Prawne ramy ekspresji religijnej w amerykańskich uniwersytetach publicznych

• Authors: Tadeusz Jacek Zieliński

Title variants

EN

The legal framework of religious expression in American public universities

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Judykatura konstytucyjna zabrania prowadzenia w amerykańskich uniwersytetach publicznych działalności religijnej naruszającej proces dydaktyczny i naukowy, w szczególności zaś ekspresji religijnej aranżowanej przez organy publiczne („prohibited government speech endorsing religion”). Niedopuszczalna jest modlitwa (a tym bardziej jej formy złożone) organizowana przez władze uczelni. Zabroniona jest indoktrynacja religijna czyniona w ramach zakresu obowiązków przez osoby zatrudnione w uczelni i związane z tym dostosowywanie treści wykładów i składu grona wykładowców do wymagań ortodoksji którejkolwiek religii. Przedmiotem zakazu jest także instalowanie wyizolowanych od elementu świeckiego emblematów o charakterze jednoznacznie religijnym - mniej surowy reżim w tym zakresie dotyczy terenów publicznych poza pomieszczeniami zamkniętymi. Jednocześnie słuchacze uczelni i jej pracownicy dysponują szerokim zakresem wolności sumienia i wyznania, pozwalającej na działania o charakterze religijnym, które nie naruszają procesu dydaktycznego i badawczego w uczelniach (np. inicjowana przez te osoby modlitwa indywidualna i w grupach, prowadzenie dyskusji na tematy religii, udzielanie porad duszpasterskich, w tym i sprawowanie aktu spowiedzi, dystrybucja literatury religijnej itd.). Począwszy od lat 80. minionego stulecia Sąd Najwyższy USA orzekał w materii tutaj omawianej w sposób, który pozwalał na szerszą niż wcześniej ekspresję religijną na uniwersytecie publicznym. Jednakże ogół obowiązujących w tym zakresie norm posiada nadal charakter daleko bardziej rygorystyczny w zestawieniu z sytuacją panującą w niemal wszystkich państwach europejskich.

EN

The constitutional judicature prohibits American public universities from undertaking religious activity interfering with the didactic and research work, especially religious expression arranged by public bodies. Prayer, especially in its complex form, organized by university authorities is inadmissible, just as the religious indoctrination on the part of university employees during the execution of their duties and the related adjustment of one’s lectures and the composition of the teaching staff to the requirements of the orthodoxy of any religion. The subject matter of the ban also concerns installing emblems which are isolated from the secular element and whose character is unequivocally religious. In that respect, a less rigorous regime applies only to public areas outside the closed spaces. At the same time, students and university employees are entitled to a broad scope of freedom of conscience and religion, which allows for such religious activity which will not infringe on the didactic and research processes at universities (for example, initiating individual and group prayer, holding religious discussions, giving pastoral advice, including acts of confession, distributing religious literature, etc.). From the 1980s, the Supreme Court of the United States made such decisions on the matters presented, which allowed far greater religious expression than before at universities. However, the relevant norms are still much more rigorous than those in almost all European countries.

Keywords

PL

Sąd Najwyższy; Stany Zjednoczone; uczelnia; prawo wyznaniowe; wolność sumienia i religii; wolność sumienia i wyznania

EN

freedom of conscience and religion ; law on religion; religious freedom

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2008
• Volume: 11
• Pages: 27-46

Contributors

author

Tadeusz Jacek Zieliński

• Chrześcijańska Akademia Teologiczna, ul. Miodowa 21, 00-246 Warszawa

References

• A. Mujtaba, Argumentum Ad Baculum. One Nation Under God Conformism, The Battalion z 19 II 2008 r.
• D. Fellman, Religion, the State and the Public University, w: Religion, the State and Education, red. J. E. Wood, Waco Tx 1984, s. 67.
• G. R. Stone, L. M. Seidman, C. R. Sunstein, M. V. Tushnet, Constitutional Law, wyd. 3, New York – Gaithersburg 1996, ss. 1360-1361.
• J. B. Stoneking, Ripeness and Immediacy, w: The Oxford Companion to the Supreme Court of the United States, red. K. L. Hall i 3 in., New York – Oxford 1992, s. 737.
• K. L. Hall, Rosenberger v. University of Virginia, w: The Oxford Guide to United States Supreme Court Decisions, red. K. L. Hall, New York – Oxford 1999, s. 266.
• K. T. McGuire, Funding Religion and Free Speech, w: Creating Constitutional Change. Clashes over Power and Liberty in the Supreme Court, red. G. Ivers, K. T. McGuire, Charlottesville - London 2004, s. 177.
• L. Pfeffer, Religion, State, and the Burger Court, Buffalo NY 1984, s. 77nn.
• R. M. Małajny, „Mur separacji” – państwo a kościół w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Katowice 1992, s. 250.
• S. V. Monsma, Positive Neutrality. Letting Religious Freedom Ring, Grand Rapids MI 1993, s. 23.
• T. C. Berg, The State and Religion, wyd. 2, St. Paul MN 2004, s. 76.
• T. J. Zieliński, Państwo wobec religii w szkole publicznej według orzecznictwa Sądu Najwyższego USA, Warszawa 2007, passim.
• W. Martin, With God on Our Side. The Rise of the Religious Right in America, New York 1996; K. Phillips, American Theocracy, New York – London 2007.