, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014.
• Mencwel A., Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
• Morgan L.H., Społeczeństwo pierwotne czyli badanie kolei ludzkiego postępu od dzikości przez barbarzyństwo do cywilizacyi, przeł. A. B[ąkowska], Nakładem redakcyi „Prawdy”, Warszawa 1887.
• Pachucka R., Pamiętniki z lat 1886–1914, oprac., wstęp i obj. J. Hulewicz, Ossolineum, Wrocław 1958.
• Petrozolin-Skowrońska B., Inteligencja Warszawy przełomu XIX i XX wieku; pokolenia, warunki bytu, postawy, „Kronika Warszawy” 2000, nr 3/4, s. 33–54.
• Podraza-Kwiatkowska M., Symbolizm i symbolika Młodej Polski. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.
• Sadowski L., Polska inteligencja prowincjonalna i jej ideowe dylematy na przełomie XIX i XX wieku (na przykładzie guberni łomżyńskiej, suwalskiej i Białegostoku), PWN, Warszawa 1988.
• Sienkiewicz H., Listy, t. 1–4, oprac. i wstęp Maria Bokszczanin, PIW, Warszawa 2008.
• Świętochowski A., Historia chłopów polskich w zarysie, t. 1–2, Wydawnictwo Polskie, Lwów–Poznań 1928.
• Świętochowski A., Wspomnienia, oprac. i wstęp S. Sandler, Ossolineum, Wrocław 1966.
• Zachodnie wzorce i wschodnie realia. Przedstawicielki elit prowincjonalnych w XIX i w pierwszej połowie XX wieku, red. M. Dajnowicz, Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2009.
• Zawiszewska A., „Tłumaczka Tylora i Morgana”. O Aleksandrze Bąkowskiej i jej działalności społecznej, „Przekładaniec” 2010, nr 2 (24), s. 50–89.
• Żurawicka J., Inteligencja warszawska w końcu XIX wieku, PWN, Warszawa 1978.