Związek zawodowy nauczycielstwa polskich szkół średnich (1921-1930) wobec problemów materialnych nauczycieli w II Rzeczypospolitej

• Authors: Barbara Kalinowska-Witek

Title variants

EN

Polish Secondary School Teachers' Trade Union Against Material Problems of teachers in the 2nd Republic of Poland (1918-1939)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sytuacja materialna nauczycieli w dwudziestoleciu międzywojennym była dość trudna. Odradzające się państwo nie mogło sprostać wszystkim potrzebom obywateli. Do najważniejszych należała odbudowa szkolnictwa i stworzenie jednolitego ustroju szkolnego. Realizatorami polityki oświatowej państwa byli nauczyciele, nie zawsze odpowiednio za swoją pracę wynagradzani. W obronie ich interesów występowały organizacje nauczycielskie. Jedną z nich był Związek Zawodowy Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich (ZZNPSŚ), który niejednokrotnie domagał się poprawy warunków życia i pracy nauczycieli zatrudnionych zarówno w szkołach państwowych, jak i prywatnych. W redagowanym przez Związek czasopiśmie „Ogniwo” publicyści uświadamiali nauczycielom ich prawa, informowali o wydawanych przez władze oświatowe ustawach i rozporządzeniach oraz o akcjach podejmowanych przez Związek w celu poprawy sytuacji finansowej pracowników oświaty. Przedmiotem niniejszej publikacji jest analiza tych działań Związku, o których pisano na łamach „Ogniwa”, organu prasowego ZZNPSŚ.

EN

Economic cirumstance of teachers in the interwar period was quite difficult. The regenerative state couldn't meet all needs of its citizens. One of the most important issues was to restore education and to create unified education system. Education Policy was realised by teachers, but their work was not always compensated properly. Teachers organisations came out in defence of their interest. One of them was the Polish Secondary School Teachers' Trade Union (ZZNPSŚ), which many times demanded improvement in life and work conditions of teachers employed both in state and private schools. In the magazine “Ogniwo” (“Link”) publicists made teachers aware their rights, informed about laws and writs issued by educational administrations and informed about the actions performed by the Trade Union to improve financial condition of the education's employees. The subject matter of the present paper is to analise all these activities of the Trade Union, that were described in the magazine “Ogniwo”, the press organ of the Polish Secondary School Teachers' Trade Union (ZZNPSŚ).

Keywords

PL

nauczyciele szkół średnich w II Rzeczypospolitej; organizacje nauczycielskie w latach 1918-1939; sytuacja materialna nauczycieli

EN

secondary school teachers in the 2nd Republic of Poland; teachers' organisations in the period 1918-1939; economic circumstance of teachers

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Pedagogiczne
• Year: 2017
• Volume: 9(45)
• Issue: 1
• Pages: 63-76

Contributors

author

Barbara Kalinowska-Witek

• Zakład Historii Wychowania i Pedagogiki Porównawczej w Instytucie Pedagogiki UMCS

References

• Archiwum Akt Nowych (AAN), TNSW 1919-1939, nr zesp. 73, Inwentarz TNSW z lat 1919-1939, s. 1.
• Archiwum Zarządu Głównego ZNP, sygn. 27, druk ulotny.
• b.r., Deklaracja Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich, „Ogniwo” 1922, nr 4, s. 1-2.
• Bojkot, „Ogniwo” 1922, nr 8, s. 4.
• Cieśla A., Związek Nauczycielstwa Polskiego w województwie warszawskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, Toruń: „Adam Marszałek” 2000.
• Co nas łączy, „Ogniwo” 1924, nr 3-4, s. 1.
• Delegacja Rad Pedagogicznych, „Drugi Biuletyn ZZNPSŚ”, 12 IV 1919, s. 5-6.
• Delegacje Zarządu Głównego ZZNPSŚ, „Ogniwo” 1928, nr 4, s. 142-147.
• Działalność ZZNPSŚ na terenie Sejmu, „Ogniwo” 1928, nr 5, s. 173-188.
• ef., Skandaliczne wynagrodzenie kontraktowych nauczycieli państwowych, „Ogniwo” 1921, nr 3, s. 1-2.
• Figle tzw. Komisji 5-ciu, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 3.
• Forelle E., Projekt ustawy o uposażeniu funkcjonariuszy państwowych i wojska, „Ogniwo” 1922, nr 12-13, s. 2-3.
• Forelle E., Zarys działalności Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich, w: Zagadnienia szkolnictwa polskiego, Warszawa: Nakładem ZZPSŚ 1924.
• Gimnazja Związkowe, „Ogniwo” 1922, nr 12-13, s. 5.
• Grześ B., Związek Nauczycielstwa Polskiego. Od korzeni po współczesność, Warszawa: Wyd. ZG ZNP 2000.
• Gumuła T., Majewski S.: Prywatne szkolnictwo średnie ogólnokształcące w Drugiej Rzeczypospolitej − organizacja i zasięg społecznego oddziaływania, „Rozprawy w Dziejów Oświaty” 36(1994), s. 111-150.
• H. R., Bolesny okres, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 3.
• Jeszcze w sprawie nauczycieli kontraktowych, „Ogniwo” 1922, nr 3, s. 6.
• Kalinowska-Witek B., Dla dobra szkoły i „dla dobra służby”... Kwestie ustrojowe szkolnictwa i sprawy zawodowe nauczycieli w czasopismach Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych oraz Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich (1918-1939), Lublin: Wyd. UMCS 2016.
• Kalinowski S., Normy płac dla szkół prywatnych na miesiąc listopad, „Ogniwo” 1921, nr 1, s. 2-3.
• Kalinowski S., W sprawie zadań ZZNPSŚ, „Ogniwo” 1927, nr 5-6, s. 10.
• Komisja Norm, „Ogniwo” 1924, nr 5-7, s. 11-12.
• Komisja Porozumiewawcza Związków Zawodowych Pracowników Państwowych, „Ogniwo” 1924, nr 5-7, s. 13-14.
• Kronika. Nowa ustawa o uposażeniu pracowników państwowych, „Ogniwo” 1923, nr 1, s. 6.
• Łuczyńska B., Koło Krakowskie TNSW na tle prac Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych 1884-1939, Kraków: Wyd. UJ 1991.
• Memoriał w sprawie uposażeń nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1928, nr 6, s. 235-236.
• Memoriał ZG ZZNPSŚ w sprawie bytu nauczycielstwa prywatnych szkół średnich, „Ogniwo” 1927, nr 3, s. 24-26.
• Na alarm... Polityka oświatowa p. Stanisława Grabskiego, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 1-2.
• Normy płac dla szkół prywatnych i społecznych na rok szkolny 1927/1928, „Ogniwo” 1927, nr 4, s. 9-10.
• Normy płacy w szkołach prywatnych b. Kongresówki w r. szk. 1920/1921, „Sprawy TNSW” 1920, nr 5, s. 65.
• Obrona nauczycieli szkół prywatnych, „Ogniwo” 1928, nr 4, s. 145-146.
• Roszkowski W., Historia Polski 1914-2001, Warszawa: PWN 2001.
• Rozłam w „Komisji 6-ciu”, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 5.
• Sadowska J., Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej, Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku 2001.
• Sprawozdanie roczne ZG TNSW za rok 1929/30, „Przegląd Pedagogiczny” 1930, nr 14, s. 1-114.
• Sprawozdanie Sekretariatu Zarządu Głównego złożone przez Sekretarza Generalnego kol. E. Forellego na VI Zjeździe Dorocznym Związku, „Ogniwo” 1925, nr 1, s. 6.
• Sprawozdanie z działalności ZG, „Ogniwo” 1926, nr 1 (5), s. 31.
• Sprawy organizacyjne. O naprawę stosunków szkolnych, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 3
• Sprawy organizacyjne. Związek wobec ogólnej sytuacji gospodarczej państwa, „Ogniwo” 1926, nr 1-3, s. 6.
• Szafran J., Dla dobra polskiej szkoły. Towarzystwo Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych i jego funkcje społeczno-oświatowe w Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań: Wyd. Poznańskie 2010.
• Śliwiński F., Organizacja władz szkolnych i szkolnictwa wszystkich stopni w Polsce odrodzonej, Lwów−Warszawa: Książnica Atlas, 1929.
• TNSW i Związek w sprawach nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1923, nr 7-8, s. 1-2.
• T. O., Postulaty ekonomiczne nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 2-3.
• Uchwała Zjazdu Delegatów w sprawie „Norm Związkowych” dla szkół prywatnych, „Ogniwo” 1921, nr 3, s. 3-4.
• Ustawa z dnia 9 października 1923 r. o uposażeniu funkcjonariuszy państwowych i wojska, Dz. Urz. Min. WRiOP z 1923 r., nr 20, poz. 181.
• Ustawa z dnia 13 lipca 1920 r. o uposażeniu nauczycieli i dyrektorów państwowych szkół średnich ogólnokształcących, seminariów nauczycielskich i preparand oraz wizytatorów szkół, Dz.U. z 1920 r., nr 65, poz. 433.
• Ustawa z dnia 22 grudnia 1925 r. o środkach zapewnienia równowagi budżetowej, Dz.U. z 1925 r., nr 129, poz. 918.
• W. Ch., O obniżenie etatów, „Ogniwo” 1926, nr 1 (5), s. 8-9.
• W sprawie nauczycielstwa szkół państwowych, „Ogniwo” 1922, nr 9, s. 7.
• W sprawie zadań Związku, „Drugi Biuletyn ZZNPSŚ”, 12 IV 1919, s. 1-2.
• Z niedoli nauczycielskiej, „Ogniwo” 1930, nr 1, s. 22-24.
• ZG ZZNPSŚ, Przed Zjazdem, „Ogniwo” 1927, nr 10, s. 4.
• Zasadnicze punkty statutu ZNPSŚ, „Biuletyn Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich”, 12 III 1919.
• Zbiorowa umowa służbowa na rok 1925/26, „Sprawy TNSW” 1925, nr 34, s. 527.
• Związek wobec redukcji płac nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1926, nr 1-3, s. 7.

Identifiers

DOI

10.18290/rped.2017.9.1-4